مصائب چرخش های مقتدی صدر

سید رضا قزوینی غرابی -هرچند با وجود عضویت حیدرالعبادی در حزب الدعوه به او به عنوان چهره نزدیک به ایران نگریسته نمی شود (برعکس نوری المالکی) اما ابو یُسر (آن گونه که دوستان نزدیکش او را صدا می زنند) در طول دوره نخست وزیری خود تلاش کرد تا سیاست ایجاد توازن را در مناسبات عراق با تهران و واشنگتن اجرا کند و در این مسیر تا حدود زیادی موفق بوده است.با این حال و به رغم ترجیح چهره های دیگری برای نخست وزیری توسط ایران، تا اندکی پیش از انتخابات سراسری 2018، همگان شانس العبادی برای نخست وزیری دوباره را بیش از هرکس دیگری می دانستند. چه دستاوردهای داخلی و منطقه ای العبادی و چه حمایت های غرب از او، عملا وی را به عنوان بهترین گزینه برای این پست تبدیل کرده بود. اما نتایج غافلگیر کننده انتخابات، علاوه بر عوامل دیگر داخلی باعث شد تا گزینه های دیگر نیز به شدت مورد توجه قرار بگیرند.پیروزی ائتلاف انتخاباتی صدر یعنی سائرون که هواداران آن از همان لحظات اولیه اعلان نتایج، با شعارهای مخالف ایران به خیابان های بغداد ریختند نشان داد، مقتدی صدر اکنون از یک منتقد، به یک عامل مهم در تعیین نخست وزیر و نقشه سیاسی آینده عراق تبدیل شده است.صدر چهره ای با مواضع منتقد ایران و آمریکا تلقی می شود. جریان صدر و شاخه سابق نظامی آن یعنی جیش المهدی تا چند سال قبل بزرگ ترین دشمنان آمریکا در عراق به شمار می رفتند. هرچند که پس از خروج آمریکایی ها از عراق، مواضع صدر نرم تر شد، اما در مقابل، انتقادات و موضع گیری های وی علیه ایران روز به روز بیشتر شد. حتی در جریان تصرف منطقه الخضراء و پارلمان توسط هواداران صدر، شعارهای مخالف با ایران به شدت شنیده می شد در حالی که دیگر از شعارهای ضد آمریکایی و حتی ضد سعودی آنان خبری نبود.سفر جنجالی صدر به عربستان و دیدار با ولیعهد این کشور نیز به طور آشکار پیامی برای گشایش فصل نوینی از روابط میان این گروه با ریاض بوده است سفری که رسانه های ایران به نیابت از مقامات تهران آن را به شدت مورد انتقاد قرار دادند و آن را نزدیکی به دشمن و دوری از ایران تلقی کردند.با این که صدر منتقد مشترک تهران و واشنگتن به شمار می رود اما این موضوع الزاما به معنای ناگوار بودن پیروزی او در انتخابات برای آمریکایی ها نیست. صدر یک چهره منتقد ایران است، از جریان های سکولار و مدنی در ائتلاف خود استفاده کرده است، پایگاه اجتماعی وی دید خوبی به ایران و حضور این کشور در عراق ندارد، و از همه مهم تر این که وی روابط خوبی با کشورهای سنی منطقه و همپیمان آمریکا دارد. بنابراین کفه روابط صدری ها به سود آمریکایی ها سنگینی می کند.در مقابل، العبادی با این که مورد حمایت واشنگتن و لندن بود اما تلاش وی برای ایجاد سیاستی متوازن میان دو کشور آن هم با وجود تغییرات جدید در کاخ سفید و حضور رادیکال ها و نتایج به دست آمده توسط وی در انتخابات، دیگر برگ برنده مطلق او برای کسب حمایت غرب از وی به شمار نمی رود.اکنون صدرنشینی صدر درانتخابات سراسری می تواند باعث نگرانی بیشتر ایران شود و این موضوع برای آمریکایی ها و کشورهای منطقه ای مثل سعودی مهم است. تأثیرگذاری جریان وی بر تعیین نخست وزیر بعدی همان چیزی است که تهران تمایلی برای آن ندارد و احتمالا باعث افزایش سرعت و تحرک تهران برای ایجاد ائتلافی به دور از صدری ها شود.تردیدی نیست که اقدام ایران برای کنار گذاشتن صدری های پیروز و سرمست از نتیجه، می تواند باعث افزایش شکاف میان این جریان و پایگاه اجتماعی آن با تهران شود. شکافی که نتایج و آثار آن چه در عرصه روابط خارجی این گروه با کشورهای مخالف ایران و چه در موضوع روابط صدر با دولت بعدی می تواند خود را نشان دهد.