روزنامه فرهیختگان
1397/06/21
بــازی بـــرد - بــرد ارز دانشجویی
چند ماهی میشود که نوسانات ارزی باعث ایجاد نگرانیهای زیادی در بین همه آحاد مردم شده و هرکس به نوبه خود نگران وضعیت پیشرو است. اما شاید در این میان دانشجویان بیش از دیگران از این مساله ضرر دیدهاند؛ دانشجویانی که بنا به دلایل مختلف تحصیل در خارج از کشور را برای خود انتخاب کردهاند، حال با مشکلات عدیدهای برای تامین ارز موردنیاز خود روبهرو هستند و هر بار شرایط جدیدی پیشروی آنها قرار میگیرد و همین موضوع باعث شده جمعی از دانشجویان نتوانند به هدف خود برسند و از رفتن به دانشگاههای خارجی بازبمانند. البته این تنها بخشی از ماجرا است و این روزها بحث بازگشت دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور، حواشی زیادی را به همراه آورده است؛ حواشیای که زمزمههایش اولین بار از رسانه ملی و برنامه «حالا خورشید» رضا رشیدپور به گوش رسید و کمکم منجر به واکنش مسئولان مختلف آموزش عالی و اظهارنظرهای مختلف در این حوزه شد. مجید حسینی، استاد دانشگاه تهران اولین فردی بود که با نام بردن از 19 سهمیهای که بیشترین سود را برای ژنهای خوب به همراه میآورد، به موضوع تحصیل دانشجویان در خارج از کشور انتقاد کرد و آن را خلاف عدالت آموزشی دانست؛ موضوعی که بهرغم قانونی بودن و ذکر آن در تبصرههای آموزشی، اما شرایط را برای تحصیل گروهی خاص از افراد جامعه آن هم در دانشگاههای خوب کشور فراهم میکند و از سوی دیگر راه را برای فعالیت موسسات غیرمجاز هموارتر. در حقیقت یکی از مطالب عنوانشده از سوی این استاد دانشگاه معطوف به بخشنامه ایجاد تسهیلات برای فرزندان اعضای هیاتعلمی بود که براساس آن، فرزندان آنها که پذیرفتهشدگان آزمون سراسری هستند، میتوانند از دانشگاه مبدا به یکی از دانشگاههای محل خدمت یکی از والدین خود یا در صورت نبودن آن رشته در آن شهر به نزدیکترین دانشگاه شهر محل خدمت والدین خود، با تعیین سازمان در همان مقطع و گروه آزمایشی و دارا بودن حدنصاب انتقال یابند. البته این بخشنامه تبصرههایی هم دارد که طبق یکی از آنها در صورتی که فرزند هیاتعلمی حدنصاب لازم برای انتقال را نداشته باشد، دانشگاه مقصد که باید در شهر محل خدمت والدین باشد، میتواند وی را بهعنوان میهمان بپذیرد که تبدیل میهمان به انتقال دائم مشروط به احراز وضعیت علمی مناسب طی حداقل دو ترم اول تحصیلی به تشخیص دانشگاه مقصد است. نکته قابلتامل درباره انتقال دانشجویانی که میخواهند از خارج کشور به ایران بیایند، این است که امکان ورود به رشتههای پرطرفدار و بعضا حساس نیز برای آنها فراهم است، بهگونهای که طبق مصوبه شورای انتقال فرزندان و همسران ماموران نظام جمهوری اسلامی (فرزندان و همسران دیپلماتها) که میخواهند برای تحصیل به کشور بازگردند، میتوانند در مقطع کارشناسی، با گذراندن حداقل ۳۶ واحد درسی یا معـادل آن در دانشگاههای کشور تحصیل کنند. همچنین این افراد برای انتقال در مقطع کارشناسیارشد ناپیوسته، حـداقل ١٦ واحـد درسـی با حداقل میانگین کـل نمـرات سه از چهار (یـا معـادل آن براساس تشـخیص شورای انتقال) و در مقطــع کارشناسیارشد پیوســته و دکتــری عمــومی پزشــکی، داروســازی، دندانپزشــکی و دامپزشکی با گذراندن حداقل ٥٢ واحد درسی و بـا حداقل معدل سه از چهار (یا معادل آن براساس تشخیص شورای انتقال) در دانشگاه مبدا میتوانند به تحصیل در یکی از دانشگاههای کشور بپردازند. بعد از مطرح شدن این مسائل در رسانهها، مسئولان وزارت بهداشت در صف اول واکنش به این مساله قرار گرفتند و با انتشار اطلاعیهای نهتنها دست موسسات غیرمجاز را بستند، بلکه خیال دانشجویان را نیز از بابت شرایط آسان برای ورود به دانشگاههای برتر کشور برای همیشه راحت کردند؛ بخشنامهای که در بخشی از آن آمده بود: «شرط گذراندن 36 واحد درسی از سوی داوطلبان در دانشگاههای خارج