روزنامه قانون
1397/11/04
جنجال لایحه #کودک_همسری ادامه دارد
به گزارش ایسنا باز شدن پرونده طرح ممنوعیت کودکهمسری توسط تعدادی از نمایندگان مجلس با واکنشهای متفاوتی از سوی بخشی از افکار عمومی شد؛ اگرچه طرح مذکور پس از آماده شدن و بررسی اولیه پروندهاش در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس بسته شد، اما به نظر میرسد مخالفان آن بیم به جریان افتادن مجددش در دولت یا مجلس را داشته و از هماکنون دست به کار شدهاند تا به شیوههای مختلف دیدگاهی را تحمیل کنند که ازدواج کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال را صرفا به دلیل رسیدن کودکان به بلوغ جنسی و جسمی بلااشکال میدانند و هیچ توجهی به آثار منفی آن ندارند.به گزارش ایسنا، روز چهارشنبه کلیپ کوتاه حدودا ۵۶ ثانیهای در فضای مجازی منتشر شد. این فیلم پس از انتشار به سرعت در اکثر کانالهای خبری اصولگرا و اصلاحطلب و سایر کانالهای غیرخبری بازنشر یافت. در این فیلم کوتاه یک دختر جوان با پوشش چادر و روسری و یک پسر کم سن و سال دارای محاسن با لحنی خاص داشتند برداشت خود را از احکام الهی و عرف اجتماعی در باب ازدواج به زبان عوامپسند بر زبان جاری میکردند. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) فیلم مذکور را به تعدادی از نمایندگان مجلس نشان داد و واکنش آنان را به شرح زیر منتشر كرد:سیده فاطمه ذوالقدر، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس در واکنش به محتوای فیلم گفت: به هیچ وجه مخالفتی با اصل و امر ازدواج که سنت حسنه رسول مکرم اسلام (ص) است وجود ندارد چراکه نقل مشهوری از پیامبر اکرم (ص) درباره تشویق به ازدواج به این بیان وجود دارد: « النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی »؛ ازدواج سنت من است، هرکس از سنت من روی برگرداند، از من نیست.نماینده مردم تهران در مجلس افزود: بلکه موضع گیری با موضوع کودک همسری به عنوان یک پدیدهای است که برخی خانوادهها، به ویژه در مناطق محروم کشور از ناچاری، استیصال و فقر مجبور میشوند فرزندان کودک خود را در سنین پایین و قبل از بلوغ جسمی و جنسی و عقلی در سن حدود ٩ تا 13 - 12 سال به عقد و ازدواج اجباری با افراد مسن و گاهي دارای تمکن مالی در بیاورند که با توجه به تبعات، جسمی، روانی و روحی و اجتماعی چنین ازدواج های ناخواسته و اجباری ، بنابر حکم، عقل، شرع و نظر حضرت آیت ا... العظمی مکارم شیرازی و فتوای معظم له ، ازدواج هایی حرام و مردود است و تاکید بر چنین ازدواجهایی علاوه بر مشکلات و معضلات خاص آن، وهن به شرع نیز است که برای کاهش آسیب های اجتماعی و کاهش آمار طلاق و جلوگیری از بازتولید فقر در این خانوادهها مخالفت ها با پدیده کودک همسری وجود دارد.
همچنین محمد قمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت و گو با ایسنا در این باره گفت: من این کلیپ تصویری را ندیدم و به گفته شما اعتماد میکنم.ازدواج یک امر مقدس، مورد تایید خداوند، پیامبر اسلام (ص) و روش ائمه طاهرین (ع) است، علمای اسلام هم بر این که ازدواج امری الهی و خدایی است تاکید دارند. ازدواج موجب تکامل بشر میشود و فوايد زیادی دارد.وی افزود: پس اصل ازدواج مورد تایید است ولی اگر به صورت غیر معقول و غیر منطقی صورت گیرد مورد تایید نخواهد بود، ازدواج موضوعی نیست که مربوط به نمایندگان باشد. شرع اسلام شرایط و سن ازدواج را مشخص کرده است، ولی چون تعدادی از افراد دختران خود را در سنین بسیار کم به ازدواج دیگری در میآوردند یا دختر خود را برای ازدواج میفروختند. مجلس به این حوزه ورود کرد تا اگر دختری شرایط لازم را نداشته باشد و بخواهند از او سوءاستفاده اخلاقی یا اقتصادی کنند به نفع دختر محدودیتی ایجاد کند.
