روزنامه ایران
1398/02/07
دیپلماسی تبادل زندانی
گروه سیاسی/ امریکا برای آزاد شدن شهروندان زندانیاش به ایران نامه داد. این ناگفتهای بود که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در خلال سفر اخیرش به نیویورک عیان کرده است. درست پس از اقدام امریکا مبنی بر قراردادن سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در فهرست تحریمهای یکجانبه، حالا رئیس جمهوری امریکا امیدوار است با درخواستی که به گفته ظریف به صورت یکطرفه مطرح شده، زندانیان امریکایی در ایران را آزاد شده ببیند.
وزیر خارجه ایران روز پنجشنبه در گفتوگو با المانیتور گفته که از «رابرت اُ براین»، نماینده ویژه رئیسجمهوری امریکا در امور گروگانها نامهای دریافت کرده که در آن درخواست شده اتباع امریکایی بازداشتشده در ایران بدون هیچ قید و شرطی آزاد شوند. به نوشته المانیتور، ظریف همچنین تأیید کرده که از معاونش خواسته نامهای به مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا بنویسد. انتشار خبر این نامهنگاری یک روز بعد از آن بود که وزیر خارجه ایران در سخنانی پیشنهاد مبادله زندانیان را مطرح کرد. او با بیان اینکه پیشنهاد تبادل زندانیهای ایران و امریکا را روی میز مذاکره میگذارم، تأکید کرده بود: «تمام افرادی که در زندانها هستند، چه در امریکا، چه در کشورهای دیگر و منتظر استرداد به امریکا هستند، ما معتقدیم که اتهامات علیه آنها ساختگی است و در مقابل امریکا نیز معتقد است که اتهامات علیه زندانیان در ایران ساختگی است.» او همچنین گفت که حدود شش ماه پیش به دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهوری امریکا پیشنهاد مبادله زندانیان داده اما پاسخی دریافت نکرده است.
این پیشنهاد ایران در حالی از مدتها پیش مطرح شده که حالا امریکا در نامهای خواستار آزادی امریکاییهای زندانی است اما به گفته ظریف، این درخواست به شکل یکجانبه مطرح شده است. وزیر خارجه ایران با بیان اینکه آنچه در نامه امریکا مطرح شده پیشنهاد نبود، تصریح کرد: «تفکر موجود در واشنگتن این است که از ما انتظار دارد اقدامات یکجانبه انجام دهیم.» اما وزیر خارجه ایران علیرغم این در بخش دیگری از سخنانش اعلام کرد میز مذاکره هنوز پابرجا است و ایران آن را ترک نکرده است. پیشتر موضوع تبادل زندانیان ایران و امریکا هم بارها مطرح شده است. سه سال پیش و درست هنگام آغاز اجرای توافق هستهای بود که ایران و امریکا در اقدامی غیرمنتظره اقدام به تبادل چند زندانی کردند. دو سال پس از آن دولت ترامپ از طریق مقامات عمانی و سازمان ملل برای آزادسازی چند زندانی امریکایی در ایران رایزنی کرد. چنانکه یوسف بن علوی وزیر امور خارجه عمان در اوایل سال 96 با رکس تیلرسون، وزیر خارجه وقت امریکا دیدار کرد. کمی پس از آن کاخ سفید با انتشار بیانیهای اعلام کرد تلاشهای خود را برای بازگرداندن تمام شهروندان امریکایی بازداشت شده در خارج دو برابر کرده است و به ایران نیز هشدار داد که اگر امریکاییهای زندانی در این کشور آزاد نشوند، با پیامدهایی جدی مواجه خواهد شد. ترامپ در این بیانیه خواستار بازگشت رابرت لوینسون، سیامک و باقر نمازی شده بود. بنا به ادعای واشنگتن، لوینسون 10 سال پیش در ایران ناپدید شده و سیامک و باقر نمازی نیز به جرم جاسوسی و همکاری با دولت امریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما در ایران بازداشت شده بودند. روزنامه نیویورک تایمز در همان سال از دست رد ایران بر هر پیشنهاد مذاکره از سوی امریکا خبر داد و اطلاع داد که ایران هرگونه درخواست از این نوع را رد کرده و هرگز با ترامپ مذاکره نخواهد کرد. سال گذشته و کمی بعد از خروج امریکا از برجام نیز مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا مدعی شده بود آزادی زندانیهای امریکایی حداقل کاری است که ایران میتواند انجام دهد. با این حال به نظر میرسد که این موضوع بار دیگر با چراغ سبز ایران روی میز مذاکره قرار گرفته است. اگرچه پیداست نامه ارسالی واشنگتن با پیشنهاد مذاکره دوسویه پیرامون چنین موضوعی متناسب نیست اما تأکید ظریف بر آمادگی ایران برای گفتوگو میتواند مقدمات چنین رویدادی را آن هم در بحبوحه تشدید تنش میان تهران و واشنگتن فراهم کند. شاید دیپلماسی تبادل زندانیان کانال جدیدی برای کاستن از روند تشدید تنشها بین تهران و کاخ سفید شود. البته اگر دولت ترامپ نگاه یکطرفه نداشته باشد و آمادگی ظریف برای گفت وگو در این باره را به دیده احترام بپذیرد نه فقط طرح یکطرفه ادعاها و تقاضاهای کاخ سفید.