از کشور تنها شامل افرادی میشود که قبل از تیرماه امسال تحصیل خود را شروع کرده باشند و انتقال نیز صرفا از دانشگاههایی صورت میگیرد که مورد تایید وزارت بهداشت باشد که فهرست این دانشگاهها هم سالیانه در سایت مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت منتشر میشود.» این مرکز در اطلاعیه خود به داوطلبان توصیه کرده بود: «برای انتقال، داشتن شرط حداقل معدل، شامل معدل کتبی دیپلم حداقل ۱۶ و معدل پیشدانشگاهی حداقل ۱۷، الزامی است و افرادی که معدل دیپلم و پیشدانشگاهی لازم را ندارند، واجد شرایط نبوده و از اقدام به آغاز تحصیل در دانشگاههای خارجی به امید انتقال به دانشگاههای داخلی خودداری کنند.» البته موضوع سهولت برای بازگشت دانشجویان ایرانی خارج به داخل کشور تنها مختص وزارت علوم نیست، بلکه مسئولان آموزشی وزارت بهداشت نیز در این زمینه دست به کار شدند و آنطور که باقر لاریجانی، معاون آموزشی این وزارتخانه روز گذشته به «ایسنا» گفته بود، وزارت بهداشت با یک اقدام نسبتا پیشگیرانه تلاش کرده بعد از بررسیهای لازم، تعداد واحدهای موردنیاز برای اینکه افراد داخل کشور بیایند را کاهش دهد تا افرادی که رفتهاند و با این مشکل روبهرو شدهاند، سادهتر بتوانند برگردند. هرچند این مقام مسئول نیمنگاهی به مشکلات دانشگاهی داخلی نیز دارد و شرط تحصیل دانشجویان ایرانی خارج در دانشگاههای ایران را توانایی مالی آنها میداند، اما به گفته او، این وزارتخانه برای کسانی که از این پس و در ابتدای سال۲۰۱۹ میخواهند برای تحصیل به خارج از کشور بروند، باید با برنامهریزی اقدام کند. با همه این تفاسیر چند سوال درباره بازگشت دانشجویان خارجرفته در شرایط فعلی مطرح میشود که مسئولان در اظهارنظرهای خود هیچ پاسخ درستی به آنها ندادهاند و شاید اصلیترین آن عدم رعایت عدالت آموزشی باشد؛ چراکه این شائبه ایجاد میشود با بازگشت دانشجویان و تحصیل آنها در دانشگاههای معتبر کشور، وضعیت داوطلبانی که به دلیل عدم ظرفیت دانشگاهها نتوانستهاند در رشته مورد نظر خود تحصیل کنند، چه میشود؟ همچنین تاکید مسئولان وزارت بهداشت مبنیبر بازگشت دانشجویان و همچنین حمایت از دانشگاههای علوم پزشکی با پرداخت هزینه این گمانه را تقویت میکند که گویی مسئولان این وزارتخانه بیش از آنکه به فکر راحتی و سهولت دانشجویان باشند، به دنبال صندلی فروشی هستند؛ موضوعی که تا به حال جواب درستی به آنها داده نشده است. هرچند ابتدا اینگونه تصور میشد که ماجرای انتقال دانشجویان ایرانی خارج به داخل کشور در همین جا تمام میشود، اما بعد از انتشار ابلاغیه جدید وزارت علوم مبنیبر اینکه شرط انتقال این دانشجویان تنها گذراندن یک ترم در دانشگاههای خارجی است، بار دیگر سر و صدا در این زمینه بلند شد؛ موضوعی که روسای دانشگاههای مهم کشور و همچنین معاون آموزشی وزیر علوم نگاه متفاوتی نسبت به آن دارند و نهتنها آن را مشکلی برای عدالت آموزشی نمیدانند، بلکه معتقدند این کار به آموزش عالی کشور نیز کمک کرده و دانشگاهها کاملا در انتخاب یا رد دانشجویان خارجی مختارند. آموزش عالی پاسخگوی همه نیازهای علمی کشور است مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم درباره شرایط جدیدی که این وزارتخانه برای ورود دانشجویان ایرانی خارج به دانشگاههای کشور در نظر گرفته است، به «فرهیختگان» میگوید: «ترامپ سیاستهایی را اتخاذ کرده تا بتواند براساس آنها به کشورمان فشار وارد کند، اما ما بهعنوان متولی آموزشعالی مقتدرانه اعلام میکنیم هیچ مشکلی در حوزه پاسخگویی به نیازهای علمی کشور نداریم و میتوانیم به همه نیازهای خود پاسخ دهیم.» او در توضیح این مساله میگوید: «از این رو به همه دانشگاههای کشور ابلاغ کردهایم دانشجویان ایرانی که در خارج از کشور تحصیل میکنند، میتوانند حداقل یک ترم بعد از تحصیل به دانشگاههای معتبر خودمان آمده و در آنجا تحصیل کنند. البته سطح علمی این دانشجویان نیز همانند دانشجویانی که در داخل تحصیل میکنند، مورد ارزیابی قرار میگیرد و مشکلی در این حوزه وجود ندارد.»