روزنامه ابتکار
1398/02/12
دیوارهای مشترک مرز ایران و ترکیه چه تبعاتی برای محیط زیست این کشورها دارد؟ جستوجوی روزنه در میان دیوارهای مرزی
گروه ایرانشهر: انسانها اغلب به دور خود دیوار میکشند. دیوارهای بلندی که قرار است حافظ امنیت آنها باشد اما گاه حتی خودشان را هم محکوم به حبس میکند. طبیعت اما هیچگاه معنای حصار و دیوار را نمیفهمد. اگر دیواری بر سر راهش کشیده شود، شاید ابتدا مسیرش را کج کند و راه دیگری پیدا کند اما به سرعت میمیرد. این اتفاقی است که هر بار با گرفتن تصمیم ساخت یک دیوار مرزی بین کشورها برای اکوسیستم منطقه رقم میخورد. این هشداری است که محققان و فعالان محیطزیست در رابطه با دیوار مرزی ایران و ترکیه دادهاند؛ دیوار امنیتی مرزی با بلوکهایی بتنی که 3 متر ارتفاع و 2 متر عرض دارد و قابلیت حمل و انتقال را دارند. هر قطه بتنی 7 تن وزن دارد و ارتفاع دیوارها با احتساب سیم خاردار نصب شده بر روی آن به 4 متر میرسد. گرچه تاکنون مقامات و مسئولان در ایران با کشیده شدن این دیوار مخالفتی نداشتهاند اما سازمان حفاظت محیطزیست میگوید این دیوار مرزی میتواند چرخه هیدرولوژیکی منطقه را تحت تاثیر قرار دهد و سیلابها را به تالابها نرساند و باعث قطعهقطعه شدن زیستگاههایی شود که محلی برای مهاجرت فصلی حیاتوحش است. با این حال چندی است که سازمان حفاظت محیطزیست در پی برقراری ارتباط با مقامات ترکیه در راستای کاهش این اثرات سوء است. در آخرین اقدام مدیر اکوسیستمهای تالابی سازمان حفاظت محیطزیست از تشکیل کمیته محیطزیستی مشترکی میان ایران و ترکیه در آینده نزدیک خبر داده است.دیوارهای مرزی اغلب با هدفی ساخته میشوند. مثلا ساخت دیوار مرزی آمریکا-مکزیک برای جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی به آمریکا در حال ساخت است؛ دیواری که مناقشات و مخالفتهای فراوانی را در آمریکا به وجود آورده است. ساخت دیوار مرزی ترکیه-ایران نیز که از سال 1396 زمزمههای ساخت آن به گوش رسید اما با هدف جلوگیری از شبهنظامیان پکک بین این دو کشور کشیده شد. در ۱۷ مرداد ۱۳۹۶ مقامات ترکیه اعلام کردند احداث دیوار بتنی در مرز مشترک با ایران در جریان است تا از تردد تروریستها و شبهنظامیان پکک وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه بین دو کشور جلوگیری شود. رسانههای ترکیه نیز در رابطه با علت دیوارکشی نوشته بودند که بیش از یک هزار نیروی پکک در اردوگاههایی در مرز با ایران فعالیت دارند و احداث این دیوار به منظور جلوگیری از تردد افراد این گروه است. هرگاه این عناصر مورد تعقیب ارتش ترکیه قرار میگیرند به داخل ایران در کمپهای خود عقبنشینی میکنند. همچنین اهداف دیگر ترکیه از ساخت دیوار مرزی جلوگیری از ورود قاچاقچیان است.
گرچه رجب طیب اردوغان رئیسجمهوری ترکیه در خرداد ۱۳۹۶ اعلام کرد نصب دیوار ۶۵۰ کیلومتری در مرز ترکیه و سوریه را که از سال ۱۳۹۳ شروع کرده بود، به پایان رسانده است اما تاکنون یکسوم دیوار مرز ساخته شده است و همچنان تلاشها برای رفع موانع زیستمحیطی این دیوارهای متحرک ادامه دارد. فاطما وارانک، معاون وزیر محیطزیست و شهرسازی ترکیه که اخیرا به ایران سفر کرده بود، در دیدار با عیسی کلانتری معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست درباره این دیوار مرزی گفتوگو کردند. همچنین مسعود باقرزاده کریمی، مدیر اکوسیستمهای تالابی سازمان حفاظت محیطزیست دراینباره ایرنا گفته است: «در این دیدار پیشنهاد شد تا کمیته محیط زیستی مشترکی میان دو کشور تشکیل شود و در آن به موضوع دیوار مرزی پرداخته شود.» اما مگر این دیوار چه بلایی بر سر محیطزیست مشترک این دو کشور خواهد آورد.
مسعود باقرزاده کریمی با اشاره به سابقه احداث دیوار مرزی ترکیه توضیح داد: ترکیه با توجه به سیاستهای داخلی خود برای افزایش امنیت مرزهایش از سال 1396 اقدام به احداث این دیوار کرد. به گفته او، البته این دیوار کامل در مرز ایران و ترکیه نیست بلکه حدود 200 متر داخل خاک ترکیه است یعنی هدف از آن تعیین مرز نیست بلکه برای کنترل ترددها احداث شده و بیشتر جنبه امنیتی دارد.
