«همدلی» یکبار دیگر همنشینی ترامپ با اون و بازخورد این اتفاق را در مواجهه با کشورهایی نظیر ایران بررسی کرد

قدم های لرزان یک رفاقت
همدلی| گروه سیاسی- ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا بعد از دیدار کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در نشست خبری همان روز در تاریخ 12 ژوئن به ایران اشاره کرد و مدعی شد که رفتارهای آمریکا نسبت به ایران موثر بوده است. جدا از این‌که سخنانش تا چه اندازه‌ای اعتبار دارد، می‌توان بازتاب توافق آمریکا و کره شمالی را بر ایران بررسی کرد، زیرا این نشست برای جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. در جهانی که سرنوشت کشورها به یکدیگر گره خورده است نمی توان اقدام های بین المللی را بر موضع گیری کشورها نادیده گرفت. کره شمالی فرزند ناخلف جهان سیاست اکنون پی برده است که برای رسیدن به خواسته هایش باید روابطش را با دنیا بر مبنای سیاست عادی سازی پایه ریزی کند و نگرش ایدئولوژیک مقتدرانه اش را با دیپلماسی باز ترکیب کند. در بسیاری از رسانه‌ها مقایسه مذاکره هسته ای ایران با مذاکرات کره شمالی صورتبندی شده است. در این قیاس عوامل و بستر متفاوت گفتمانی نتایج متفاوتی در این موضوع به دست می دهد. در این راستا وزارت امور خارجه ایران نیز به رهبر کره شمالی هشدار داد که آمریکا برای وارد شدن در معامله و ایجاد توافق قابل اعتماد نیست. روز چهارشنبه اما موج انتقادات در درون آمریکا نسبت به نشست سنگاپور گسترده بود، به ویژه در مورد تقویم خلع سلاح هسته‌ای و چگونگی راستی‌آزمایی و بررسی آن، مسائلی که در سند امضا شده مسکوت مانده‌اند.
قابل اشاره است که روند مذاکرات هنوز در مرحله اولیه است و نتیجه نهایی مشخص نیست. اما هیچ ضمانتی وجود ندارد که این قراداد پایدار بماند.
گرچه بعضی از تحلیل گران این اتفاق را تاریخی و موفقیت آمیز نام می برند اما بعضی از تحلیل گران نیز از سطحی بودن نشست می نویسند. ترامپ نیز گفته است مشخص نیست که نتیجه نهایی مورد قبول طرفین باشد رویترز در گزارشی گفته کره‌شمالی اعلام کرده که متعهد شده به سمت غیرهسته‌ای شدن حرکت می کند.


در کل باید گفت که این یک سند همکاری است و حتی توافقنامه هم نیست. مقامات آمریکایی گفته‌اند که برچیدن کامل برنامه اتمی کره شمالی روندی طولانی و از نظر فنی پیچیده است و نشست سنگاپور جز آغاز کار نیست.بر اساس گزارشی از تلگراف در اجلاس سران کره شمالی و آمریکا درسنگاپور به ایجاد روابط جدید دوجانبه اشاره شده و یک سیستم برای صلح وخلع سلاح هسته‌ای شبه جزیره کره بحث و مذاکره صورت گرفته است. در سند همکاری که از سوی طرفین به امضا رسیده در زمینه ایجاد روابط جدید با ایالات متحده آمریکا و کره شمالی به چهار مورد اشاره شده. ایجاد صلح پایدار و دائمی درشبه جزیره کره و پروژه خلع سلاح هسته‌ای که در آن بر خلع سلاح هسته‌ای کامل تاکید شده است. در این راستا کره شمالی باید قبول کند که نظارت بین المللی بر روی عملکردش داشته باشد و اجازه ورود بازرسان آژانس اتمی را بدهد.
قابل اشاره است که در این سند همکاری به مکانیسم نظارتی برای کره شمالی اشاره نشده است.
