روزنامه جهان صنعت

ضعف وزارت کشاورزی در تامین امنیت غذایی کشور

نسترن یوسف‌بکیان- اگرچه چند سالی می‌شود که کارشناسان در مورد مدیریت مصرف منابع آب هشدار می‌دهند اما سرانجام با بی‌توجهی دولت به بخش کشاورزی و همچنین نبود مدیریت مناسب برای استفاده صحیح از منابع آبی، کشور با بحران آب به عنوان یک هشدار جدی روبه‌رو شده به‌طوری‌که محدودیت منابع آبی، تحقق امنیت غذایی را نیز با چالش روبه‌رو کرده است‌‌. به گفته مسوولان وزارت نیرو‌، استفاده نادرست از منابع آبی، کشور را به جایی رسانده که امسال، سال دشواری از لحاظ تامین آب به جهت کاهش منابع آبی خواهد بود اما با این حال همچنان تولید محصولات کشاورزی آب‌بر متوقف نشده و هنوز استفاده از منابع آبی به روال سابق دنبال می‌شود‌‌.
نظرات متفاوت کارشناسان
این در حالی است که با وجود متفق‌القول بودن کارشناسان در مورد مساله بحران آب، نظرات متفاوتی در مورد استفاده از منابع آبی برای تولید محصولات کشاورزی و همچنین افزایش ضریب امنیت غذایی وجود دارد‌‌. عده‌ای از کارشناسان بر این عقیده هستند که با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر مقوله خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی و نیز افزایش ضریب امنیت غذایی، باید هر طور شده محصولات استراتژیکی مانند گندم را در کشور تولید کرد‌‌. به گفته آنها، نمی‌توان از تولید محصولات کشاورزی به دلایلی همچون نبود منابع آبی صرف نظر کرد و به جای آن واردات را در دستور کار قرار داد چرا که ایران همواره از طریق کشورهایی همچون آمریکا به تحریم‌های جدید تهدید می‌شود و ممکن است با استفاده از ابزاری مثل ممنوعیت واردات محصولات استراتژیک در فشار قرار گیرد‌‌. در این خصوص محمدرضا اسکندری وزیر اسبق جهاد کشاورزی به تازگی اعلام کرده کل میزان تولید محصولات کشاورزی در سال 57، 27 میلیون تن بوده که در حال حاضر به 110 میلیون تن رسیده است‌‌. بنابراین آنهایی که تفکر «ما نمی‌توانیم» از جمله طرح نکاشت و مهاجرت نیمی از جمعیت کشور را به خارج از کشور به دلیل بحران آب مطرح می‌کنند، آمده‌اند تا به کشور ضربه بزنند‌‌. به گفته او، اگر ما کشوری کم‌آب هستیم، باید آن را مدیریت کنیم‌‌. نه اینکه «نکاشت» را در دستور کار قرار دهیم‌‌.
اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که اگر آب نباشد، امنیت غذایی هم نیست به این معنا که چالش اصلی در تحقق امنیت غذایی محدودیت منابعی چون آب و زمین زراعی برای تولید غذاست‌‌. در حالی که اگر آب کافی وجود نداشته باشد، به تدریج از زمین‌های قابل کشت هم کاسته می‌شود و در نهایت خطر ناامنی غذایی، جوامع انسانی را در خطر قرار خواهد داد‌‌. از این رو و با توجه به اینکه خشکسالی می‌تواند مردم را از غذا و آب محروم کند و موجب بحران اقتصادی، فقر و ناامنی غذایی شود، باید در زمینه تولید محصولات کشاورزی مدیریت مناسبی را به کار گرفت و در نهایت از تولید محصولات آب‌بری همچون هندوانه صرف نظر کرد‌‌. به گفته آنها، سازگاری با خشکسالی نیازمند تغییر سیاست و وضع قوانین جدید متناسب با کم‌آبی است‌‌. این گروه از کارشناسان معتقدند کشوری که آب و خاک کافی ندارد، باید از کشت بسیاری از محصولات آب‌بر زراعی و دامی چشم بپوشد و واردات را به هدررفت منابع آبی و خاکی ترجیح دهد‌‌.


