بازي چهار نفره

پيش‌بازي روسيه و عربستان براي بازي نهايي تعيين سقف توليد در نشست آينده اوپك از تباني آنان در جهت كاهش توليد نفت حكايت دارد. اگر روسيه، عربستان، امريكا و ايران را چهار بازيگر مهم اقتصادي و سياسي بازار نفت در نظر بگيريم، در‌مي‌يابيم كه در مقطع فعلي عربستان و روسيه در يك سو و ايران و امريكا در سويي ديگر قرار دارند. روسيه يكي از بزرگ‌ترين كشورهاي مصرف‌كننده نفت است و طبيعتا افزايش قيمت آن مطلوب منافع ملي اين كشور نيست ...
از اين رو روس‌ها به دنبال افزايش سقف توليد نفت هستند تا بتوانند قيمت را در بازارهاي جهاني كاهش دهند. عربستان اگرچه در ميدان روسيه بازي مي‌كند اما اهداف جاه‌طلبانه ديگري دارد. او مدافع كاهش توليد نفت اوپك است تا نقش ايران را در بازارهاي جهاني نفت كمرنگ كند، عنوان بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت را براي خود نگه دارد و مناسبات بين‌المللي خود را با كشورهاي غربي افزايش داده و در جهت اهداف ايدئولوژيكي و سلطنتي خود پيش رود.
بنابراين روسيه و عربستان با دو هدف مختلف طرفدار افزايش توليد يك تا 1.5 ميليون بشكه‌اي نفت اوپك شده‌اند كه در اين ميان ضربه به ايران از اهداف اساسي عربستان است. اما اينكه روسيه هم تيم سعودي‌ها شده است را نمي‌توان به تغيير استراتژي اين كشور در قبال ايران تعبير كرد. روسيه در جهت حفظ منافع ملي خود پيشنهاد افزايش را داده و با عربستان هم قطار شده كه اين موضوع را نمي‌توان به دشمني با ايران قلمداد كرد. استراتژي ديگر روسيه و عربستان درآمد بيشتر از طريق توليد بيشتر است آنها با اين استدلال عنوان مي‌كنند كه با در پيش گرفتن افزايش توليد و كاهش قيمت نفت مشكلي در كسب درآمد نخواهند داشت.
در سوي ديگر ايران و امريكا مايل به كاهش توليد نفت اعضاي اوپك يا تثبيت وضعيت موجود هستند. امريكايي‌ها در حال حاضر 13 ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كنند و برنامه‌ريزي كرده‌اند تا با توجه به ذخاير شِيلي‌شان اين ميزان توليد را تا 18.5 ميليون بشكه در روز افزايش دهند. در اين ميان اگر بخواهند موفقيتي كسب كنند طبيعتا بايد قيمت نفت به قدري بالا باشد تا بهره‌برداري از ذخاير شِيلي صرفه اقتصادي خود را حفظ كند. اگر قيمت نفت كاهش يابد بديهي است كه سرمايه‌گذاري امريكايي‌ها در ذخاير شِيلي‌شان غير‌اقتصادي شده و آنان به چشم‌انداز توليد خود دست نخواهند يافت. اما ايران با توجه به محدوديت‌هاي بين‌المللي كه دارد به‌شدت طرفدار كاهش يا تثبيت توليد است تا از قِبل آن قيمت‌هاي جهاني افزايش يابد و بتواند درآمد بيشتري را با همين ميزان صادراتي كه دارد، كسب كند. استراتژي ايران و امريكا در اين مقطع توليد كمتر، درآمد بيشتر است. طرف ايراني مي‌گويد، همين سقف توليد قيمت‌ها را بالا مي‌برد تا ايران در سايه محدوديت‌هاي بين‌المللي دچار كمبود درآمد و از دست رفتن بازارهاي خود نباشد. امريكا نيز معتقد است اين افزايش قيمت شايد در كوتاه‌مدت باعث بالا رفتن هزينه‌هايش شود اما با توجه به سرمايه‌گذاري‌هايي كه صورت مي‌گيرد، ذخاير شِيلي آنان قابل استخراج شده و در بلندمدت وابستگي آنان به نفت خاورميانه كمتر مي‌شود.


بنابراين چهار كشور بازيگر اصلي اقتصادي و سياسي بازار نفت هر كدام با نيتي به دنبال تغيير در سبد توليد كشورهاي عضو اوپك هستند كه به نظر مي‌رسد با توجه به مخالفت ايران و عراق و عدم اجماع اعضاي اوپك تغييري در سطح توليد به وجود نيايد اما عربستان با همكاري برخي دول عربي، تا نشست بعدي اقدام به عرضه نفت در بازار خواهد كرد تا بتواند به زعم خود جاي خالي ايران را در بازار پر كند.