مقایسه توافق کره شمالی و توافق هسته ای ایران
اما در مورد معیارهایی که سمت و سوی این مذاکرات را از ایران جدا می کند، می توان به این نکات اشاره کرد. نقش ایران در منطقه بسیار اهمیت دارد ایران یک کشور ژئوپلتیک است که سایر کشورها در راستای منافعشان در سیاست خارجی خود به آن نگاه استراتژیک دارند باید متذکر شد که کره شمالی بمب هسته ای دارد، یک بمب هسته ای که خلع سلاح برای آن معنی پیدا می کند. اما خلع سلاح هسته‌ای برای ایران معنی ندارد. تفاوت بسیاری بین کره شمالی و ایران وجود دارد ایران نظارت بین المللی را قبول کرده است. آژانس بین المللی مدام ایران را تحت نظر دارد و گزارش داده است که ایران از حدود تعهد خود در برجام تجاوز نکرده. ایران درهای دیپلماسی و مذاکره را مدت هاست که باز گذاشته است. مذاکرات و توافق های زیادی بین ایران و اروپا صورت گرفته است که مهم ترین آن برجام است. اما در مورد کره شمالی اینگونه نیست. کره شمالی به تازگی قدم های اولیه را به سمت مذاکره و دیپلماسی بر داشته است. در گذشته رهبر کره شمالی به مذاکرات و توافقات روی خوش نشان نداده بود. گرچه توافق‌هایی در گذشته صورت گرفت مثلاً در زمان کلینتون دو کشور با یکدیگر ملاقات کردند و توافق هایی صورت گرفقت اما بعد از آن که جورج بوش پسر، کره شمالی را محور شرارت خواند، کره شمالی اقدامات خود را از سر گرفت.
از طرفی دیگر جمهوری اسلامی ایران در مقابل آمریکا و رژیم اسرائیل از مواضع خود کوتاه نمی آید و یکی از مهم ترین دلایل فشارهای تحمیلی بر ایران است.
اما قبل از اینکه تاثیرات این توافق را بر ایران یا هر کشور دیگر بررسی کرد، این سوال اساسی مطرح می شود که که آیا کره شمالی در تغییر پارادایم در سیاست خارجی مصمم است یا اهداف دیکری را دنبال می کند. و نهایتا بایستی موضع فعلی کره شمالی درباره تمایل به همکاری و همسویی با سیاست جهانی را نتیجه یک بازده زمانی و ماهیت سیاسی و اقتصادی دنیای کنونی سرمایه داری دانست. اکنون کره شمالی برای پیشرفت اقتصادی احتیاج به گشایش درهای اقتصادی و تجاری دارد . تغییر پارادایم در سیاست خارجی که معلول نتیجه مذاکرات است.
درباره سابقه روابط کره شمالی و ایالات متحده آمریکا هر دو رهبر مسیری طولانی را برای رسیدن به این نقطه پیموده بودند. تاهمین شش ماه پیش تخیل چنین دیداری غیرممکن بود؛ 
رای نخستین بار پس از جنگ کره (۱۹۵۰-۱۹۵۳) میان رهبران دو کشور صورت می‌پذیرفت. کره شمالی و کره جنوبی به لحاظ فنی هنوز دو کشور در حال جنگ هستند، چراکه پس از پایان درگیری دوکشور در سال ۱۹۵۳، هیچ توافق صلحی میان آنها منعقد نشد
رهبران کره شمالی و کره جنوبی قبلاً در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۷ قرارداد صلح امضا کرده بودند، اما هیچ کدام از آن قراردادهای صلح پایدار نماندند. پدر و پدر بزرگ کیم جانگ اون نیز پیشتر وعده‌های مشابهی به رئیس‌جمهورهای پیشین آمریکا داده بودند؛ هیچ کدام از این وعده‌ها اما عملی نشد.
در سال ۲۰۱۲ کره شمالی موافقت کرد که از آزمایش پرتاب موشک خودداری کند، ولی یک هفته‌ پس از آن موشکی را به هوا فرستاد و آن را پرتاب ماهواره اعلام کرد.