علی ساری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این باره گفت: من استثنائات را انکار نمیکنم. ممکن است موارد استثنايی حتی با سن کمتر از این عزیزان وجود داشته باشد اما ما نمیتوانیم این موضوع را به کل جامعه تعمیم داده و ازدواج برای کل افراد سن پایین جامعه را قبول کنیم.علی ساری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفتوگو با ایسنا در واکنش به فیلم حمایت از ازدواج پسران و دختران کم سن که بهتازگي در فضای مجازی منتشر شده است، گفت: تصمیمگیری با نگاه به صرف وجود یک مورد استثنايی و تعمیم آن برای همه جامعه کاری غیرحرفهای، غیرقانونی و غیر منطقی است. من استثنائات را انکار نمیکنم. ممکن است موارد استثنايی حتی با سن کمتر از این عزیزان وجود داشته باشد اما ما نمیتوانیم این موضوع را به کل جامعه تعمیم داده و ازدواج برای کل افراد سن پایین جامعه را قبول کنیم. نماینده مردم اهواز با گلایه از نامحترم قلمداد کردن نمایندگان در این پیامهای مجازی، گفت: نمونهی این توهینها را در FATF و CFT و غیره دیدهایم. بعضی از این فحشها و حرفها آنقدر رکیک است که حتی قابل خواندن نیست. ما نیز قرار نیست با این توهینها تحت فشار و تاثیر قرار بگیریم .
محمد وحدتی هلان، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در گفتوگو با ایسنا در مورد همین فیلم گفت: وقتی که ما یک قانون را تصویب میکنیم به نیازها، مشکلات و مسائل موجود در جامعه توجه میکنیم. ابتدا نیازها و مسائل مطرح را در نظر گرفته، سپس طی یک روال قانونی، موضوعی را تصویب میکنیم تا این مشکلات و نیازها مرتفع شود. ممکن است که قوانین باب میل عدهای نباشد یا اصلا ممکن است برای عدهای مضر باشد. در تمام قوانین هم اینگونه است. ما نمیتوانیم بگوییم وقتی که یک قانون را تصویب میکنیم به طور صددرصد برای همه مفید است.
محمود صادقی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در گفتوگو با ایسنا در واکنش به انتشار این ویديو گفت: من این کلیپ را ندیدیم ولی متاسفانه پیامکهایی در این خصوص برای ما ارسال میکنند که حاوی همین لحنهای توهین آمیز و گاهی فحشهای ناموسی است.صادقی تاکید کرد: اما با وجود این رویکرد کلی در مواردی ممکن است لازم باشد دولت در این خصوص مداخله داشته باشد؛ به عنوان مثال در زمانی که در روابط زوجین، زوجه نیاز به حمایت داشته باشد که البته در این خصوص مقرراتی هم وجود دارد مانند موضوع عسر و حرج یا در مسائلی مانند حضانت در جایی که ممکن است حقوق کودک به دلیل وجود قواعد عرفی تضییع شود، امکان سلب حضانت از والدین بدرفتار وجود دارد.صادقی گفت: با توجه به واقعیتهای جامعه و آمارهایی که وجود دارد برخی ازدواجها به صورت تحمیلی برای نوجوان یا طفل رخ میدهد، باتوجه به کارهای جامعه شناختی و فعالیتهای کارشناسی شده مشخص میشود، نیاز است که قانونگذار در این حوزه محدودیتی را اعمال کند.وی ادامه داد: این واکنش ها را خیلی غیرعادی نمیدانم، بخش سنتیتر جامعه ما شاید این تحولات را برنتابد، همه موضعها سیاسی شده است. افراد به هر اصلاحی نگاه سیاسی میکنند، در مواردی که اینگونه در مقابل تحولات مقاومت میشود خود مخالفت کنندگان به تدریج متوجه میشوند که این تحول لازم بوده است، تحولات در این گونه موارد مانند احوال شخصی و مسائل مربوط به خانواده باید به صورت تدریجی و معقول صورت گیرد. البته نباید از این واکنشها زیاد نگران بود، من برای این دیدگاهها احترام قائل هستم؛ چرا که نظرات مختلفی وجود دارد، برخی دیدگاهها در مقابل این تحولات مقاومت و فکر می کنند اینگونه تحولات موجب ناهنجاری میشود؛ به همین دلیل است اینگونه موضوعات به جای فضای مشاجرهای و بد زبانی باید در رسانه ها به بحث گذاشته شود و مجال به بحث گذاشتن این مسائل در یک فضای معقول و غیر احساسی و همراه با ادب ایجاد شود.