پیشنهاد غریبه‌ها
این در حالی است که این روزها ایران علاوه بر خشکسالی به دلیل کمبود منابع آب، با خشکسالی مدیریتی هم روبه‌رو شده و با اینکه از خودکفایی محصولاتی همچون گندم به عنوان یکی از دستاوردهای مثبت دولت یاد می‌شود اما حفظ چنین دستاوردی هم در معرض خطر قرار گرفته چرا که نرخ خرید تضمینی گندم با وجود اهمیتی که دارد، برای سال 97 هیچ تغییری نکرده است‌‌. از این رو برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که خودکفایی گندم نیز ماندگار نخواهد بود‌‌. نکته جالب توجه اینکه بحران مدیریتی در مصرف منابع آبی کشور به جایی رسیده که نتانیاهو نخست‌وزیر کنونی اسراییل در ویدئویی به مسوولان کشور ما اعلام کرده که حاضر است دانش و فناوری مدیریت آب را در اختیار مردم ایران قرار دهد‌‌. در حالی که به گفته رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران، ما در کشور پتانسیل علمی کافی را برای حل مساله آب داریم به این معنا که مشکل ما نبود دانش نیست بلکه ما از نبود اراده سیاسی قوی برای اجرای تصمیم‌های بزرگ رنج می‌بریم که این موضوع ربطی به بیگانگان ندارد‌‌.
برخی خیال می‌کنند آب تمام نمی‌شود
به گفته عیسی کلانتری، ما باید خودمان را با شرایط کم‌آبی تطبیق دهیم و برای منابع آب فشار جدید ایجاد نکنیم‌‌. به گفته وی، ما باید بدانیم که کشاورزی مثل فرزندی است که به مادر نیاز دارد‌‌. در حالی که در شرایط فعلی ما آب را که نقش مادر برای بخش کشاورزی دارد قربانی می‌کنیم‌.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است کسانی که می‌گویند کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی یعنی ضربه زدن به امنیت غذایی، سواد کافی ندارند چرا که کسی قصد ندارد امنیت غذایی را به مخاطره بیندازد بلکه هدف، حفظ امنیت غذایی با توجه به پایداری سرزمین است‌‌. به گفته وی، برخی خیال می‌کنند که منابع آب هیچ‌وقت تمام نمی‌شود اما واقعیت این است که ما باید بدون تعارف سهم بهره‌برداری از منابع آب را به نسبت بهره‌برداران کاهش دهیم‌‌.
بنا بر آنچه گفته شد، اگرچه امنیت غذایی یکی از مباحث مهم و قابل اهمیت برای کشور به شمار می‌رود اما با توجه به بحران آب، باید وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی بخش کشاورزی نقش کارآمدتری را در حوزه توجه به مدیریت چالش‌های کشاورزی و همچنین مشکلات کشاورزان از خود نشان دهد‌‌ تا به این صورت با سرمایه‌گذاری مناسب در بخش کشاورزی، فناوری‌های جدید برای همه کشاورزان به کار گرفته شود و همچنین تغییر الگوی کشت مناسب به‌طور صحیح اجرایی شود‌‌. این در حالی است که به گفته رییس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی، محمود حجتی بعد از چندین سال فعالیت در وزارت کشاورزی نتوانسته در زمینه تغییر الگوی کشت، کاری انجام دهد‌‌.
کشاورزی سنتی


در همین خصوص رییس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی به «جهان صنعت» گفت: در حال حاضر شاهد اتفاقاتی در کشور هستیم که ایران به عنوان اقلیمی خشک و نیمه‌خشک، روی عریان خود را به ما نشان داده است در حالی که بارها کارشناسان بخش کشاورزی به مسوولان وزارت جهاد کشاورزی هشدار داده‌اند که برای کشوری با این موقعیت جغرافیایی و زیستی، باید مدیریت صحیح در حوزه‌هایی همچون تغییر الگوی کشت صورت بگیرد‌‌. همان‌طور که نگاهی به وضعیت کشورهای با بارندگی کمتر از ایران هم نشان می‌‌دهد که وضعیت کشاورزی و همچنین اوضاع منابع آبی با مدیریت مناسب سر و سامان گرفته است‌‌.