دیوید سنجر، ضمن اشاره به همین نکته در نیویورک تایمز یادآوری کرده است که «در سال ۲۰۰۵ هم پدر کیم جونگ اون به جرج دبلیو بوش قول داده بود که همه فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند. به پروتکل الحاقی بپیوندد و به آژانس بین‌الملی انرژی هسته‌ای اجازه نظارت بر مراکز هسته‌ای خود را بدهد… وعده‌هایی که بسیار دقیق‌تر و عینی‌تر از آن چیزی بودند که امروز در توافق‌نامه یک صفحه‌ای میان دونالد ترامپ و کیم جونگ اون آمده است.»تصادف یا حتی اعتراض کند
توافق سنگاپور ایجاد فضای تبلیغاتی برای جلب ایران به مذاکره
سید علی خرم، سفیر و نماینده دائم اسبق جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در ژنو، در گفت و گو با همدلی درباره تاثیر توافق رئیس ایالات متحده با رهبر کره شمالی معتقد است که این توافق خالی از محتوا است و جنبه تبلیغاتی برای هر دو رهبر دارد. از طرفی ترامپ می خواهد نشان دهد که در حوزه سیاست خارجی توانسته پیروزمندانه عمل کند و دستاورد مهمی برای مردم آمریکا و جهان دارد. او معتقد است در این توافق آن هدف هایی که آمریکا دنبال می کند، ذکر نشده و در محتوا ضمانتی قید نشده است. او گفت این توافق ممکن است که مرحله به مرحله صورت بگیرد ضمن اینکه بایستی در طول زمان نتیجه واقعی این نشست مشخص شود. اما دستاورد اصلی که ترامپ به دنبال آن است یعنی خلع سلاح هسته ای کامل به دست نخواهد آمد. کره شمالی در آینده متوجه اشتباهش خواهد شد زیرا آمریکا اعلام کرده است که از شبه جزیره کره جنوبی خارج نخواهد شد. وی درباره تاثیر این توافق بر ایران افزود: بیشترین تاثیر از جنبه روانی در کوتاه مدت خواهد بود. ترامپ با این اقدام این نیت را دارد که نشان دهد با ایران نیز با همین سبک رفتار خواهد کرد و اینگونه ادعا می کند که در آن مسیر هم موفق خواهد بود. با توجه به این ارزیابی چندین تماسی که با ایران داشته خواستار مذاکره با ایران بوده است. همچنین قصد دارد اروپایی ها را دچار تردید کند زیرا با این روند از لحاظ بین الملی فشار بیشتری بر آن ها خواهد آورد. اما به مرور زمان این تردیدها از بین می رود و آن ها به موضع فعلی شان درباره ایران باز خواهند گشت.
راه‌های باز ایران برای گفت و گو
همچنین محمد حسین ملائک سفیر پیشین ایران در چین در گفت‌وگو با ایسنا درباره تاثیر این توافق بر ایران نظر خود را بیان کرده است.
او در ارزیابی خود از توقف برنامه هسته‌ای و موشکی کره شمالی گفت: روز 21 آپریل 2018 خبرگزاری رسمی کره شمالی اعلام کرد که «کیم جونگ اون» رییس جمهوری خلق کره در اجلاس کمیته مرکزی اعلام کرد که سیاست‌های جدیدی را اتخاذ کرده و براساس آن کره شمالی دیگر نیازی به آزمایش هسته‌ای و موشک بالستیک نخواهد داشت و آن را متوقف خواهد کرد و یکی از مراکز آزمایش هسته‌ای خود را نیز تعطیل می‌کند.
وی افزود: البته گفته می شود این سایت بنام «پونگ جیه - ری» در زمان تست بمب هیدروژنی کره شمالی در سال گذشته میلادی به شدت آسیب دیده است. در قطعنامه حزب نیز بعد از این جلسه تاکید شده که نیروگاه‌های اتمی این کشور حفظ خواهد شد و کره شمالی هیچ‌گاه از سلاح اتمی استفاده نخواهد کرد مگر اینکه مورد تهدید قرار گیرد.
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: نزدیک به دوسال پیش به این طرف کره شمالی جهت تکمیل برنامه بمب اتمی خود و نیز موشک‌های حامل آن برای به وجود آوردن یک توازن استراتژیک با آمریکا تلاش کرد و بعد از هفت آزمایش اتمی و تقریبا به همین تعداد آزمایش موشکی ظاهرا توانسته است دستاوردهای عملی خود را به نقطه غیر قابل بازگشت رسانده تا تهدیدات ترامپ و نظامیان همراه وی با اعزام چندین ناو هواپیمابر و همچنین تحریم‌های سازمان ملل نیز در این روند خدشه‌ای به وجود نیاورد. لذا برای تثبیت این برنامه سیاست تعامل با کره جنوبی و «جامعه جهانی» را در پیش گرفته است.
او گفت: در مورد تحولات مربوط به کره شمالی باید گفت که هنوز دینامیسم حاکم بر روابط بین کره شمالی با کره جنوبی و آمریکا هیچ تغییری نکرده است. پیش از این چین حامی بلا قیدوشرط کره شمالی در مورد احتمال تجاوز آمریکا به آن کشور بود اما اکنون کره شمالی با داشتن سلاح اتمی خود به تنهایی می‌تواند در این مورد توازن مورد نیاز را تامین کند.
ملائک در ادامه گفت: کره شمالی به اندازه پاکستان و هند آزمایش اتمی و آزمایش موشک‌های حامل کلاهک را نیز با گستاخی و پذیرش ریسک کامل در سال گذشته انجام داد، لذا فعلا دیگر احتیاج به آزمایش جدید ندارد و این عدم نیاز را می‌تواند مبنای مذاکره قرار دهد که به صورت استراتژیک تاثیری در توانمندی آن کشور ندارد.
