روزنامه مردم سالاری
1398/02/29
از بازار متشکل ارزی چه انتظاراتی باید داشت؟
نباید انتظار داشت که بازار متشکل از آغاز به کار خود شروع به کاهش قیمتها و تقویت پول ملی کند زیرا مشکلاتی که ریال را تضعیف کرد بسیار پیچیده بودند و با یک تصمیم، فضا دستخوش تغییرات جدی نخواهد شد. با این همه فراموش نمیتوان کرد که چه کشور تحریم میشد و چه خیر، باید تغیییر مکانیزم قیمتگذاری ارز در ایران در دستور کار قرار میگرفت چرا که هیچ کشوری این اختیار را در اختیار بازار کشوری دیگر نمیگذارد اما سالیان طولانی قیمت دلار در ایران، پس از تعیین نرخ در امارات، مشخص میشد.یکی از مسائل نگران کننده در مورد بازار متشکل ارزی، افزایش انتظارات از این بازار است؛ شکل گرفتن این انتظارات غیرواقعی درنهایت کارکرد بازار را متاثر خواهد کرد. به هر روی مشکلات ارزی در ایران دلایل گوناگون دارند که طبعا از ابعاد مختلف میتوان آنها را بررسی کرد ولی نمیتوان با یک حرکت همه مشکلات را برطرف کرد. البته اینها نافی نقش ضروری این بازار نیست.
برای فهم بهتر ضرورت چنین کاری، ابتدا باید به روش تعیین نرخ دلار در بازار ایران اشاره کنیم. مکانیزم بازار به این صورت است که هر روز در امارات نسبت برابری درهم با ریال مشخص میشود و سپس نسبت درهم امارات و دلار آمریکا مقایسه میشود و از دل این محاسبات نرخ فردایی سبزه میدان تعیین میشود. این روش مرسومی برای ایران بود ولی به دلایلی اکنون ادامه این روند بسیار دشوار است. مشکل اول این است که در گذشته برای تهیه اسکناس ارز در امارات مشکلی وجود نداشت و به همین دلیل بخش مهمی از اسکناس ارزی مورد نیاز کشور از این طریق تهیه میشد. با این وجود افزایش فشارهای واشنگتن به ابوظبی سبب شده تا طرف مقابل هم محتاطتر عمل کند و این سبب شده در نتیجه دیگر این مکانیزم قابل اجرا نیست، در عین حال که درهم نیز قدرت گذشته را ندارد.
از سوی دیگر باید توجه داشت در گذشته امارات تنها تامین کننده اسکناس ارزی کشور بود . در نتیجه نرخ محاسبه شده در این بازار ملاک خوبی برای تعیین نرخ فردایی ایران بود. با این همه به دلیل فشارهای ایالات متحده و افزایش مشکلات میان ایران با متحد امارات، یعنی عربستان عملا کشورهای دیگر همسایه نیز به تامین کننده ارز برای ایران تبدیل شدهاند. به این ترتیب این فرصت تنها در اختیار امارات نیست.
همه این موارد، در کنار مشکلات موجود در سامانههای متعدد، راهی جز تن دادن به یک بازار متشکل ارزی و تعیین نرخ ارز به شیوه دیگر را باقی نمیگذارد. یکی از پرسشهایی که این میان مطرح است در رابطه با حسن و مزایای این روش برای صرافان است. پیش از این صرافان در تامین منابع مورد نیاز خود دچار مشکل بودند و مجبور میشدند تسویه نهایی خود را به شکل حواله در امارات انجام دهند. همان طور که گفته شد دیگر استفاده از این روش بهینه نیست. همچنین در بازار متشکل به ازای تامین بخشی از معاملات صرافان و برخی مزایای دیگر، از آنها خواسته میشود با شفافیت کامل عمل کنند. از سوی دیگر پیشتر امکان مداخله در بازار برای بانک مرکزی به شدت دشوار بود، اما با تشکیل بازار متشکل ارزی، عملا دست بانک مرکزی برای مداخله اصولی باز میشود. بانک مرکزی در روش سنتی افرادی را با چمدان به خیابانها میفرستاد تا با عرضه اضافه، قیمتها را کنترل کنند که پرواضح است این روش تا چه اندازه رانت ایجاد میکند و چه مشکلاتی در پی دارد. در سال گذشته نیز اغلب، بانک مرکزی از طریق عرضه ارز به صرافیهای زیر مجموعه خود، تا حدودی این مداخله را انجام میداد که این شکل نیز گسسته بود و واکنشهای کند بازار را به همراه داشت. با این همه در بازار متشکل مداخله بانک مرکزی پویاتر خواهد بود. باید توجه داشت در این حوزه بحث بر سر مداخله دستوری نیست و هدف مداخله بازاری است.
*مدرس اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف
منبع: خبر آنلاین
سایر اخبار این روزنامه
ايران، مخالف بحرانآفريني است
خبر
بعیدینژاد: پس از ضربالاجل 60 روزه از برجام خارج نمیشویم
از بازار متشکل ارزی چه انتظاراتی باید داشت؟
شریعتمداری: پرونده دو شغلههای وزارت تعاون بسته شد
پس از ضربالاجل 60 روزه از برجام خارج نمیشویم
آخرین وضعیت صادرات نفت ایران
برخورد با متخلفان و دلالهای حوزه توزیع و واردات کاغذ
اعتراض عضو شورای نظارت بر صداوسیما به تبلیغات پرتکرار تلویزیون
رسوایی بزرگ معاون صدراعظم اتریش
تقلبی و نامرغوب بودن سی درصد زعفران موجود در بازار کشور
بیاطلاعی پنتاگون از ادعای حمله به ایران