روزنامه ابتکار
1397/05/16
مهدی پاشایی کارگردان نمایش «سُس توتفرنگی» در گفتوگو با «ابتکار» : ذات تئاتر نقد مسائل منفی جامعه است
سیدحسین رسولیاین روزها شاهد نمایشهای اجتماعی و انتقادی بیشتری در سالنهای تئاتر هستیم. شرایط متفاوت اقتصادی و اجتماعی این روزهای زندگی روزمره مردم وارد فضای هنر شده است. یکی از این نمایشهای انتقادی اثری به نام «سُس توتفرنگی» به نویسندگی و کارگردانی مهدی پاشایی است که در سالن قشقایی، تئاترشهر روی صحنه رفته است.
در این نمایش سهیل برخورداری، سمیرا حسن پور، مهدی زمین پرداز، سحر صباغ سرشت، منصور عربی و پرستو علیزاده، علیرضا مهران به ایفای نقش پرداختهاند. پاشایی با رویکردی رئالیستی در قصه خود و فضایی مینیمالیستی تلاش میکند معضلات خانوادههای زندگی شهری را واکاوی کند. پاشایی میگوید که مردم به دلیل مشکلات اقتصادی میتوانند به صورت گروهی از تخفیف ۵۰ درصدی بلیت این نمایش نیز استفاده کنند. برای بررسی ساختار و محتوای نمایش «سُس توتفرنگی» به سراغ مهدی پاشایی رفتهایم که پیش از این هم نمایشهای اجتماعی متفاوتی را روی صحنه برده است.
برخی اعتقاد دارند که مجموعه تئاتر شهر به دلایل مختلفی مانند احداث سالنهای خصوصی در اطرافش و اجرای آثار سفارشی بی کیفیت دچار بحران مخاطب شده است. نظر شما چیست؟
با توجه به بحرانهای اقتصادی که در جامعه داریم باید بگویم که بحران مخاطب بیشتر گریبانگیر سالنهای خصوصی شده است نه تئاتر شهر. به نظرم، مسئولان تئاتر شهر با اجرای نمایشهای بی کیفیت و سطحی در خلال سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ سطح کیفی این سالن را به پایینترین حد خود رساندند. آنها به هر کسی که از راه رسید، اجرا دادند!
در واقع، اجرای نمایشهای بی کیفیت ضربه اصلی را به این سالن زده است؟
بله. زمانی مجموعه تئاتر شهر بتی در سالنهای تئاتر بود. تماشاگر مخصوص خودش را هم داشت اما وقتی در این سالن نمایشهای بی کیفیت روی صحنه رفت، تماشاگر هم واکنش نشان داد. آنها دست به انتخاب میزنند. ان شاالله با مدیریت جدید شاهد کارهای با کیفیت بیشتری باشیم و مخاطب به این سالن بازگردد.
مدیر مرکز هنرهای نمایشی و مجموعه تئاتر شهر جدید هستند. آنها را چطور ارزیابی میکنید؟
هر دو مدیر جدید تئاتری هستند و از دل همین هنر بیرون آمدهاند. آنها تئاتر را به خوبی میشناسند و به کارشان امید دارم. انشاالله شاهد اتفاقات خوبی در آینده باشیم.
در نمایش «دور از دسترس اطفال نگهداری شود» (۱۳۹۵) هم به مسائل بغرنج در زندگی روزمره خانوادههای شهری پرداختید. باز هم در نمایش «سُس توتفرنگی» شاهد واکاوی مشکلات خانواده هستیم. زندگیهای پر از دروغ زوجهای جوان را روی صحنه آوردهاید. گویا جامعهشناسی خانوادههای شهری برای شما تبدیل به یک دغدغه مهم شده است.
قطعا و ۱۰۰ درصد درست تحلیل کردهاید. عامل اصلی شکلگیری دغدغههایم در عرصه تئاتر معضلات اقتصادی که منجر به شکاف طبقاتی هم شده است. به نظرم، فاصله و شکاف، خطرناکترین اتفاق در یک جامعه است. وقتی شکاف طبقاتی بیشتر میشود؛ همه چیز خطرناک میشود. از دل این شکاف مسائل بسیار بغرنج اجتماعی بیرون میآید. شرایط به گونهای شده است که پولدارهای جامعه داراتر؛ ندارها هم درون باتلاق فرو میروند. این موضوع اقتصادی تمام مسائل فرهنگی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است. جامعه ما از نظر اقتصادی در شرایط بدی به سر میبرد. به همین منظور در گروهها و شبکههای مختلف اجتماعی و سایت فروش این نمایش اعلام کردهایم که مردم میتوانند به صورت گروهی از تخفیف ۵۰ درصدی استفاده کنند. علاقه دارم مردم از هر طبقهای بیایند و پای نمایش «سُس توتفرنگی» بنشینند. این مسائلی که عرض کردم دغدغههای اصلی من هستند.
