روزنامه همدلی
1397/04/05
گزارش «همدلی» از ترک تحصیل ۱۵۱هزار و ۴۶دختر در سال جاری دختران خانه‌نشین، دختران بازمانده
آسو محمدی- «عاشق درس خواندن بودم. باورتان نمی‌شود: شب‌ها با این کابوس می‌خوابیدم که بالاخره یک روز پدرم و برادرم به رسم همه خانواده‌ها اینجا راهم را می‌بندند. خوشبختانه، با پافشاری و اصرار مادرم، دوره راهنمایی را تمام کردم. مادرم خیلی زن زحمتکشی است. می‌گفت نباید سرنوشت تو مثل من باشد. من از سن هشت سالگی با مادرم می‌رفتم کلفتی. دست‌هایم ترک بر می‌داشت از سوز سرمای زمستان و ملحفه‌های سفیدی که توی تشت کهنه مسی گوشه حیاط می‌سابیدم. رخت و لباس چرک همسایه را می‌شستم، اتو می‌زدم. گاهی با کمک مادرم برای مغازه‌د‌ارهای شهرستان سروآباد غذا می‌پختیم، و ظهر که می‌شد با وانتِ پدرم توزیع می‌کردیم. تنها یک رویا داشتم، این که بتوانم درسم را بخوانم. اما در نهایت، با این که دانش‌آموز ممتاز مدرسه بودم و معلمم می‌گفت حتماً رتبه درخشانی در کنکور می‌گیرم، سوم راهنمایی که تمام شد، پدر و مادرم گفتند فقط خرج یکی از ما را می‌توانند بدهند. به من که عاشق درس و مشقم بودم و می‌دانستم آینده خوبی دارم گفتند خرج کیف و کفش و کتابم را ندارند، اما برادرم را به زور می‌فرستند مدرسه.»این بخشی از روایت «روناک»، دخترک درس‌خوان حومه شهرستان سروآباد که دو سال پیش ترکِ تحصیل کرده است. دختران مناطق مرزی به ندرت فرصت مدرسه رفتن دارند؛ آنها بار فقر اقتصادی خانواده‌ها را به دوش می‌کشند و غالباً، به خاطر این که پسران خانواده فرصت تحصیل داشته باشند، خانه‌نشین می‌شوند.
ترک تحصیل۴.۱۷درصد از دانش‌آموزان در سال96
حالا معاون آموزش دوره متوسطه دوم وزارت آموزش‌وپرورش در تازه‌ترین اظهارات خود از ترک تحصیل ۱۵۱هزار و ۴۶دختر در سال جاری خبر داد. عباس سلطانیان با اشاره به آخرین آمار ترک تحصیل دانش‌آموزان دختر در مدارس کشور به ایلنا گفت: در ابتدا باید به دو نکته اشاره کنم، در ابتدا اینکه چه اقداماتی را آموزش و پرورش برای جلوگیری از این کار انجام داده و دوم اینکه در این حوزه با چه چالش‌هایی مواجه هستیم؟ وی ادامه داد: اگر ما جمعیت بازمانده از تحصیل را بخواهیم محاسبه کنیم، در سال جاری یعنی سال۹۶-۹۷ تعداد دانش‌آموزان دختری که در هیچ پایگاهی ثبت نام نکردند و هیچ جا مشخصاتشان ثبت نشده و اصلا دانش آموز محسوب نمی‌شوند ۱۵۱هزار و ۴۶ نفر هستند. سلطانیان درباره آمار دقیق ترک تحصیل دانش‌آموزان دختر گفت: اگر بخواهیم این رقم را طی یکی دو سال آینده مقایسه کنیم، باید بگویم که در سال ۹۴ - ۹۵، حدود ۴.۲۹ درصد از دانش‌آموزان دختر ترک تحصیل کردند. در سال بعد یعنی ۹۵-۹۶ این عدد به ۴.۱۷ رسید یعنی ما ۱۲درصد جذب دانش‌آموزان کل کشور افزایش داده‌ایم. آمار امسال هم در واقع افتی نداشته است و توانستیم در این زمینه عملکرد خوبی داشته باشیم و دانش‌آموزان جذب شده را افزایش دهیم.
