روزنامه فرهیختگان
1398/04/10
جای خالی «پانمونجوم» در آلبوم عکس ترامپ
دونالد ترامپ روز گذشته موفق شد یک عکس دیگر به آلبومش اضافه کند. رئیسجمهور آمریکا روز یکشنبه برای سومینبار با رهبر کره شمالی دیدار کرد و توانست در اقدامی که خود او افتخارآمیز خوانده، چند متری به داخل خاک کره شمالی در روستای مرزی پانمونجوم قدم بگذارد. همین چندمتر و چند قدم کوتاه ترامپ را به اولین رئیسجمهور مستقری در آمریکا تبدیل کرد که توانسته است وارد کره شمالی شود. دیدار دونالد ترامپ و کیم جونگ اون بنابر درخواست توئیتری روز شنبه رئیسجمهور آمریکا صورت گرفت. ترامپ از کیم جونگ اون رهبر کره شمالی درخواست کرده بود بتواند او را در منطقه مرزی دو کره ببیند. این دو پیشتر نیز در سنگاپور و ویتنام با یکدیگر دیدار کرده بودند که دیدار اول بدون نتیجهای ملموس به پایان رسید و دیدار دوم نیز به دلیل شکست مذاکرات، نیمهتمام رها شده بود. برخلاف دیدارهای گذشته، دیدار مرزی پانمونجوم بسیار کوتاه بود و مذاکرهای به معنای خاص در آن صورت نگرفت و اظهارات دو طرف در جمع خبرنگاران نشان میدهد تغییری در روابط دو کشور، تحریمها و خلع سلاح هستهای-حداقل به این زودیها- حاصل نخواهد شد. ترامپ پس از ورود به خاک کره شمالی بهصراحت اعلام کرد تحریمها علیه آن کشور همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند؛ موضوعی که با خواست کرهایها فاصله بسیار زیادی دارد. البته دو طرف بهخوبی با سطح خواستههای یکدیگر آشنایی دارند و تلاش میکنند از فرصت بهدستآمده برای مذاکره نهایت بهرهبرداری را کنند. دونالد ترامپ که از چند هفته پیش کارزار انتخاباتیاش را آغاز کرده است، قصد دارد با برگ برندهای مثل کره شمالی سرنوشت انتخابات را یک سال و نیم زودتر مشخص کند. ادعای کاهش تهدیدات اتمی کره شمالی علیه آمریکا، اشاره به این نکته که او اولین رئیسجمهور آمریکا بوده که توانسته قدم به خاک کره شمالی بگذارد، تحقیر اوباما و اینکه رئیسجمهور سابق در آرزوی دیدار با رهبر کره شمالی بوده است و... بهخوبی نشان میدهد که نگاه ترامپ بیش از آنکه به تاسیسات اتمی کره شمالی باشد، به صندوقهای رای آمریکا در انتخابات پیشرو است. در سوی دیگر ماجرا کره شمالی قرار دارد. این کشور به مدد دستیابی به کلاهکهای اتمی و موشکهای قارهپیما، توانسته سطح آسیبپذیری و تاثیرپذیریاش از آمریکا را به حداقل برساند و این کشور را مجبور به بررسی هر راهی جز درگیری و تنش کرده است. پیونگیانگ در این مذاکرات به دنبال خرید زمان است. این کشور بهحدی از تواناییهای نظامی و اتمی رسیده است که میتواند آمریکا و شهرهای آن را با بمب اتم هدف قرار دهد. بنا بر گزارشهای برخی نهادهای اطلاعاتی آمریکا، کره شمالی به تعداد تقریبی بیش از 60 کلاهک اتمی دست پیدا کرده است. در وضعیت فعلی کرهشمالی نیازی به تعداد بیشتری سلاح اتمی ندارد. کیم جونگ اون بهخوبی میداند که تنها ابزار تداوم حکومتش، تسلیحات اتمی پیونگیانگ است. این کشور شاید حاضر به برچیدن تاسیسات تسلیحاتیاش بشود اما هیچگاه ابزار بقای حکومتش را بهطور کامل از بین نمیبرد. کره شمالی برای پایان دادن به تحریمها