داستان نمایش را در یک بستر رئالیستی پرورش داده و از لحاظ اجرایی از شیوه مینیمالیستی استفاده میکنید. شاید به دلایل اقتصادی سراغ دکور مینیمال و فضای ساده رفتهاید؛ یا اینکه شیوه مینیمالیستی را بیشتر میپسندید؟
در حال حاضر، باید تماشاگر را روانشناسی کنید. در همه جای دنیا کسی حوصله دیدن نمایشهای طولانی مدت را ندارد. دیگر کسی حاضر نیست با بهترین امکانات و بیشترین کیفیت به مدت زمان سه ساعت روی صندلی تئاتر بنشیند. کارگردان باید بتواند تماشاگر را قانع کند. او باید هیجان را در وجود تماشاگر ایجاد و حفظش کند. با وضعیت فکری و اقتصادی حاکم بر جامعه این روزهای ایران که دیگر کسی حال و حوصله نمایشهای طولانی را ندارد! تلاش داشتم در عین سادگی مفاهیم مد نظر خودم را به تماشاگر انتقال بدهم؛ نمیخواهم وقت تماشاگر را بگیرم. سعی میکنم نمایشهایم مینیمال باشد. در این اجراها همه چیز را در نظر میگیرم. آرزویم این است که تماشاگر در سالن نمایش به ساعتش نگاه نکند.
در حال حاضر با برخی تماشاگرهایی مواجه هستیم که معتاد به گوشیهای همراه هستند و مدام سرشون را به صفحه روشن گوشی خود میدوزند. آنها کاری به کیفیت نمایش ندارند؛ بلکه به طور ناخودآگاه چشمشان داخل گوشی میرود و تماشاگرهای حرفهای تئاتر را آزار میدهند.
خدا را شکر در اجرای «سُس توتفرنگی» چنین تماشاگرهایی ندیدهام. سعی کردهام چنین خطرهایی را در نمایش نشان بدهم. هیچ نمایشی را بالای یک ساعت روی صحنه نمیبرم. داستان باید در مدت یک ساعت به تماشاگر منتقل شود.
از منظر نشانهشناسی در نمایش شما با نشانههای تئاتری روشنی برای تماشاگرهای حرفهای مواجه هستیم. در همان ابتدا به تابلوی «شام آخر» اشاره میکند. نشانهای مانند «باغ» هم ما را یاد «باغ آلبالو» آنتون چخوف میاندازد. نام نمایش هم تاملبرانگیز است.
یکی از دغدغههایی که زندهیاد استاد حمید سمندریان داشت این بود که تئاتر باید به گونهای روی صحنه برود که هم تماشاگر حرفهای آن را درک کند و هم تماشاگری که برای اولین بار به سالن تئاتر آمده است. بارها نمایشهایی را دیدهایم که به طور مشخص برای تماشاگرهای حرفهای تئاتر است و در ارتباط با تماشاگر عادی میماند. برخی تماشاگرها هم پس از دیدن نمایش میگویند که: «چیزی نفهمیدم! ولی موسیقی خوبی داشت.» یا گروه دیگری هم میگویند: «چه لباسهای خوبی داشتند». متاسفانه تئاتر را به سمتی بردهاند که باید «ویترین» خوبی داشته باشد! بیشتر تماشاگرهایی هم که به دیدن تئاتر میآیند برای تماشای چهرههاست! با این وجود، اگر چنین تئاترهایی کیفیت و حرفی برای گفتن داشته باشند که مشکلی نیست؛ ولی با تئاترهایی مواجه هستیم که ویترین قشنگی دارند و هدفشان فقط فروش بلیت است. آنها حرفی برای گفتن ندارند و مردم هم آخر کار از سالن بیرون میروند و هیچی دستگیرشان نمیشود. برایم خیلی مهم است که طبقات مختلف اجتماعی با نمایش من ارتباط بگیرند. بله از تابلوی «شام آخر» استفاده کردیم. البته صحنه ما کمی در سالن قشقایی تغییر پیدا کرده است. رینگ را هم در صحنه داریم.
