روزنامه فرهیختگان
1398/04/04
رشد شتابان دانشگاههای شرقی، افول آمریکاییها
پایگاه رتبهبندی کیو.اس یکی از معتبرترین نظامهای رتبهبندی بینالمللی است که توسط موسسه کاکارلی سیموندز انگلستان دانشگاههای دنیا را رتبهبندی میکند. روششناسی رتبهبندی جهانی کیو.اس براساس دامنه گستردهای از فعالیتهای دانشگاهی طراحی شده است. دانشگاهها توسط 6 شاخص در قالب چهار حوزه کلی آموزش، پژوهش، قابلیت جذب در بازار کار و بینالمللیسازی ارزیابی میشوند. 6 شاخص رتبهبندی جهانی کیو.اس عبارتند از بررسی شهرت دانشگاه با وزن 40 درصد، ارزیابی کارفرمایان با وزن 10 درصد، نسبت اعضای هیاتعلمی بینالمللی با وزن پنج درصد، نسبت دانشجویان بینالمللی با وزن پنج درصد، میزان استنادات به ازای هر عضو هیاتعلمی با وزن 20 درصد و نسبت اعضای هیاتعلمی به دانشجو با وزن 20درصد. این پایگاه چند روز پیش، آخرین رتبهبندی (شانزدهمین رتبهبندی) خود را اعلام و معیار رتبهبندی هم بر پایههای آکادمیک، میزان استخدام فارغالتحصیلان دانشگاهها، نسبت دانشجو به پرسنل دانشگاه، تاثیر تحقیقات و میزان بینالمللی بودن آنها در نظر گرفته شد. در رتبهبندی «QS»، هزار دانشگاه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین در این رتبهبندی 11.8 میلیون مقاله تحقیقاتی و ۹۴هزار عضو دانشگاهی تجزیه و تحلیل شدند. برخلاف اروپا، دانشگاههای آسیایی و جوان هرساله نتایج نظامهای رتبهبندی را دستخوش تغییر و تحول میکنند. موضوعی که این بار در این رتبهبندی به چشم میآید، عملکرد ضعیف دانشگاههای آمریکایی در مقایسه با چند سال اخیر و در سوی مقابل پیشرفت دانشگاههای شرق به ویژه چین است. امسال دانشگاههای آمریکا بدترین عملکرد خود طی ۱۶ سال اخیر را داشتهاند تا جایی که «بن سوتر» مدیر بخش تحقیقات QS نیز در این باره صراحتا اعلام کرده آمریکا ضعف بیسابقهای را در این ویرایش اخیر تجربه کرده است.دانشگاههای چین در QS چین یکی از بزرگترین سیستمهای آموزش عالی را در دنیا داراست و یکی از پرجمعیتترین کشورها از نظر داشتن دانشجو به شمار میرود. نظامهای رتبهبندی دانشگاههای برتر دنیا گرچه با اما و اگرهای زیادی در بازههای مختلف لیست برترین دانشگاههای دنیا را اعلام میکنند، اما در این بین نگاهی به آخرین رتبهبندیهای صورتگرفته در چند سال اخیر نشان میدهد رشد دانشگاههای شرق ازجمله چین قابلتوجه بوده؛ دانشگاههایی که طی این سالها بیشک یکی از مقاصد تحصیل بسیاری از دانشجویان جهان بوده است. تحصیلات تکمیلی در چین طی سالهای اخیر پیشرفتهای بسیاری کرده و تعداد زیادی از موسسات آموزشی آن توانستهاند در بالاترین ردهبندی QS در سال ۲۰۱۹ میلادی قرار بگیرند. نگاهی به رتبهبندی QS در سال جدید (2020) نشان میدهد 42 دانشگاه چینی در این رتبهبندی حضور داشتند؛ این درحالی است که سال 2019 ، 40 دانشگاه، سال 2018، 39 دانشگاه و سال 2017، 33 دانشگاه چینی در QS حضور داشتند. با این اوصاف چین امسال 9 دانشگاه بیشتر از سال 2017 در این رتبهبندی داشته است. سهم چین از ۲۰۰ جایگاه دانشگاههای برتر دنیا نیز 12 دانشگاه است. طی پنج سال اخیر، ۱۰ دانشگاه برتر چین ۴۲۸هزار مقاله تحقیقاتی تولید کردند. در سال 2018 دانشگاه تسینگهوآ که برترین دانشگاه این کشور است، رتبه 