شرایط ارزی باعث ایجاد تسهیلات جدید برای دانشجویان ایرانی خارج شده است سیداحمد معتمدی، رئیس دانشگاه امیرکبیر نیز مقوله بازگشت دانشجویان ایرانی خارج به کشور را امری متداول در دنیا میداند و معتقد است: «بحث انتقال از خارج به داخل، میهمانی و انتقالی از داخل به خارج را همیشه داشتهایم و موضوع جدیدی نیست و حتی شرایط دانشگاهها برای پذیرش یا عدم پذیرش دانشجویان نیز مربوط به امروز نبوده و قرار هم نیست دانشگاهها از ضوابط خود در شرایط فعلی عدول کنند.» او میگوید: «البته پیشتر دانشجویی که در خارج از کشور تحصیل میکرد، باید یک سال و حتی دو سال را آنجا میگذراند و بعد اقدام به انتقال به داخل کشور میکرد، اما امروزه با توجه به شرایط خاصی که در بحث ارزی داریم، تسهیلات جدیدی برای آنها در نظر گرفته شده که بعد از گذراندن یک ترم بتوانند به کشور بازگردند. البته این بدان معنی نیست که همه دانشجویان بتوانند جذب دانشگاه شوند، چراکه اگر دانشجوی ضعیفی به دانشگاهی مانند امیرکبیر بیاید هم نمیتواند در تحصیل خود موفق باشد، از این رو دانشگاهها بررسیهای علمی خود را برای سنجش دانشجو انجام میدهند.» رئیس دانشگاه امیرکبیر در توضیح بیشتر این مساله تصریح میکند: «ما مولفههایی از جمله دبیرستان محل تحصیل دانشجو، معدل دیپلم، سطح علمی دانشگاهی که او در خارج از کشور درس میخواند، معدل ترم و... را برای سنجش سطح علمی دانشجو مورد بررسی قرار میدهیم و قطعا اگر دانشجویی از لحاظ علمی در جایگاه دانشگاهمان نباشد، او را پذیرش نخواهیم کرد. البته باید این مساله را هم بگویم که تعداد دانشجویانی که قرار است از خارج به دانشگاه امیرکبیر بیایند، یک درصد از جمعیت دانشجویان ما را نیز شامل نمیشود.»
بازگشت دانشجویان ایرانی خارج به کشور موضوع جدیدی نیست محمود فتوحی فیروزآباد، رئیس دانشگاه صنعتی شریف دلیل انتخاب سیاست جدید وزارت علوم برای سهولت بازگشت این دسته از دانشجویان را مشکلات ارزی این روزهای کشور میداند و به «فرهیختگان» میگوید: «با شرایط فعلی امکان ادامه تحصیل برای این دسته از دانشجویان با مشکل مواجه شده و به همین دلیل وزارت علوم این موضوع را به دانشگاهها ابلاغ کرده که اگر دانشجویان میخواهند به کشور بازگردند، بتوانند در دانشگاههای داخل چه در پردیسهای اصلی و چه بینالمللی به ادامه تحصیل بپردازند.» او همکاری دانشگاهها در این زمینه را امری طبیعی تلقی میکند و ادامه میدهد: «البته هر دانشگاهی ارزیابی خاص خود را برای جذب یا رد این دانشجویان دارد، چراکه هیچکدام از دانشگاههای کشور مجبور به جذب حتمی دانشجویان نیستند. البته این بدان معنی نیست که حتما از آنها آزمونی گرفته میشود، بلکه پرونده علمی داوطلب مورد ارزیابی قرار میگیرد و بعد از آن تصمیمگیری خواهد شد.»
دانشگاهها در پذیرش یا رد دانشجویان ایرانی خارج آزادند محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران نیز این مساله را چندان مهم نمیداند و معتقد است: «انتقال دانشجویان ایرانی خارج به داخل کشور موضوع جدیدی نیست و شروط این کار نیز از گذشته وجود داشته است، هرچند ابتدا دانشجویان باید دو ترم یا یک سال را بگذرانند که امروز بنا به شرایط کشور این موضوع تغییر کرده است.» رئیس دانشگاه تهران میگوید: «هرچند این وضعیت از گذشته وجود داشته، اما دست دانشگاهها نیزدر پذیرش و رد دانشجویان باز بوده و دانشگاهها اجباری برای این کار نداشته و ندارند. قطعا ما نیز ابتدا پرونده دانشجویی را که قرار است به دانشگاهمان بیاید، مورد بررسی قرار میدهیم و اگر شرایط تحصیل را داشته باشد، اجازه تحصیل به او در پردیسهای خودگردان داده میشود.»
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه