استانداردهای حسابداری در مسیر فسادستیزی

با توجه به آنکه توجه جامعه و رسانه‌ها‌ بیش از پیش به شفافیت در عملکرد و مبارزه با فساد جلب شده است، تذکر یک نکته ضروری است و آن اینکه توجه به دانش حسابرسی در بازتاب عملکرد مالی مدیران بسیار حائز اهمیت است. توجه به قانون و استانداردهای حسابداری بالاخص در تهیه و تدوین انواع گزارشات مالی و صورت‌ها‌ی مالی و هر نوع گزارشگری در این زمینه مقوله‌ای مهم است. یکی ازاین موارد مهم حقوق، مزایا و تسهیلات دریافتی توسط مدیران است که انعکاس شفاف آنها یکی از خواست‌های عمومی است. با این همه متاسفانه گاهاً این انعکاس حقوق و مزایا در گزارشات مالی به صورت سلیقه‌ای انجام می‌گیرد. بسیاری اوقات از نظر مبلغ و عدد در بانک‌ها‌ هزینه حقوق و مزایای مدیران چون به نسبت سایر ارقام کم و ناچیز است، به همین دلیل گاهاً حذف می‌شود و جزء موارد با سطح اهمیت کم بر آورد می‌شود. براساس قانون اخذ وام از شرکت، طبق ماده 132 قانون تجارت ممنوع است. قانون برای بانک‌ها‌ و موسسات مالی و اعتباری که کارشان وام دادن است با ذکر ملاحظات و محدودیت‌ها‌ی بسیار، استثنائاتی قائل شده است و مدیران می‌توانند در مبالغ کم و در حد عرف معمول با اخذ اجازه، وام‌هایی دریافت کنند. بدیهی است که اخذ وام‌ها‌ی کلان و با ارقام بالاتر از کارمندان عادی می‌تواند به لحاظ قانونی دارای اشکال باشد. البته بانک مرکزی باید ضوابطی تدوین نماید که تمام جزئیات این مسئله به اطلاع عموم مردم و کارمندان شرکت‌ها برسد. مدیران شرکت‌ها‌ و موسسات دولتی بعضاً عنوان می‌نمایند که در صورت افشای اطلاعات مالی مربوط به مدیران ممکن است که زمینه برای تحت فشار قرار دادن مدیران ایجاد شود. با این همه مدیری که وام‌ها‌ی غیر متعارف دریافت می‌کند، استحقاق تحت فشار قرار دادن را دارد و حتماً این اهرم باید در اختیار رسانه‌ها و نهادهای نظارتی قرار بگیرد.
آنچه ضوابط گزارشگری مالی را تعیین می‌کند استانداردهای حسابداری است. این استانداردها تاکید دارد که صورت‌ها‌ی مالی باید قابل فهم و قابل استفاده برای عموم باشد. بی‌شک هزینه‌ها باید منطبق با عقل و منطق باشد و در صورتی که استانداردها به جزئیات اشاره نکرده باشند، این مالک و هیئت مدیره و مجمع است که می‌تواند خواستار افشای این جزئیات باشد. زیرا شخصیت مالک از مدیر مجزا است و زمانی که مالک یک شرکت دولت باشد، مجمع به نمایندگی از دولت با تعیین حسابرس می‌تواند عملکرد مالی مدیر را تایید و یا رد نماید. قرار دادن فیلترهای نظارتی بیشتر با استفاده از حسابرسان با ایمان و مقید می‌تواند اقدامی درست و عملی در راه فسادزدایی باشد. شیشه‌ای کردن عملکرد مالی شرکت‌ها
به ویژه شرکت‌های دولتی با اجراء و ارتقاء قوانین حسابداری ممکن می‌شود و این امر می‌تواند گامی عملی در زمینه فسادستیزی باشد.
* نایب رئیس شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران