تعمیر کاتالیزور به معنای بازسازی یا بهبود عملکرد مبدل کاتالیستی خودرو است که هدفش رفع آسیب‌های جزئی یا رسوبات انباشته‌شده درون این قطعه می‌باشد. این روش زمانی به کار می‌رود که ساختار داخلی کاتالیزور (شامل شبکه‌های سرامیکی یا فلزی که با فلزات کاتالیستی پوشیده شده‌اند) به طور کامل تخریب نشده باشد. فرآیند تعمیر معمولاً با شناسایی دقیق منبع مشکل آغاز می‌شود؛ از جمله بررسی کدهای خطای ECU مانند P0420/P0430 که نشان‌دهنده کاهش کارایی کاتالیزور هستند. سپس با استفاده از دستگاه دیاگ و تست آلایندگی، میزان انتشار گازهای سمی (CO، HC، NOx) اندازه‌گیری می‌شود تا شدت آسیب ارزیابی گردد.

در مرحله اجرایی، تعمیر ممکن است شامل ترمیم فیزیکی بخش‌های آسیب‌دیده باشد. به عنوان مثال، اگر شبکه‌های داخلی کاتالیزور ترک خورده یا دچار شکستگی جزئی شده باشند، برخی مراکز تخصصی مانند کاتالیست وان از روش‌های جوشکاری یا پرچ کردن برای تثبیت ساختار استفاده می‌کنند. در مواردی که رسوبات شیمیایی (مانند کربن یا گوگرد) مانع عملکرد کاتالیزور شده‌اند، تزریق محلول‌های احیاکننده به سیستم سوخت‌رسانی یا ورودی کاتالیزور انجام می‌شود تا این رسوبات تجزیه و خنثی گردند.

پس از اینکه عملیات انجام شد، کاتالیزور دوباره روی خودرو نصب می‌شود و با استفاده از دستگاه آنالایزر گازهای اگزوز، عملکرد آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر نتایج تست آلایندگی بهتر شود و کدهای خطا پاک شوند، این به عنوان یک تعمیر موفقیت‌آمیز در نظر گرفته می‌شود. اما باید توجه داشت که این روش فقط برای آسیب‌های سطحی مؤثر است و در مواردی که کاتالیزور ذوب شده، دچار شکستگی گسترده یا فرسودگی فلزات باشد، تعمیر کاتالیزور عملاً غیرممکن است و نیاز به تعویض خواهد بود.

چه علائمی نشاندهنده خرابی کاتالیزور هستند

کاهش محسوس قدرت موتور و شتابگیری

وقتی که جریان گازهای خروجی در کاتالیزور آسیب‌دیده مسدود یا محدود می‌شود، فشار معکوس در سیستم اگزوز افزایش پیدا می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود که اکسیژن به موتور به درستی نرسد و احتراق سوخت به طور ناقص انجام شود. نتیجه این فرآیند کاهش توان موتور، پاسخگویی ضعیف به پدال گاز و افزایش غیرعادی مصرف سوخت (تا 30٪) خواهد بود.

فعال شدن چراغ چک موتور

اختلال در عملکرد کاتالیزور می‌تواند سنسور اکسیژن دوم (پس از کاتالیزور) را تحت تأثیر قرار دهد. سیستم تشخیص خودرو (OBD-II) با شناسایی ناهماهنگی بین داده‌های سنسور اکسیژن قبلی و بعدی، کدهای خطایی مانند P0420 (بازدهی پایین کاتالیزور در بانک ۱) یا P0430 (بانک 2) را ثبت کرده و چراغ چک موتور را روشن می‌کند.

انتشار بوی تند و گوگردی

در شرایط عادی، کاتالیزور گاز سولفید هیدروژن که بوی تخم‌مرغ فاسد را دارد، به دیاکسید گوگرد تبدیل می‌کند. اگر کاتالیزور خراب شود، این تبدیل انجام نمی‌شود و سولفید هیدروژن به‌طور مستقیم از اگزوز خارج می‌شود.

صداهای غیرمعمول از زیر خودرو

اگر شبکه‌های سرامیکی یا فلزی داخل کاتالیزور به‌دلیل ضربه، فرسودگی یا حرارت بیش از حد بشکنند یا خرد شوند، ممکن است صداهای تقه، لرزش یا ساییدگی در حین حرکت یا روشن بودن موتور تولید شود.تشخیص به‌موقع این علائم می‌تواند از تشدید آسیب به موتور، افزایش هزینه‌های تعمیر و نقض قوانین آلایندگی جلوگیری کند.

شستشوی کاتالیزور و روشهای تخصصی آن،چه زمانی ضروری است

کاتالیزور به عنوان یک فیلتر برای کاهش آلایندگی خودرو عمل می‌کند، اما با گذشت زمان، در معرض انباشت رسوبات کربنی، گوگردی و ذرات فلزی ناشی از سوخت ناخالص یا روغن سوزی موتور قرار می‌گیرد. این رسوبات می‌توانند کانال‌های ریز داخل کاتالیزور را مسدود کرده و در نتیجه بازدهی آن را کاهش دهند. برای شستشوی کاتالیزور، سه روش اصلی وجود دارد: شیمیایی، اولتراسونیک و دستی. انتخاب هر یک از این روش‌ها به شدت انسداد، نوع رسوبات و دسترسی به تجهیزات بستگی دارد.

شستشوی شیمیایی

شستشوی شیمیایی یکی از کم‌هزینه‌ترین روش‌ها برای تمیز کردن سیستم سوخت است. این کار معمولاً با تزریق محلول‌های پاک‌کننده کاتالیستی به باک سوخت انجام می‌شود. این مواد حاوی حلال‌های قوی یا ترکیبات اکسیژنه هستند که وقتی وارد محفظه احتراق می‌شوند و از کاتالیزور عبور می‌کنند، رسوبات کربنی و گوگردی را تجزیه می‌کنند. این روش برای رسوبات سطحی و خفیف مؤثر است، اما در مواردی که انسداد شدید یا ذوب‌شدگی شبکه‌های داخلی وجود داشته باشد، کارایی ندارد. نکته مهم این است که بعد از استفاده از این مواد، باید خودرو را با سرعت بالا و دور موتور ثابت (حدود 2500 تا 3000 دور) به مدت 20 تا 30 دقیقه برانید تا رسوبات سوخته و از اگزوز خارج شوند.

شستشوی اولتراسونیک

در این فرآیند، قطعه‌ای در یک مخزن پر از محلول شستشوی قلیایی یا اسیدی قرار می‌گیرد و امواج فراصوت با فرکانس 20-40 کیلوهرتز به آن اعمال می‌شود. این امواج با ایجاد حباب‌های میکروسکوپی (پدیده کاویتاسیون) می‌توانند رسوبات سخت و حتی ذرات فلزی که به سطح کانال‌ها چسبیده‌اند را از بین ببرند. شستشوی اولتراسونیک به ویژه برای پاکسازی کاتالیزورهای با زیرلایه فلزی (متالیتی) مناسب‌تر است، زیرا شبکه‌های سرامیکی ممکن است در اثر ارتعاشات شدید دچار ترک شوند. بعد از شستشو، قطعه با آب فشار قوی شسته می‌شود و سپس در کوره‌های حرارتی خشک می‌شود تا رطوبت باقی‌مانده کاملاً از بین برود.

شستشوی دستی

یک روش است که وقتی کاتالیزور به طور کامل دمونتاژ شده و به شبکه‌های داخلی آن دسترسی داریم، به کار می‌رود. در این حالت، از محلول‌های اسیدی استفاده می‌شود. این اسیدها رسوبات معدنی و کربن‌های سخت‌شده را حل می‌کنند. بعد از این مرحله، با استفاده از برس‌های سیمی نرم یا جت آب فشار بالا (حدود 100 تا 150 بار)، کانال‌ها تمیز می‌شوند. این روش نیاز به دقت بالایی دارد، زیرا استفاده از اسیدهای قوی مثل اسید کلریدریک یا برس‌های فلزی زبر می‌تواند به پوشش کاتالیستی (پلاتین، پالادیوم) آسیب بزند.

چه زمانی باید کاتالیزور خودرو را تعویض کنید

اگر شما صاحب یک خودرو در شهر تهران هستید و با وجود آلایندگی های زیاد تعمیر یا شستشوی کاتالیزور، هنوز هم با مشکلاتی مثل کاهش قدرت موتور، بوی نامطبوع اگزوز یا روشن ماندن چراغ چک مواجه هستید، احتمالاً وقت آن رسیده که این قطعه را تعویض کنید. در این گزارش، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که چرا در برخی شرایط، تعویض کاتالیزور تنها گزینه ممکن است:

کاتالیزور ذوب شده

اگر موتور خودرو شما برای مدت طولانی با مشکل احتراق ناقص (مثلاً به خاطر شمع‌های خراب) کار کرده باشد، سوخت نسوخته به کاتالیزور وارد می‌شود و در آنجا می‌سوزد. این فرآیند دمای کاتالیزور را به حدی بالا می‌برد که شبکه‌های داخلی آن مانند یخ در تابستان ذوب می‌شوند. در این شرایط، حتی شستشوی شیمیایی هم نمی‌تواند ساختار آسیب‌دیده را به حالت اول برگرداند.

شکستگی یا خردشدگی داخلی

ضربه‌های فیزیکی، مثل برخورد با سنگ یا لرزش‌های شدید، می‌توانند باعث ترک‌خوردن یا خردشدن قطعات سرامیکی و فلزی داخل کاتالیزور شوند. این آسیب‌ها مانع خروج گازها می‌شوند، به طوری که تعمیر آن‌ها عملاً غیرممکن است.

رسوبات سخت و انسداد کامل

استفاده طولانی‌مدت از سوخت بی‌کیفیت یا روغن‌سوزی موتور، لایه‌ای ضخیم از کربن و گوگرد روی کاتالیزور ایجاد می‌کند. این رسوبات مانند گرفتگی رگ‌های قلب، کانال‌های ریز کاتالیزور را کاملاً مسدود می‌کنند و حتی شستشو هم نمی‌تواند آن‌ها را پاک کند.

پایان عمر مفید کاتالیزور

کاتالیزورها معمولاً پس از 8 تا 10 سال کارکرد یا 150,000 کیلومتر مسافت پیموده، خاصیت خود را از دست می‌دهند. در این حالت، فلزات نجیب داخل آن، مثل پلاتین، دیگر نمی‌توانند گازهای سمی را تجزیه کنند، حتی اگر ظاهر قطعه سالم به نظر برسد.

مشاوره تخصصی در کاتالیست وان: 09190884947

منبع : https://sorenacatalyst.com/

برچسب ها : تعمیر کاتالیزور