وی ابراز کرد: بعد از تکمیل آزمایشات کره شمالی این کشور با شرکت در المپیک زمستانی کره جنوبی تثبیت سیاسی برنامه‌های خود را با یک دیپلماسی عمومی واقعا زیبا آغاز کرد. اعزام خواهر رهبر کره شمالی به همراه تیم ورزشی که با رئیس جمهور کره جنوبی ملاقات کرده و پیام دوستی با این کشور را ارائه داد و نیز تشکیل تیم مشترک هاکی با کره شمالی و به موازات آن اعزام یک تیم دختران «هلهله گر» به این مسابقات همگی حاکی از آن بود که کره شمالی به دنبال تثبیت دستاوردهای خود است.
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل درباره این‌که آیا توقف برنامه‌های هسته‌ای کره شمالی ارتباطی با موضوع مذاکره آمریکا دارد یا خیر؟ گفت: از گذشته نیز کره شمالی آمریکا را طرف مذاکره خود می‌دانست و برای کره جنوبی ارزش سیاسی قائل نبود. آمریکا نیز بی توجه به این موضع کره شمالی نبود. البته در گذشته چین به‌عنوان حامی اصلی و پشتیبان کره شمالی محسوب می‌شد اما با توجه به اتمی شدن این کشور دیگر نیازی به حمایت علنی چین وجود ندارد.
وی گفت: باید توجه داشت جدا از موضوع محتوایی اتمی شدن یا نشدن کره شمالی، دولت ترامپ که با افتضاحات داخلی متعددی روبرو است، تلاش می‌کند نشان دهد که در سیاست‌های سخت توانسته دستاورد داشته باشد. بنابراین صرف تنظیم ملاقات با رهبر کره شمالی «کیم جونگ اون» برای دولت ترامپ اهمیت داخلی دارد.
ملائک ادامه داد: در واقع می‌توان گفت که بیانیه حزب کارگران کره شمالی که پیش زمینه مذاکرات رهبران دو کره در جمعه آینده و نیز ملاقات با ترامپ را در ماه بعد آماده می‌کند، فقط آنچه که به ملاقات رسمی بین طرفین اشاره دارد واجد اهمیت است و سایر موارد اعلامی ارزش سیاسی زیادی ندارد.
سفیر اسبق ایران در چین همچنین گفت: چین مدیریت توازن استراتژیک در شرق آسیا را به عهده دارد و با کره شمالی در این خصوص هماهنگ است. با اعلام «خطر چین» در سیاست‌های آمریکا و حضور نظامی سنگین‌تر این کشور در دریای جنوبی چین و همچنین توسعه حضور نظامیان در دستگاه‌های مختلف حکومتی آمریکا خطر هرگونه اشتباه محاسبه که منجر به یک درگیری هرچقدر کوچک هم شود، زیاد شده است. چین این صحنه را به خوبی و با آرامی کنترل می‌کند.
وی افزود: از طرفی تلاش‌های نظامیان آمریکا برای درگیری با کره شمالی عملا نتیجه نداد و این کشور توانست بمب اتمی خود را با موفقیت آزمایش کند. در حال حاضر آمریکا دیگر با یک کره اتمی روبروست و لذا مدیریت روابط قدری پیچیده‌تر از گذشته خواهد بود و برای چین نیز فرصت‌های زیادی به منظور مذاکره استراتژیک به وجود می آورد .
ملائک همچنین درباره این‌که آیا موضوع برنامه هسته‌ای کره شمالی و همچنین مذاکره با آمریکا می‌تواند بر تحولات منطقه‌ و ایران تاثیر بگذارد؟ گفت: اما مذاکرات ایران با آمریکا و کره شمالی با آمریکا در مورد توانمندی هسته‌ای اگرچه ماهیت واحدی دارد، از دو زاویه سیاسی کاملا متفاوت قابل بررسی است. ایران با دیدی مثبت وارد مذاکره با آمریکا و دیگران شد و با کنار گذاشتن برنامه‌هایی که از نظر «جامعه جهانی» مورد سئوال بود سعی بر عادی سازی روابط با «نظام بین الملل» کرد، اما نتوانست دستاورد مورد نظر خود را محقق کند و مهم‌تر آن‌که متوجه شد مذاکره با آمریکا ظاهرا خیلی مفهوم جدی ندارد.
