روزنامه ابتکار
1397/07/19
«ابتکار» از تبعات پسماند داروهای افسردگی بر محیطزیست گزارش می‌دهد افسردگی زمین
گروه ایرانشهر: زمانی که می‌گوییم زمین افسرده است یعنی چه؟ این انسان است که بر زمین تاثیر مستقیم می‌گذارد. به طور مثال گرم شدن زمین را در نظر بگیرد، این همان زمین افسرده است، حاصل ندانم کاری بشر. تحقیقات نشان داده است که استفاده از داروهای افسردگی تاثیر مستقیمی بر محیط زیست دارد. آلودگی که پسماندهای این داروها بر قامت زمین برجای می‌گذارد، باعث میشود تا موجودات زنده اولین قربانیان مصرف این داروها باشند. این روزها داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب توسط میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مصرف می‌شوند، اما پس از اثرگذاری مورد نظر این داروها در درون بدن افراد، تاثیرات بیوشیمیاییشان متوقف نمی‌شود و پس از ورود به محیط زیست تبعات اکولوژیکی دارند.داروهای افسردگی تنها بخشی از مجموع داروهایی هستند که هر انسانی می‌تواند در طول زندگی خود مصرف کند و تبعات آن را در محیطزیست بر جای بگذارد. آلودگی بخش‌های مختلف محیط از جمله آب، خاک و هوا به وسیله پسماندهای دارویی یکی از نگرانی‌های محیط زیست است. هر فرد اروپایی در سال بین 50 تا 150 گرم دارو مصرف می‌کند. داروهای دامپزشکی گرچه در مقادیر کمتری از داروهای انسانی مصرف میشود اما داروهایی که حیوانات خانگی مصرف می‌کنند یکی از بخش‌های در حال رشد بازار محصولات دارویی دامپزشکی هستند. در اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا 3 تا 8 درصد از کل داروهای فروخته شده مصرف نمی‌شود و نزدیک به 50 درصد از آنها جمع‌آوری نمی‌شود. مسئله اصلی این است که ما فاقد یک چشم‌انداز کلی از تبعات زیست محیطی تخلیه داروها در محیط زیست هستیم و در نظر گرفتن روشی برای کاهش پسماندهای دارویی برای سلامت انسان‌ها ضروری است. باقیمانده انواع مختلف محصولات دارویی نظیر هورمون‌ها، ضد سرطان، ضد افسردگی‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و ... در بخش‌های مختلف محیطزیست شناسایی شده است که این سوال را مطرح می‌کند که آیا بقایای این داروها مخاطره‌ای برای گیاهان، حیوانات یا انسان‌ها ندارد؟ این مطالعه میزان مقیاس اثرات زیست محیطی محصولات دارویی را مشخص می‌کند.
چگونه محصولات دارویی وارد محیط زیست می‌شوند؟
بین 30 تا 90 درصد از دوز یک داروی خوراکی به عنوان ماده فعال در ادرار حیوانات و انسان‌ها دفع میشود و بخش قابل توجهی از آنها در توالت‌ها و فاضلاب‌ها دفع می‌شوند و پایان می‌یابند. البته مصرف نامناسب و بیش از حد داروها ممکن است منجر به انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای شود. در اتحادیه اروپا، سهمی برای تسهیلات ساخت محصولات دارویی به منظور کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای یا تاثیرات مخرب پسماند داروها در نظر گرفته‌اند. هنگامی که داروها در محیط زیست منتشر می‌شوند و فرآِیند ترکیب با محیط را در پیش می‌گیرند، بخش‌های مختلف محیط زیست از جمله سطح آب و خاک و هوا را آلوده می‌کنند. داروهایی که در چربی حل می‌شوند، توانایی جمع شدن در بافت‌های چربی حیوانات را نیز دارند و می‌توانند به زنجیره غذایی انسان هم وارد شوند. این محصولات می‌توانند توسط هورمون‌ها یا سوخت و ساز بدن موجودات زنده یا از طریق فرایندهای فیزیکی - شیمیایی خاک و آب را آلوده کنند. برخی از محصولات دارویی می‌تواند حتی پس از تصفیه فاضلاب پایدار بمانند و سلامت را تهدید کند.
تاثیرات بالقوه بقایای داروها بر انسان
آلایندههای دارویی یکی از مسائل حاد زندگی امروزی به شمار میآیند. مهمترین دلیل بررسی و کنترل آلودگی های دارویی در محیط زیست، وروداین آلاینده ها به چرخه غذایی و مقاومتهای دارویی است که مخاطرات زیست محیطی و طبی زیادی رابه دنبال دارد داروها ذاتا فعالیت بیولوژیکی بسیار قوی دارند که روی موجودات زنده تاثیر می‌گذارند. انسان‌ها نیز یکی از موجودات زنده روی زمین هستند که می‌توانند از تبعات تخلیه پسماندهای دارویی که خود مصرف کرده و به چرخه طبیعت منتقل کرده‌اند، آسیب ببینند. البته این اثرات مخرب بقایای داروها بر روی انسان‌ها تاکنون کمتر مشاهده است. تاثیر بقایای داروها در آب آشامیدنی یا در غذای انسان‌ها بسیار کم است و سبب نگرانی نمی‌شود اما اگر انسان به مدت طولانی در معرض این آلاینده‌ها باشد و از آب و غذایی که آلوده به بقایای داروها هستند، تغذیه کند ممکن است سلامتیش به خطر افتد.
داروهای ضد افسردگی و پیامدهای آن روی زمین
داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب یکی از داروهای پر کاربردی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان آن را مصرف می‌کنند و هر ساله مصرف این دارو نسبت به سال گذشته روند افزایشی را طی می‌کند چرا که هر ساله بر تعداد افراد مبتلا به افسردگی در سراسر جهان افزوده میشود. سیاری، معاون سابق وزیر بهداشت گفته است که ۲۵ درصد مردم دنیا از ابتلا به «افسردگی» رنج می‌برند.کشور ما ایران نیز بر طبق آماری که وزارت بهداشت ارائه کرده یکی از کشورهای پر مصرف این دارو است و سهم قابل توجهی از مصرف داروی ضد افسردگی در جهان دارد. کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران را جزو ۱۰ کشور نخست به لحاظ میزان افسردگی اعلام کرده است. با این حال آمارها حاکی از این است که شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از مردم ایران مبتلا به افسردگی هستند چراکه آسیب‌های اجتماعی مثل بیکاری، طلاق، اعتیاد و فقر در جامعه رو به افزایش است و همین موارد زمینه‌ساز افسردگی است که در این بین بعضی از اقشار مانند سالمندان، نوجوانان، جوانان و زنان آسیب‌پذیرتر هستند.
داروهای ضدافسردگی که بسیاری از ما به راحتی آن را مصرف می‌کنیم و آن را تنها راه برای رهایی از این بیماری می‌دانیم اما پس از اثرگذاری مورد نظر این داروها در درون بدن افراد، تاثیرات بیوشیمیایی خود را متوقف نمی‌کنند و پس از ورود به محیط زیست تبعات اکولوژیکی دارند. به واقع رد پای این داروها در جاهای مختلف اعم از فاضلاب‌ها و آب‌های سطحی گرفته تا آب آشامیدنی، سفره‌های زیرزمینی و زیست بوم اقیانوس‌ها دیده میشود و در کل حیات دریایی را به خطر می‌اندازد. بر اساس تحقیقات قبلی، این ترکیبات موجب تغییراتی در تولیدمثل، رشد، زمان بلوغ، متابولیسم، سیستم ایمنی، رفتارهای غذایی، رنگ و رفتارهای روزمره موجودات مختلف میشود. نکته قابل توجه این که برای ایجاد اثر مخرب ترکیبات شیمیایی این داروها و ترکیبات حاصل از تجزیه آنها در محیطزیست، مقدار اندکی از این داروها کافی است. در این که داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب امکان مقابله بسیاری از انسان‌ها را با این بیماری‌ها فراهم می‌کند، هیچ شکی وجود ندارد اما آنچه نگران کننده است، افزایش فزاینده افرادی است که این داروها را مورد استفاده قرار می‌دهند و به تبع آن افزایش میزان ترکیبات این داروها در محیط زیست و طبیعت است. به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری ساینس دیلی، در سال 2016 میلادی در آمریکا تحقیقاتی انجام گرفت که بر اساس آن بین سال‌های 2005 تا 2016 میلادی میزان مصرف این داروها بین کودکان و بزرگسالان 26 درصد افزایش داشته است. مصرف این داروها در انگلیس در همین بازه زمانی افزایش 54 درصدی داشته است. به گفته محققان، در حال حاضر برنامه‌های مختلفی برای جمع‌آوری و نابودسازی داروهای اضافی در کشورهای مختلف اجرا میشود، اما میزان موفقیت این برنامه ها متفاوت است. ارائه و بهبود آموزه‌های مرتبط می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر موفقیت این برنامه‌ها داشته باشد. در واقع به اعتقاد محققان حتی قدم‌های بسیار کوچک در راستای این نوع آموزش‌ها به بیماران می‌تواند تغییرات بزرگی ایجاد کند.
به عنوان یک راهکار موثر دیگر، شرکت‌های داروسازی نیز می‌توانند وارد میدان شوند و فرآیندهایی را برای گردآوری و نابود کردن داروهای اضافی تعریف و اجرا کنند. محققان هشدار می‌دهند که صرف نظر از نحوه مدیریت این مشکل، انجام اقدام فوری و موثر برای پاکسازی محیط زیست از این داروها امری ضروری است.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از تبعات پسماند داروهای افسردگی بر محیطزیست گزارش می‌دهد
افسردگی زمین
محمدصادق جنان صفت
آخوندی؛ استعفا، برکناری یا استیضاح
«ابتکار» از پیامدهای تداوم عدم ارتباط دولت با رسانه‌ها و افکار عمومی گزارش می‌دهد
رئیس مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری:
دستور توقیف ۵ میلیارد دلار بانک مرکزی در ایتالیا لغو شد
در دومین روز رسیدگی به شکایت ایران در لاهه
وکلای ایران، آمریکا را به فرار از پاسخگویی متهم کردند
چه رابطه‌ای میان سایت‌های اعلام قیمت ارز و دلالان وجود دارد؟
حلقه گمشده مافیا ارزی
«ابتکار» وضعیت تبلیغات کاغذی غیرمجاز در معابر را مرور کرد
وصله‌های ناجور به تن خیابان!
رئیس قوه قضائیه:
در برخوردهای قانونی پلیس نباید توهین وجود داشته باشد
نگاهی به سریال «زیر تیغ» که این روزها دوباره از شبکه تلویزیونی «آی فیلم» روی آنتن رفته است
از تعهدات عملی اروپا برای رفع گره‌های مالی تا کاهش تب‌وتاب بازار ارز
سیگنال‌های مثبت سیاسی و اقتصادی سفر روحانی به نیویورک
رئیس مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری:
دستور توقیف ۵ میلیارد دلار بانک مرکزی در ایتالیا لغو شد