چرا تابلوی «شام آخر»؟
اگر بخواهم از نظرگاه مذهبی این موضوع را بررسی کنم که نشانهها روشن است؛ ولی باید بگویم که بسیاری از اتفاقات نمایش از ذهن و جامعه خود من بیرون آمده است. در جامعهای زندگی میکنیم که در آن پرچم یک کشور خاص را آتش میزنند و شعار مرگ بر این و آن کشور را میدهند؛ ولی همان آدمها زن و بچههایشان در کشورهای مذکور زندگی میکنند! چرا؟! این موضوع دغدغه مردم شده است. مردم دروغ را میفهمند! کشور سوریه با خاک یکسان شده است ولی ارزش پول ملیشان پایین نیامده است. ارزش پول ایران به یک باره سقوط وحشتناکی کرده است و دلار به قیمت ۱۱ هزار تومان هم رسید! چرا؟! این دغدغه مردم است. ما متاسفانه در همه چیز مشکل داریم. بگذارید از واقعه عاشورا برای شما مثال بزنم. به نظرم این واقعه یکی از بهترین و زیباترین حرفهای ممکن را برای بشر دارد! امام حسین (ع) میگوید: «مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است». چرا این فرهنگ در جامعه ما ایجاد نشده است؟ به قول معروف شاید این سخن امام حسین (ع) به ضرر خیلیها باشد. میز «شام آخر» در نمایش «سُس توتفرنگی» اشاره به برخی مدیریتهای غلط در جامعه دارد. امروز همه چیز در هم پیچیده شده است. زندگی مردم روز به روز بیشتر در باتلاق فرو میرود. بانکهای ایرانی در این روزگار پول شما را نگه میدارند و سود ۱۵ درصدی میدهند ولی وقتی بخواهند وام بدهند سود ۳۰ درصدی میگیرند. کجای دنیا اینگونه است؟ کجا؟! این حرکت به هیچ عنوان اسلامی نیست! در «سُس توتفرنگی» طبقات اجتماعی مختلف را میبینم که برخی از انسانهای آن از موقعیت خود سوءاستفاده میکنند.
شما همیشه دغدغه نقد معضلات اجتماعی را دارید که نمایشهای شما را از تئاترهایی با رویکرد سرگرمی صرف دور میکند.
ذات تئاتر نقد مسائل منفی جامعه است. نباید در تئاتر به غذاخوردن و چهارتا حرف نامفهوم بپردازیم. تئاتر نقد میکند. من آدم معتقدی هستم. کارهای مذهبی را خیلی دوست دارم و در این عرصه خیلی کار کردهام. به عنوان یک تئاتری وظیفه دارم که معضلهای روز جامعه را به تصویر بکشم. تئاتریها وظیفه دارند که معضلهای روز مردم را نشان بدهند. نباید به غذاخوردن و زیباییشناسی خوردن غذایی مثل عدسی بپردازیم.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی قوه قضائیه:
45 نفر از اخلالگران اقتصادی دستگیر شدند
واکنش ها به بسته ارزی جدید بانک مرکزی بررسی شد
طلوع امید در افق بازار
محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران :
با بازگشت تحریمها اتفاقی نخواهد افتاد
جلال خوشچهره
تنهایی خبرنگار
همزمان با بازگشت تحریمهای ثانویه علیه ایران، اروپاییها ضمن به روزسازی قوانین مسدودساز نسبت به خرید نفت ایران متعهد شدند
«ابتکار» از حواشی خبر طرح سربازی دختران تا تکذیب آن گزارش میدهد
زلزله یک روزه ورود زنان به دنیای آشخوری!
چرا شاخص کل در سه روز ۱۲ هزار واحد رشد کرد؟
حال عجیب و غریب بورس
مجید تختروانچی معاون سیاسی رئیس دفتر رئیس جمهوری:
مذاکره با آمریکا فایدهای ندارد
مهدی پاشایی کارگردان نمایش «سُس توتفرنگی» در گفتوگو با «ابتکار» :
ذات تئاتر نقد مسائل منفی جامعه است
رئیسجمهوری در گفتوگوی تلویزیونی با مردم از اقتصاد و سیاست داخلی و خارجی سخن گفت
تحریم به وقت واشنگتن
انفعال، بازخورد حیرانى