و گذار از این مرحله، برنامهای گام به گام را در پیش گرفته است. این کشور با درس گرفتن از بدعهدی آمریکای دوران اوباما و ترامپ در مذاکرات هستهای با ایران و در نظر گرفتن این نکته که به هیچیک از دولتهای آمریکا بهخصوص دولت ترامپ نمیتوان اعتماد کرد، خواهان این مساله است که تاسیسات اتمی و برخی سلاحهای اتمیاش را به صورت مرحله به مرحله نابود کند، مراحلی که باید در ازایشان آمریکا نیز تحریمها را به مرور لغو کند.این معادله اما یک بازیگر دیگر جز آمریکا و کره شمالی دارد. چین ستون اصلی هر کنش و واکنشی در شرق آسیاست. افزایش قدرت نظامی و اقتصادی این ابرقدرت، ترس بسیاری از همسایگانش را برانگیخته است. ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین، اندونزی، تایلند، استرالیا و هند زنجیرهای قدرتمند در جنوب چین هستند که نسبت به رشد روزافزون چین نگرانیهایی دارند و در ائتلاف با آمریکا قصد دارند مانع از تسلط چین بر شرق و جنوب شرقی آسیا شوند. آمریکا در دهه اخیر و از دوره اوباما بهوضوح نقطه تمرکز نیروهای نظامی خود را از سمت غرب آسیا و منطقه خاورمیانه به سمت شرق آسیا منتقل و پایگاههای جدیدی در این منطقه تاسیس و تاسیسات قبلی خود را نیز نوسازی و تقویت کرده است. تمرکز بر چین در دوره ترامپ بیشتر شده و واشنگتن چین را به نوعی محصور کرده است. پکن اما در میان این حلقه مستحکم پایگاههای متعدد نظامی آمریکا و همسایگان قدرتمندش، یک مهره سنگین برای شکستن این زنجیره در کنار خود دارد و آن کره شمالی است. نقش کره شمالی با قابلیتهای هستهای برای چین، نقش یک عنصر نیابتی در برابر آمریکا در شرق آسیاست. چین از طریق این کشور است که ژاپن، کره جنوبی و پایگاههای آمریکا در شرق آسیا را تهدید به نابودی با موشک و سلاحهای اتمی میکند. خلع سلاح هستهای کره شمالی این کشور را در معرض لیبیزه شدن قرار میدهد و میتواند یکی از مهمترین ابزارهای برقراری توازن چین در شرق آسیا را از دست این کشور خارج کند. آمریکا درباره لیبی تلاشهایی پنج دههای را صورت داد و درنهایت توانست با خلع سلاح این کشور و نابودی برنامه اتمی آن راهی برای دخالت مستقیم نظامی در لیبی بیابد و یکی از متحدان سنتی روسها در حاشیه جنوبی اروپا و دریای مدیترانه را نابود کند. لیبی گرچه تنها ماند اما کره شمالی در کنار خود شریکی قدرتمند دارد. چین علیرغم برخی اختلافات با کره شمالی و ناخشنودیاش از قدرتمند شدن این کشور نمیتواند شاهد از بین رفتن این کشور نیز باشد. کره شمالی نسبت به دیگر کشورها در شرق آسیا تهدید کمتری برای چینیهاست و منافع زیادی هم برای این کشور دارد. چینیها در سالیان اخیر با تحریمهای شورای امنیت علیه کرهشمالی همراهی نشان دادهاند اما هدفشان از همراهی با تحریمها تنها کنترل این کشور بوده نه نابودی نظام سیاسی کره شمالی که هدف آمریکاییهاست. کره شمالی کنترل شده ولی همچنان توان تهاجمی ساختاری مطلوب در شرقآسیا برای چین به وجود میآورد و هرگونه تزلزل در نظام سیاسی کره شمالی میتواند ورق را به سرعت به سمت آمریکا برگرداند. شاید به همین خاطر است که ترامپ به عکسهای یادگاری با اون اکتفا میکند.