پیشنهاد تبادل نازنین زاغری مطرح نیست
نازنین زاغری، شهروند ایرانی- بریتانیایی یکی از کسانی بود که وزیر امور خارجه ایران در سخنان چهارشنبه هفته گذشته خود درباره تبادل زندانیان ایرانی و امریکایی مورد اشاره قرار داد و گفت از وضعیت او متأسف شده و پیشنهاد کمک هم داده است. ظریف همچنین گفت در مقابل درخواستها برای آزادی زاغری هیچ کسی از زن ایرانی که در استرالیا زندانی است و در زندان بچهدار شده، سخن نمیگوید. به گزارش رسانههای غربی شخص مورد اشاره ظریف «نگار قدس کنی» است که به تلاش برای انتقال تکنولوژیهای حساس به ایران متهم است و ایران از استرالیا خواسته است که او را به امریکا مسترد نکند.
اشاره ظریف به نام زاغری کافی بود تا رسانههای انگلیسی پیشنهاد ظریف به تبادل زندانیان ایرانی و امریکایی را شامل حال او نیز بدانند. حتی جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس احتمال آزادی نازنین زاغری در جریان تبادل زندانیان را رد کرد و با بیان اینکه تفاوت بزرگی میان زاغری و قدس کنی وجود دارد، این بحث را یک ترفند دیپلماتیک تأسفآور توصیف کرد. او همچنین مدعی بیگناهی زاغری شد اما گفت که نگار قدس کنی مرتکب یک جرم جدی شده است.
در واکنش به چنین مواضعی وزیر خارجه ایران در مصاحبه با خبرگزاری رویترز توضیح بیشتری درباره سخنان چند روز گذشتهاش داد و گفت: «پیشنهادی که مطرح کردم در ارتباط با افراد زندانی در امریکا و کسانی بود که به خواست امریکا در نقاط دیگر جهان زندانی شدهاند، اما زن ایرانی- بریتانیایی مسألهای جدا است.» سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در موضع جداگانهای به صحبتهای وزیر خارجه انگلیس واکنش نشان داد و گفت: «آنچه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نیویورک مطرح کرده مربوط به زندانیان ایرانی در امریکا یا کسانی که به خواست امریکا در دیگر کشورها بازداشت شدند با چند مجرم امریکایی در ایران بود و اصولاً آن پیشنهاد ارتباطی به آنان نداشت؛ چرا که پرونده مورد نظر مقامات انگلیسی کاملاً متفاوت و مسئولیت وضعیت آن هم برعهده دولت انگلیس است.»
در دور زدن تحریمها دکترا داریم
ظریف که چند روزی است در نیویورک به سر میبرد، از فرصت این حضور بهره برده و در گفتوگو با رسانههای امریکایی، مواضع ایران را تشریح میکند. او در بخشی از گفت وگو با رویترز گفت: از نظر من ترامپ خواهان جنگ نیست اما این، از کشیده شدن پای او به یک جنگ جلوگیری نمیکند. وی گفت که «تیم ب» متشکل از جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی ممکن است یک درگیری نظامی با ایران را به ترامپ تحمیل کنند. اجازه دهید مشخصاً بگویم که ایران به دنبال درگیری نیست اما در دفاع از خود کوتاهی نخواهد کرد. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: ایران به سیاستهای خطرناک امریکا با احتیاط پاسخ خواهد داد. به عنوان مثال، ایران کماکان اجازه خواهد داد تا کشتیهای امریکایی از تنگه هرمز عبور کنند. وی اقدام امریکا علیه سپاه را نامعقول و احمقانه توصیف کرد و گفت که ایران به دنبال پاسخ نظامی (به این کار) نیست، مگر اینکه امریکا قوانین خود در ارتباط با نحوه برخورد با نیروهای ایران را تغییر دهد. ظریف درباره تحریمهای امریکا نیز تأکید کرد که همیشه راهی برای دور زدن تحریمها وجود دارد. در این زمینه دکترا داریم.