ترک تحصیل؛ اتلاف منابع و هزینه‌های تحصیل
در این میان بازماندن از تحصیل زود هنگام دانش‌آموزان به‌ویژه خصوص دختران دانش آموز می‌تواند اثرات و تبعات منفی در بعد فردی و اجتماعی داشته باشد. با توجه به اکثریت جمعیت دختران دانش‌آموز از مجموع دانش‌آموزان کشور، بررسی ترک تحصیل زود هنگام آنها، با در نظرگرفتن سرمایه گذاری‌های دولت و خانواده‌ها در این زمینه، لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. این درحالی است که کارشناسان دلایل افت یا اتلاف در آموزش و پرورش را به کوتاهی نظام آموزشی ربط می‌دهند و خاطر نشان می‌کنند که ساخت و هدف نظام آموزشی نقش عمده در اتلاف منابع به صورت ترک تحصیل دارد. ترک تحصیل کنندگان نه تنها به خیل بی‌سوادان بیکار جامعه می‌پیوندند، بلکه ناکامی در تحصیل باعث میشود هزینه تحصیلات همگانی آموزش وپرورش افزایش یابد.
از سوی دیگر در یک مطالعه گسترده که توسط وزارت آموزش و پرورش و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در چهار استان محروم کشور کردستان، کهکیلویه و بویر احمد و هرمزگان و لرستان انجام پذیرفته است به شناسایی موانع درون و برون مدرسه افراد پرداخته است. کارشناسان با استفاده از روش کیفی و مصاحبه با والدین، مسئولان وافراد بازمانده از تحصیل، دلایل ترک تحصیل دختران را در سه محور علل مدرسه‌مدار، علل خانواده‌مدار وعلل کودک‌مدار بررسی کردند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل بازدارنده ترک تحصیل دختران را باید در عوامل فرهنگی و سپس عوامل اقتصادی و در نهایت در عوامل آموزشی جستجو کرد.
نابرابری در فرصت‌های آموزشی
یکی دیگر از تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته، موضوع نابرابری‌های آموزشی و شناسایی عوامل موثر در ایجاد این نابرابری‌هاست، که توسط «داش خانه»در سال 1380مورد بررسی قرار گرفته است. محقق در این مطالعه به بررسی عوامل موثر در نابرابری‌های آموزشی بین دختران و پسران در دوره آموزشی عمومی پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق را 300دانش آموز پایه پنجم ابتدایی و راهنمایی در سال تحصیلی80-79 در شش استان کهگیلویه وبویراحمد، فارس، کردستان، اصفهان، ایلام و سیستان‌و بلوچستان تشکیل می‌دهند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در زمینه دستیابی برابر به فرصت‌های آموزشی بین دختران و پسران تفاوت وجود دارد و این تفاوت با محرومیت بیشتر دختران در مقایسه با پسران است. همچنین عوامل برون مدرسه‌ای یعنی عوامل فرهنگی و اقتصادی به میزان بیشتری موجب محرومیت دختران از آموزش در دوره عمومی میشود.
همچنین عوامل دیگری مانند ازدواج زودهنگام، اضطراب از آینده شغلی، عدم دسترسی به آموزشگاه و دور بودن آن از محل زندگی، روش‌های تدریس معلمان، تعصبات محلی و خانوادگی، بی سوادی و کم سوادی والدین، شیوه‌های فرزند پروری خانواده‌ها، سبک مدیریت خانواده‌ها، میزان دسترسی به مواد آموزشی، انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان و استعداد و توان یادگیری آنها در ترک تحصیل تاثیر بسزایی دارند. موضوعی که سلطانیان در بخشی دیگر از سخنانش درباره آن می‌گوید: بحث فقر فرهنگی نیز در بعضی از خانواده‌ها به خصوص مناطق مرزی و برخی استان‌های کشور از دلایلی است که باعث میشود ترک تحصیل دختران بیشتر از پسران باشد. بعضا به دلایل فرهنگی این باور در خانواده‌ها وجود ندارد که دانش‌آموزان دختر هم باید مثل دانش‌آموزان پسر ادامه تحصیل بدهند و معتقدند دخترانشان باید زودتر ازدواج کنند و تشکیل خانواده بدهند یا حتی در برخی از مناطق محروم از فرزندان به عنوان نیروی کار استفاده می‌کنند و در اینجا دختران آسیب‌پذیری بیشتری را نسبت به پسران دارند.