باقرزاده کریمی افزود: در این قسمت که بیشتر آذربایجان غربی را در برمیگیرد ایران با ترکیه دارای حدود 500 کیلومتر مرز مشترک آبی و خاکی است و رودخانه و تالابهای بزرگ و کوچکی در آن وجود دارد که این دیوار میتواند اکوسیستمهای منطقه را از نظر اکولوژیکی و محیط زیستی تحت تاثیر قرار دهد. وی گفت: تاکنون یکسوم از دیوار را در مرز مشترک ساختهاند اما قرار است در تمام طول مرز این دیوار ایجاد شود و ما در نشست کمیسیون مرزی مشترک دو کشور ایران و ترکیه در آنکارا که دارای قدمت بیش از 100 سال است، موضوع دیوار مرزی را مطرح کردیم تا مسائل محیط زیستی آن را در نظر بگیرند.
باقرزاده به دیدار فاطما وارانک معاون وزیر محیطزیست و شهرسازی ترکیه با عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیطزیست و برگزاری جلسهای با حضور حمید ظهرابی معاون محیطزیست طبیعی محیطزیست اشاره کرد و گفت: در این نشست گزارشی از مسائل محیط زیستی دیوار مرزی ارائه کردیم که مورد استقبال طرف ترکیهای قرار گرفت، آنها با این قول که به دغدغههای طرف ایرانی توجه خواهند داشت، اعلام کردند که دیوار به صورت بلوک بلوک ساخته شده است از این رو قابلیت جابهجایی دارد و اگر در آینده دیگر موضوع امنیت مطرح نباشد قابل جابهجا شدن است.
وی با اشاره به مشکلات محیط زیستی دیوار مرزی گفت: این دیوار در برخی نقاط تالابها را قطع میکند بنابراین نباید در آنجا ساخته شود یا باید طراحی دیگری برای آن در نظر گرفته شود تا تالابی را از بین نبرد یا قطع نکند، همچنین باید فکری هم برای رودخانهها بکنند، آبگذرهایی که برای دیوار طراحی کردهاند نیز بسیار کوچک است و اگر سیل بیاید جریان آب نمیتواند از آن عبور کند این مسئله برای ترکیه هم مشکلساز خواهد بود زیرا موجب آبگرفتگی میشود. به گفته، باقرزاده کریمی، این دیوار مرزی میتواند چرخه هیدرولوژیکی منطقه را تحت تاثیر قرار دهد و سیلابها را به تالابها نرساند، از طرف دیگر این دیوار باعث قطعهقطعه شدن زیستگاهها میشود که بر مهاجرت فصلی حیاتوحش اثرگذار است. وی با اشاره به اینکه در این بخش چهار منطقه حساس اکولوژیکی وجود دارد، گفت: تالاب «بورآلان» و رودخانه «قرهسو» مشترک میان ایران و ترکیه، تالاب «یاریم قیه» و رودخانه «ساری سو» مشترک میان دو کشور، تالاب «آغ گول» واقع در محدوده سرزمینی ایران و پارک ملی «آغری داغ» (کوه آرارات) در پهنه سرزمینی ترکیه قرار دارد. باقرزاده کریمی با تاکید بر اینکه زیستگاههای ایران و ترکیه پشتیبان هم هستند، گفت: کوه آرارات در سمت ترکیه محل مهاجرت حیاتوحش است، بهعبارتدیگر تابستانگذرانی در مناطق ترکیه و زمستانگذرانی در مناطق ایران انجام خواهد شد اینچنین مهاجرتی بین دو طرف مرز وجود دارد که باید در ادامه روند ساخت این دیوار مرزی مورد توجه قرار گیرد. مدیر اکوسیستمهای تالابی سازمان حفاظت محیطزیست افزود: هیئت ترکیهای تمام این نظرات و پیشنهادات را قبول کردند و گفتند که همه را در آن کمیته مشترک با دقت بررسی میکنند، البته شاید هم بازدید مشترکی انجام شود تا مسائل کاملاً بهصورت فنی دنبال شود. وی در پاسخ به این سوال که آیا در زمان شروع ساخت به این مسائل فکر نشده است، گفت: از آنجا که ساخت این دیوار با هدف امنیت طراحی شده بود، به سرعت اجرا شد؛ حتی محیطزیستیهای ترکیه هم میگویند آنها هم غافلگیر شدند اما اکنون درصدد رفع مشکلات محیط زیستی دیوار هستند زیرا بخشهای ساخته نشده زیادی باقی مانده است و بخشهای ساختهشده نیز قابلیت تغییر دارد.
سایر اخبار این روزنامه
خاطرهبازی با هدایای جالبی که معلمها در روز معلم میگرفتند
از لقمه نان و پنیر تا قطار فشنگ!
ژوبین صفاری
تهدید رسانهها و امیدبخشی مصنوعی
دیوارهای مشترک مرز ایران و ترکیه چه تبعاتی برای محیط زیست این کشورها دارد؟
جستوجوی روزنه در میان دیوارهای مرزی
«ابتکار» دلایل رشد بازار سرمایه در سال جاری را بررسی میکند
احوال بورس در بهار 98
نماینده «نشر تاک» کابل مطرح کرد
گرانی کتابهای افغانستان برای ایرانیها
«ابتکار» از تازهترین تحولات میدانی میان موافقان و مخالفان دولت ونزوئلا گزارش میدهد
«ابتکار» از موضعگیری دولت و مجلس دربرابر شایعه افزایش قیمت بنزین گزارش میدهد
صف طولانی شایعه!
رهبر انقلاب در دیدار معلمان و فرهنگیان:
عزت نفس معلمان در مسئله معیشت باید محفوظ بماند
رئیسجمهوری در جریان سفر به کرمانشاه طرح آبهای گرمسیری را افتتاح کرد
تحقق آرزوی 16 ساله
هفتمین جلسه رسیدگی به اتهامات موسسات مالی غیرمجاز
متهم: در زمان مسئولیتم ارتقای شغل پیدا کردم