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پایان تاکید کرد: اگر در آمریکا جریانی بر سرکار بیاید که به هیچ قانونی پایبند نبوده و تمام تعهدات خود را زیر پا بگذارد ایران کار خاصی نمی‌تواند کند. اما کره شمالی با دیدی کاملا بدبینانه به «مذاکرات احتمالی» رو می‌آورد. این کشور اول قدرت اتمی خود را تثبیت کرد و ضریب امنیتی خود را افزایش داد. نتیجه این «مذاکرات احتمالی» هرچه باشد کنار گذاشتن قدرت اتمی کره شمالی نیست. لذا ترامپ در مورد ایران دستش تقریبا باز و در مورد کره شمالی دستش بسته است.
واکنش های جهانی
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ضمن تاکید بر «خلع سلاح هسته‌ای کامل و قابل راستی‌آزمایی و بازگشت‌ناپذیر» کره، نشست سنگاپور را «گامی مهم و ضروری» در بهبود روابط دو کره و غیرهسته‌ای شدن شبه‌جزیره کره دانسته است.
در مقابل، کرملین از نتیجه نشست سنگاپور استقبال کرده است. روز چهارشنبه، دیمتری پسکوف سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت که نشست میان ترامپ و کیم ثابت کرد که دیدگاه پوتین در حمایت از گفتگوی مستقیم به عنوان تنها راه کاهش تنش با کره شمالی، دیدگاه درستی بوده است.
چینی‌ها نیز همچون روس ها از نشست سنگاپور راضی و خوشنود اند؛ با این حال، آنچه تاکنون اتفاق افتاده سقف آروزی آنها نیست. چینی‌ها مشخصآً منتظر لغو تحریم‌های اقتصادی علیه پیونگ‌یانگ‌اند.
چین و روسیه، از مدتها طرح مشترکی را برای کاهش تنش پیشنهاد داده بودند مبنی بر توقف در برابر توقف؛ یعنی توقف برنامه هسته‌ای و موشکی کره شمالی در ازای توقف مانورهای مشترک نظامی آمریکا و کره جنوبی.
چن فنگ‌جون، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه پکن در روزنامه دولتی چین “گلوبال تایمز نوشته است: «موفقیت نشست سنگاپور در دراز مدت به این بستگی دارد که آیا آمریکایی‌ها به حضور ۶۰ ساله‌شان در کره و اطراف آن خاتمه می‌دهند و چتر هسته‌ای خود در محافظت از کره جنوبی و ژاپن را برمی‌چینند یا خیر.» خلع سلح هسته‌ای کره شمالی در قبال برچیدن چتر هسته‌ای؟ بعید است چنین اتفاقی بیفتد، اما در این صورت، بازنده اصلی نشست سنگاپور کره جنوبی خواهد بود.
به هر حال دیدار ترامپ و اون به پایان رسید و توانست بزرگترین بمب خبری چند وقت گذشته در دنیای رسانه ای باشد اما به طور قطع باید حکم داد که تازه بازی آغاز شده است. ایا می توان از این به بعد مدعی شد که یانکی ها با چشم بادامی های شمالی رفاقت فشرده ای را میان خود منعقد کرده اند؟ کارشناسان می گویند غول ها بدون آن که به جیب خود نگاه بکنند سر هیچ سفره ای نمی نشینند. همین چند وقت پیش ترامپ اعلام کرد که دوره ماه عسل بسیاری از کشورها به سر رسیده است و آنها باید برای امنیت و حتی هم نشینی با آمریکا دست در جیب خود بکنند. اگر این منطق را بپذیریم باید گفت که حالا آمریکا و کره شمالی در دو سوی یک سفره بزرگ نشسته اند و می خواهند منافع خود را سبک و سنگین بکنند. این مانور شاید یک پیروزی برای دو طرف باشد که در کنار آن کشورهای زیادی نیز باید در انتظار منزوی شدن باشند. چیزی که برخی کارشناسان در مورد ایران به آن اعتراف می کنند.
اگر کار به همین شکل جلو برود در دنیای آینده انزوا می تواند خطرناک باشد اما همه ماجرا این نیست بزرگترین چالش در مقابل خود کره و آمریکا قرار دارد کسی هنوز نمی داند که آیا غول ها رفاقت را با هم ادامه می دهند و یا در دنیای اینده اسیر بازی های دیگر می شوند. آنها تا اینجای کار با هم نمی جنگند اما آیا می توان مطمئن شد که به قسم خود وفادار می مانند. آن چه به ایران مربوط می شود دیدن این مانور رفاقت است. شاید بهتر باشد که آن را جدی بگیریم. البته فعلا.