25 جهانی و سه آسیا را کسب کرد. 6 دانشگاه این کشور در جمع 100 دانشگاه برتر دنیا قرار گرفتند که این تعداد در سال 2017 برابر با چهار دانشگاه بوده است. دانشگاههای روسیه در روسیه حدود هزار دانشگاه و موسسه آموزش عالی وجود دارد؛ تا پیش از سال 2012 دانشگاههای روسی در رتبهبندی QS، حضور چشمگیری ندارند، اما تا سال 2019 در نظام رتبهبندی QS از 14 دانشگاه به 27 دانشگاه ارتقا یافته است. امسال (2020) نیز 25 دانشگاه روسی در این رتبهبندی حضور دارند. 24 دانشگاه روسیه در رتبهبندی جهانی دانشگاهها QS در سال ۲۰۱۸ حضور دارند که ۱۰ مورد آنها بین ۴۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارند. روسیه امسال (2020) 25 دانشگاه را در این رتبهبندی داشته است. همچنین در سالهای 2017، 2018و 2019 به ترتیب 27، 24 و 22 دانشگاه روسی در QS حضور داشتهاند. دانشگاه لومونسوف درتمام این چهار سال اولین دانشگاه بین دانشگاههای چینی بوده است که امسال رتبه84 جهانی را از آن خود کرد. این دانشگاه در سال 2019 رتبه 90، در سال 2018 رتبه 95 و در سال 2017 رتبه 108 را داشته است. با این اوصاف اولین دانشگاه روسی در QS نسبت به سال 2017 توانسته است رتبه خود را 24 پله افزایش دهد.
حضور 6 دانشگاه ایرانی در رتبهبندی QS همچنین نتایج رتبهبندی سال ۲۰۱۹ و 2020 کیو.اس نشان از حضور ۶ دانشگاه ایرانی در جمع برترینها دارد. در سال 2019 دانشگاه صنعتیشریف با رتبه ۴۳۲، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با رتبه ۴۹۸، دانشگاه علم و صنعت ایران با رتبه ۶۵۰-۶۰۱، دانشگاه تهران با رتبه ۷۵۰-۷۰۱ و دانشگاههای شهید بهشتی و دانشگاه شیراز با رتبه ۱۰۰۰-۸۰۱ هستند. دانشگاه شیراز در سال 2019 اولین حضور خود را در رتبهبندی جهانی کیو.اس تجربه کرد. در رتبهبندی کیو.اس در سال ۲۰۲۰ همانند سال ۲۰۱۹ از ایران همین 6 دانشگاه حضور دارند. دانشگاه صنعتی شریف رتبه ۴۰۷، دانشگاه صنعتی امیرکبیر رتبه ۴۸۹، دانشگاه علم و صنعت ایران رتبه ۶۵۰-۶۰۱، دانشگاه تهران رتبه ۶۵۰-۶۰۱ و دانشگاههای شهید بهشتی و دانشگاه شیراز رتبه ۱۰۰۰-۸۰۱ را از آن خود کردند. با این اوصاف رتبه دانشگاههای صنعتیشریف، صنعتی امیرکبیر و تهران نسبت به سال گذشته ارتقا داشته است.
دانشگاههای آمریکا عملکرد بسیار ضعیف دانشگاههای آمریکا در این ویرایش جدید نشان میدهد دانشگاههای این کشور تنها ۱۶ درصد نسبت به رتبهبندی پیشین ارتقا پیدا کردهاند. 72.6 درصد از ۱۵۷ دانشگاه آمریکایی که رتبهبندی شدند، جایگاه پایینتری را نسبت به سال گذشته کسب کردند. دانشگاههای آمریکا در تعداد دانشجویان نیز کاهش داشتهاند.
دانشگاههای انگلیس عملکرد ضعیف دانشگاههای انگلیس هم نشان میدهد ۶۶ درصد از دانشگاههای این کشور جایگاه خود را از دست داده و رکورد سومین عملکرد بد خود را ثبت کردند. بهطور مثال دانشگاه کمبریج پایینترین جایگاه خود تاکنون را به دست آورده است. این دانشگاه امسال رتبه هفت جهانی را به خود اختصاص داد. این درحالی است که سال 2019 رتبه 6، سال 2018 رتبه پنج و سال 2017 رتبه چهار را به خود اختصاص داد. با این اوصاف کمبریج از سال 2017 تاکنون سه پله نزول کرده است. هرچند دانشگاه آکسفورد نسبت به سال گذشته یک پله ارتقا پیدا کرد.