محمدرضا بادامچی، نایب ريیس کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این باره گفت: ما درباره موضوع مقابله با کودک همسری با بسیاری از کارشناسان و روانشناسان صبحت کردهایم تاکید همه بر آن است که باید فرد مولفههایی برای ازدواج داشته باشد تا بتواند برای آینده کشور مفید باشد. فرد در سن کمتر از ۱۵ سال آمادگی روحی روانی جسمی برای ازدواج ندارد؛ چون شرایط عقلانی و روحی و روانی برای استحکام خانواده لازم است تا زن وشوهر بتواند به بهترین نحو فرزندانش را تربیت کنند.وی ادامه داد: افراد برای ازدواج باید از عقلانیت لازم برخوردار باشند تا ضمن حفظ استحکام خانواده به بهترین شکل فرزندانشان را تربیت کنند که آینده سازانی خوبی برای جامعه باشند. برهمین اساس باید سن ازدواج بر مبنای منطق و دارای شرایط لازم باشد؛ البته در این بین برخی آگاهانه میخواهند در سن پایین ازدواج کند که آنها استثنا هستند.بادامچی با تاکید بر این که ایجاد هیاهو برای طرح کودک همسری درست نیست، گفت: برخی با ایجاد هیاهو میخواهد نمایندگان را از تصمیم خود پشیمان کنند؛ حال این که ما برای کل جامعه تصمیم گیری میکنیم و نه افرادی خاص که فقط میخواهند مانع تراشی کنند؛ قطعا هرچه فرد برای ازدواج پختهتر عمل کند در زندگی موفقتر خواهد بود.
رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این باره گفت: ازدواج چه در سن پایین و بالا مخاطرات و معایبی دارد؛ به طوری که اکنون ۱۲ میلیون جوان ایرانی هستند که سن ازدواج و اشتغال آنها گذشته است.به گفته وی، اگر فردی در سن کمتر از ۱۴ سال ازدواج کند نمیتواند مسئولیت تشکیل خانواده و تربیت فرزندان را به عهده بگیرد و در آینده هم دچار مشکلاتی از لحاظ جسمی خواهد شد.خضری در جمعبندی گفت: ما به دنبال جلوگیری از معایب ازدواج در سن پایین هستیم؛ البته که شنیدن صدای مخالفان هم خوب است می توان نظرات موافقان ومخالفان را شنید و به خرد جمعی دست پیدا کرد؛ در این باره کمتربا مشکل مواجه شویم.
غلامعلی جعفرزاده، نماینده رشت نیز در این باره گفت: ازدواج در سن پایین بیشتر در قبایل و روستاهای دور افتاده مشاهده میشود که زنان که جایگاه خود را ندارند برایشان حق انتخاب وجود ندارد و آنها با اجبار ازدواج میکنند؛ البته این ازدواج نیست و تحمیل محسوب میشود. ما می خواهیم از عمل خلاف شئونات جلوگیری کرده و ازدواج در سن درست خود رخ دهد.وی افزود: این که فردی در شهر و خانواده متمکن و با فرهنگ آگاه در سن پایین ازدواج کرده و موفق بوده است دلیلی نمیشود که بخواهیم آن را به کل جامعه تعمیم دهیم؛ چون آمارها نشان میدهد که این گونه ازدواج ها نتیجه تلخ داشته و عمدتا بردهداری است. این که پیرمردی ۷۰ ساله با دختری ۱۵ ساله ازدواج میکند قلب و مغز انسان را به درد میآورد.جعفرزاده ادامه داد: برخی می گویند باید نیاز به همسر این افراد که در سن پایین ازدواج میکنند برطرف شود اما مگر بچه چه نیازی به همسر دارد که آنها این صبحتها را میگویند؟ اجازه دهید قانون تصمیم گیری کند تا راه درستی انتخاب شود.این نماینده مجلس اظهار کرد: این فیلم ساخته شده کار خوبی نبود؛ کسانی که در سن پایین ازدواج کردند تجربه موفقی نداشتند. آنها زندگی اجباری را در پیش گرفته و به زنان به عنوان کلفت و خدمتکار نگاه میشود که این در شأن و شخصیت آنها نیست. نباید نگاه صفر و صدی داشت؛ چون یک بچه قدرت تصمیم گیری را ندارد و از طرف خانواده تامین میشود.
طیبه سیاوشی، نایبريیس فراکسیون آسیب های اجتماعی مجلس از طراحان طرح مقابله با کودک همسری نیز در گفتوگو با ایسنا با اشاره به برخی جریانسازیها علیه این طرح گفت: ما واقعا در عرصه فرهنگی با مشکل مواجه هستیم. مهمترین مشکل ما این است که با هم گفتوگو نمیکنیم، یکدیگر را تخریب و به هم توهین میکنیم. در حالی که اگر از این فضا فاصله بگیریم و به سمت گفتوگو برویم به نتایج حداقلی خواهیم رسید.وی اضافه کرد: در مورد ازدواج کودکان و یا پدیده کودک همسری ما هیچ وقت نتوانستیم این موضوع را به سطح جامعه بیاوریم و درباره آن صحبت کنیم، انگار تمایلی به این کار نداریم. خوب است اگر افرادی از تجارب مثبت ازدواج در کودکی صحبت میکنند، از تجارب دیگر هم صحبت شود. تجاربی در این زمینه وجود دارد که موفق نبوده یا نیمه موفق بوده است.نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: در جریان گفتوگوهایی که در مورد موضوع کودک همسری داشتیم، خانمهایی بودند که از سن ۱۳ سالگی ازدواج کرده بودند، همسرانشان موقعیت اجتماعی و مالی خوبی داشتند و خودشان هم تحصیل کرده بودند و زندگیشان روی روال عادی بود ولی آنها می گفتند ما از یک چیز ناراحت هستیم و آن این است که ما کودکی را تجربه نکردیم و در واقع در این دوران مسئولیت همسری و مادری را به عهده گرفتیم.سیاوشی همچنین خاطرنشان کرد: همین که درباره این پدیده تبادل نظر صورت گیرد و تجربیات مختلف مطرح شود به انسجام فرهنگی کمک می کند. طبق آمار ۴۳ هزار کودک در سال ازدواج میکنند. خوب است که از پایینترین سطح تبادل تجربه در این زمینه انجام شود چراکه این امر به لحاظ اجتماعی نیز ایجاد انسجام خواهد کرد.نایبريیس فراکسیون آسیبهای اجتماعی مجلس با اشاره به مواردی از کودک همسری در حاشیه شهر تهران اظهار کرد: در این میان با دختر جوانی روبه رو بودیم که در ۱۶ سالگی بیوه شده بود. او هم از آموزشهای دوره خود عقب افتاده و هم مهارتی یاد نگرفته بود و اگر نهادهای مدنی به او کمک نکنند، نمیتواند زندگی عادی خود را ادامه دهد و مواردی از این دست در حاشیه شهرها کم نیست.وی در پایان اضافه کرد: خوب است در این باره گفتوگو کنیم و برآوردی در این زمینه صورت گیرد و درباره این موضوع به یک توافق برسیم. آنچه به نظر ما مطلوب بوده، این است که به ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی مصوب ۱۳۱۳ که در آن فقط همین ماده دستخوش تغییر شده، برگردیم.
همچنین فاطمه حسینی عضو فراکسیون زنان مجلس با تاکید بر این که نمایندگان براساس نیاز کشور قانون وضع میکنند، گفت: طرح مجلس برای مقابله با کودک همسری از آن جهت تهیه شد تا از عوارض این موضوع برای کودکان جلوگیری کند و عمدتا در مناطق محروم و بیشتر روستایی شاهد ازدواج دختران خردسال با مردان در سنین بالاتر هستیم.وی افزود: حال این که در فضای مجازی کلیپی ساخته و پخش شد با این قصد تا مورد موفقی از کودک همسری را نشان میدهد، یک مورد را نمیتوان به همه موارد کودک همسری تعمیم داد واز آن نتیجهگیری کلی و منطقی کرد.حسنیی توضیح داد: درصد بالایی از آمارها نشان میدهد دخترانی که در سنین پایین با مردانی با سن بالا و اختلاف سنی فاحش ازدواج کردهاند، تجربه یک زندگی موفقی ندارند؛ لذا این که چند مورد نقض نشان داده شود نمیتوان آن را به کل جامعه تعمیم داد. معمولا در خانودههایی با تمکن مالی پایین شاهد کودک همسری هستیم که این موضوع مضراتی را به دنبال دارد. طرح قصد دارد از این پدیده جلوگیری کند.نماینده تهران با تاکید بر این که ازدواج در سن پایین برای دختران مضرات پزشکی زیادی به دنبال دارد، گفت: آنها از لحاظ سلامت جسمی با مشکل مواجه میشوند. این طرح می خواهد ازدواج کودکان کمی سختگیرانه و مشروط به طی مراحی علاوه بر اذن ولی نظیر کسب موافقت دادگاه شود تا مصلحت کودک قربانی نشود.