مسعود اسدی با اشاره به بحران آب در کشور اظهار کرد: ما در سال‌های گذشته باید سرمایه‌گذاری‌های عظیمی را در بخش فناوری کشاورزی، آبیاری نوین و‌.‌.‌. انجام می‌‌دادیم که البته تا حدی در این زمینه سرمایه‌گذاری انجام شده اما این میزان متناسب با وضعیت اقلیمی ایران نبوده است‌‌. وی با بیان اینکه همچنان کشاورزی ما به صورت سنتی انجام می‌شود، افزود: کشاورزان می‌دانند که برای صرفه‌جویی در مصرف آب باید از فناوری‌های جدید استفاده کنند اما به دلیل عدم حمایت دولت از این بخش و همچنین گران بودن تکنولوژی‌های روز، بسیاری از کشاورزان از روش‌های قدیمی سنتی استفاده می‌کنند‌‌. اسدی در ادامه اظهار کرد: برخی مسوولان بر این باور هستند که 70 درصد از جمعیت مردم در شهرها مستقر هستند و تنها 30 درصد آنها در روستاها زندگی می‌کنند که از راه کشاورزی رزق و روزی خود را تامین می‌کنند اما واقعیت این است که جز چند شهر بندری و توریستی موجود در ایران، اقتصاد شهرهای دیگر به حوزه کشاورزی متکی است‌‌. بنابراین نمی‌توان گفت که کشاورزی بخش کوچکی را به خود اختصاص می‌دهد‌‌. از این رو اگر کشاورزی دچار مشکل شده و همچنین منابع آبی با محدودیت روبه‌رو شود، اوضاع اقتصادی بخش عظیمی از مردم نیز با مشکل مواجه می‌شود‌‌.
الگوی کشت نامناسب
این کارشناس حوزه کشاورزی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه موافق تولید نشدن برخی از محصولات کشاورزی برای مدیریت بحران آب هستید یا خیر، گفت: بله‌‌. به عنوان مثال ما به هندوانه به عنوان یک محصول آب‌بر نگاه می‌کنیم که بهتر است کشت آن با محصولی دیگر جایگزین شود اما به دلیل ضعف وزارت کشاورزی در ایجاد الگوی کشت مناسب و همچنین نبود سیستم بازرگانی مناسب در این حوزه، هنوز موفق به انجام این کار نشده‌ایم‌‌. وی با اشاره به اینکه کشاورزان نیاز به آموزش دارند، ادامه داد: به عنوان مثال کشاورزان برای کاشت لوبیا به جای هندوانه نه‌تنها نیاز به آموزش صحیح دارند بلکه از دولت تضمین می‌خواهند که محصول آنها توسط یک سیستم بازرگانی مناسب و به قیمت خوب خریداری شود اما ما در طی این چند سالی که محمود حجتی تصدی وزارت کشاورزی را برعهده دارد، شاهد این هستیم که وی حتی نتوانسته در زمینه تغییر الگوی کشت مناسب عملکرد صحیحی از خود نشان دهد‌ بلکه تنها می‌گویند که فلان محصول را نکارید اما جایگزینی برای تامین معیشت آن کشاورز معرفی نمی‌کنند‌‌.
70 درصد گندم باید در کشور تولید شود
اسدی با تاکید بر اینکه دولت باید اولویت توجه خود را به بخش کشاورزی اختصاص دهد، اظهار کرد: با توجه به تحریم‌های بین‌المللی که ایران را تهدید می‌کند، این نگرانی وجود دارد که از ابزار کالاهای استراتژیک همچون گندم به عنوان اهرمی برای فشار به کشور ما استفاده شود‌‌ همان‌طور که پیش این از دارو به عنوان ابزار فشار استفاده شد‌‌. از این رو با توجه به ارتباط مستقیمی که میان امنیت ملی و همچنین تولید برخی از محصولات استراتژیک همچون گندم وجود دارد، ناگزیر باید دست کم 70 درصد از این محصول را در داخل کشور تولید کنیم‌‌. رییس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی بیان کرد: بنابر آنچه گفته شد، ما نمی‌توانیم گندم را از چرخه تولید حذف کنیم بلکه باید با استفاده از روش‌های جدید کشاورزی، بهره‌وری را افزایش دهیم‌‌.