طرحی برای جبران
او ادامه داد: طرح «روستای مرکزی» را در دستور کار داریم که برای ادامه تحصیل دختران و پسران مناطق محروم اعمال میشود. یعنی روستایی که به نسبت دیگر روستاها مرکزیت دارد را متولی قرار می‌دهیم و سعی می‌کنیم با گذاشتن سرویس ایاب و ذهاب برای دانش‌آموزان روستاهای دیگر آنها را به مدارسی که امکانات بیشتری دارند منتقل کنیم. همچنین دانش‌آموزان دختری که ازدواج کرده‌اند با تایید و صلاحیت مدیر در خصوص بررسی شرایط آنها می‌توانند ادامه تحصیل دهند. در حقیقت ما تسهیلاتی را برای دانش‌آموزانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند قرار داده‌ایم. حتی اگر ما دانش آموزانی داشته باشیم که بنا به دلایل مختلف نتوانند در مدارسه روزانه درس بخوانند در سنوات گذشته ما مدارس بزرگسالان، آموزش از راه دور و داوطلب آزاد و شیوه‌های مختلف و متنوعی را در دوره دوم متوسطه در نظر گرفتیم که دانش‌آموز در هر جای کشور امکان ادامه تحصیل داشته باشند یا حتی در بدترین شرایط اگر در یک منطقه‌ای تعدادی دانش‌آموزان به زیر حدنصاب برسد یعنی حتی اگر چهار پنج نفر باشند، آموزش و پرورش با افتخار اعلام می‌کند که در سنوات گذشته برای اینکه بچه‌ها از تحصیل محروم نشوند خیلی از این کلاس‌ها در مناطق دوردست علی‌رغم مشکلاتی که در ساماندهی انسانی دارند، تشکیل داده تا بتواند حداکثر بچه‌ها را جذب کند.
اما ترک تحصیل دختران فقط به تصمیم پدر و مادرها مربوط نمی‌شود. سال گذشته، خبرگزاری ایرنا در مورد «رویای دست‌نیافتنی دختران روستایی بانه» نوشته بود: در بسیاری از روستاهای شهرستان بانه، مدارس در مقطع تحصیلی متوسطه اول و دوم وجود ندارد. به همین دلیل، بسیاری از دختران بعد از مقطع ابتدایی مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. عوامل فرهنگی، تعصبات مذهبی، و رسوم قبیله‌ای باعث می‌شوند که برخی خانواده‌ها فرزندان دختر خود را به مدرسه نفرستند و علاقه‌ای به ادامه تحصیل آنها نداشته باشند. با این حال اگر مدرسه‌ها در مناطق صعب‌العبور نبودند، اگر فقر نبود، اگر دست‌های ناتوان و ترک‌خورده پدران در تامین مخارج بچه‌ها وانمی‌ماند، هیچ خانواده‌ای مجبور نبود بین فرزندان خود فرق بگذارد و پسرها را به مدرسه بفرستد و دخترها را خانه‌نشین کند.
سایر اخبار این روزنامه
«همدلی» از حرکت بازاریان تهران و درخواست آنها برای بهبود کسب و کار کشور گزارش می‌دهد
«همدلی» معضل اعتیاد را همزمان با روز جهانی مبارزه با مواد مخدر بررسی می‌کند افیون بشریت
«همدلی» از حرکت بازاریان تهران و درخواست آنها برای بهبود کسب و کار کشور گزارش می‌دهد
گزارش «همدلی» از ترک تحصیل ۱۵۱هزار و ۴۶دختر در سال جاری دختران خانه‌نشین، دختران بازمانده
اردوغان؛ پیروز انتخابات ریاست جمهوری ترکیه رجب، سلطان شد
هرمز شریفیان سردار و صفویه
ایران از رونالدو و یارانش مساوی گرفت و سرفرازانه با جام جهانی وداع کرد
«همدلی» از حرکت بازاریان تهران و درخواست آنها برای بهبود کسب و کار کشور گزارش می‌دهد
«همدلی» از حرکت بازاریان تهران و درخواست آنها برای بهبود کسب و کار کشور گزارش می‌دهد