دیدار ظریف با دبیرکل سازمان ملل متحد
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران که هفته گذشته به منظور شرکت در نشست «روز بینالمللی چندجانبه گرایی و دیپلماسی برای صلح» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کرده، در حاشیه این نشست با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل و همچنین «ماریا فرناندا اسپینوزا» رئیس مجمع عمومی دیدار و گفتوگو کرد.
دیدار با «خورخه آرئاسا» همتای ونزوئلایی و «تیمو سویینی» همتای فنلاندی از دیگر برنامه های وزیر خارجه در نیویورک بود.
بـــرش
ایران و امریکا تاکنون چه زندانیهایی را تبادل کردهاند؟
این برای نخستین بار نیست که ایران و امریکا برای آزادی شهروندان خود که به دلایل امنیتی در زندانهای دو کشور به سر میبرند، ابراز تمایل میکنند. پیشتر رکسانا صابری، خبرنگار ایرانی-امریکایی که در سال 1388 به اتهام جاسوسی برای دولت امریکا به تحمل 8 سال زندان محکوم شده بود، با میانجیگری عمان آزاد شد. آزادی سه جوان امریکایی متهم به جاسوسی از زندان اوین در دو تابستان متوالی سالهای ۱۳۸۹ و۱۳۹۰ از دیگر مواردی بود که در نتیجه دیپلماسی میانجیگرایانه عمان در این مسیر روی داد. اما بعد از ماجرای آزادسازی این سه جوان امریکایی بود که حسین نوش آبادی، سفیر وقت ایران در عمان ابراز امیدواری کرد که نقش واسطه گری عمان به آزادی ایرانیان زندانی در امریکا نیز بینجامد. او به طور مشخص از شهرزاد میرقلی خان نام برد که از سال 1386به اتهام دست داشتن در صدور غیرقانونی تجهیزات نظامی به ایران زندانی بود. این چنین بود که یک سال بعد از آزادی سه زندانی امریکایی از ایران شهرزاد میرقلیخان در سال ۱۳۹۱ بعد از پنج سال حبس در امریکا به ایران بازگشت. اتهام او دست داشتن در صدور غیرقانونی دوربین دید در شب به ایران بود.
اما غیر منتظرهترین ماجرای تبادل زندانیان میان ایران و امریکا درست در شب 26 دی ماه سال 1394 که انتظار میرفت اجرای توافق هسته ای از سوی مقامهای ایرانی و اروپایی در وین اعلام شود، رخ داد. در میان ایرانی- امریکاییهایی که ایران در جریان این تبادل آزاد کرد نام کسانی چون جیسون رضاییان، خبرنگار واشنگتن پست در تهران، سعید عابدینی، کشیش مسیحی و امیر حکمتی، تفنگدار دریایی سابق در امریکا و نصرتالله خسروی رودسری دیده میشد.همزمان امریکا هم از آزادی 7 ایرانی دربند در این کشور خبر داد. نادر مدانلو، بهرام مکانیک، خسرو افقهی، آرش قهرمان، تورج فریدی، نیما گلستانه و علی صابونچی از جمله کسانی بودند که با وساطت سوئیس در جریان این تبادل آزاد شدند.
سایر اخبار این روزنامه
واکنش وزیر فرهنگ به توقیف رحمان 1400: از تخلف اغماض نمی کنیم
آیینهای از زمین و زمانه فرهنگی
میخواهم در چین بازگشت موفقیت آمیزی داشته باشم
دیپلماسی تبادل زندانی
بسیج اجتماعی برای کاهش آسیب های حوزه زنان
پرونده چالشهای سیاست گذاری در «ایران سیاسی»
آوار سیل، آواره جنگل
معمای قتل وکیل پروندههای میلیاردی
خط و نشانهای کیم و پوتین برای ترامپ
رصد دانشجویان در فضای مجازی
دسترسی به دو پوسته غیر رسمی تلگرام قطع شد
بهار کتاب ایران
نباید سرمایهها را به بیرون ببریم
توافق ایران، روسیه و ترکیه برای دعوت عراق و لبنان به نشست آستانه
حمایت ژاپن و اتحادیه اروپا از برجام
دستورالعمل حفظ کرامت در دستگاه قضایی
سیلی سیل