دولت قانون را زیر پا گذاشت
وی اظهار کرد: بنده اعتقاد دارم که باید به تولید محصولات استراتژیکی همچون گندم و در اولویت بعدی به ذرت به عنوان خوراک دام توجه شود تا تحت فشار تحریم‌ها قرار نگیریم‌‌. البته لازم نیست تولید 100 درصدی گندم در داخل کشور انجام شود بلکه تنها اگر 70 درصد این محصول هم در کشور تولید شود، دشمنان ایران هوس فشار بر ایران را با استفاده از این ابزار نخواهند کرد‌ چرا که به هر حال هر زمان که تحت فشارهای بین‌المللی از بابت واردات گندم قرار بگیریم، می‌توانیم با صرفه‌جویی، نیاز کشور را با 70 درصد تولید گندم هم پاسخگو باشیم‌‌.
اسدی در ادامه به نرخ خرید تضمینی گندم در سال جاری اشاره کرد و گفت: دولت بعد از ماه‌ها تاخیر در مورد اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی، به وضوح قانون مصوب را زیر پا گذاشت و قیمت خرید تضمینی گندم را به عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات استراتژیک کشور افزایش نداد‌‌. این در حالی است که به دلیل ضعف قدرت سیاسی کشاورزان، کسی صدای اعتراض و گلایه آنها را نشنید‌‌.
ابزار تبلیغاتی وزارتخانه
وی در ادامه با اشاره به اینکه دولت در ارائه آمارهای تولید گندم اغراق می‌کند، گفت: با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر مبحث خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، دولت در مورد تولید گندم آمارهایی را ارائه می‌دهد که دارای شائبه است و چندان با واقعیت سازگاری ندارد‌‌.
رییس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی در توضیح این مطلب اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی از این آمارها به عنوان ابزاری برای تبلیغات استفاده می‌کند تا اعلام کند که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در بحث گندم خودکفا شدیم‌‌. اما به عقیده بنده آماری که داده می‌شود، آمار تولید داخلی گندم نیست‌‌.
وی با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی هر از گاهی آمارهای طلایی را در مورد تولید ارائه می‌دهد، بیان کرد: اگر آمارهای درخشان وزارت کشاورزی صحیح باشد، باید رضایتمندی کشاورزان را هم ببینیم اما این روزها صدای ناله کشاورزان را بیش از گذشته می‌شنویم‌‌. این در حالی است که من تصور می‌کنم وزارت کشاورزی معاونتی را تنها برای ارائه آمارهای درخشان ایجاد کرده است که کارش ارائه آمار غیرواقعی است‌‌.
بحران آب جدی است
اسدی در ادامه با بیان اینکه بحران آب مساله‌ای جدی است، گفت: کشاورزان از وضعیتی که بر کشور حاکم شده اطلاع دارند اما با توجه به اینکه دولت راهکار مناسبی را برای تغییر الگوی کشت و همچنین تامین معیشت مناطق کشاورزی در نظر نگرفته، از تکنولوژی‌های روز برای تولید محصولات کشاورزی استفاده نمی‌شود و در نهایت شاهد وضعیت نامطلوب برای کشاورزان و همچنین از دست رفتن منابع مهمی همچون آب و خاک در کشور هستیم‌‌.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
آتش‌افروزی ترامپ در جنگ روسیه و اوکراین (تجارت) پیامدهای خسارت‌بار مذاکره مجدد با آمریکا (مقاله وارده) (کيهان) فغان از این بی‌وطنی! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
نشست خبری مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران؛ مشاجره قاسم سلیمانی و حسن روحانی تعامل موثر است نه سختگیری چراغ سبز دولت، بورس را متحول کرد بازی‌های غیر‌قابل پیش‌بینی در جام جهانی روسیه سکه گران شد محمد ثلاث و قاتل بنیتا اعدام شدند من و آزمایشگاه معیری! فایده تماشای سریال خارجی! ترمزی بر ولخرجی‌های ارزی کودکان در قفس توری ترامپ کارشناسان از سیاست انفعالی دولت انتقاد کردند ضعف وزارت کشاورزی در تامین امنیت غذایی کشور اقتصاد سیاسی گرانی‌ها و کمپین نه به خرید لرزه بحران پناهجویی بر پیکر دولت آلمان‌ آغاز مانور نظامی کره‌جنوبی در دریای ژاپن حمایت ۱۵ هزار ایرانی از تیم ملی برابر اسپانیا ‌پیروزی سوئد مقابل کره‌جنوبی با کمک تکنولوژی VAR قاچاق خودرو با روند قانونی مشاجره قاسم سلیمانی و حسن روحانی برای تغییر اقلیم در ایران مدرک داریم
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال