روزنامه ابتکار
1398/05/03
«ابتکار» در گفتوگو با یک پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه، سفر نخست وزیر عراق به تهران را بررسی می‌کند
تلاش بغداد برای کاهش تنش در منطقهمحمدرضا ستاری
عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق این هفته برای دومین بار در طول ماه‌های گذشته به تهران سفر کرد. تفاوت این سفر با فروردین ماه امسال در آن بود که این بار نخست وزیر عراق در راس هیئت بلندپایه سیاسی خود به صورت غیرمنتظره‌ای به ایران آمد. در این میان سوای بحث مناسبات و همکاری‌های دوجانبه میان تهران و بغداد، سفر عادل عبدالمهدی مصادف شده است با تشدید تنش‌ها در خلیج فارس؛ امری که به گفته کارشناسان، مقامات عراقی را نسبت به هر‌گونه تقابل احتمالی در منطقه نگران ساخته و به همین دلیل است که یکی از مهم‌ترین مباحث حضور نخست وزیر عراق در ایران را موضوع تنش‌زدایی و میانجی‌گری تشکیل داده است. در همین راستا طی گفتوگو با اردشیر پشنگ، پژوهشگر ارشد مطالعات خاورمیانه، به بررسی ابعاد و زوایای سفر غیرمنتظره عادل عبدالمهدی به تهران پرداخته‌ایم.
همانطور که مستحضر هستید، عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق در طول کمتر از پنج ماه برای دومین بار به صورت غیرمنتظره به ایران آمد. مهم‌ترین دلیل حضور عادل عبدالمهدی در شرایط کنونی در ایران چیست؟
بدون شک این سفر غیرمنتظره را اگر با شرایط موجود منطقه از یک سو و آمد و شد و تمایل مقامات عراقی برای میانجی‌گری و تلاش برای کاهش تنش‌ها از سوی دیگر مد نظر قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم که یکی از مهم‌ترین محورهای سفر عادل عبدالمهدی به تهران، به منظور کاستن از سطح تنش موجود میان ایران و ایالات متحده و به خصوص کاهش روند امنیتی شدن و تنگ‌تر شدن فضای حرکت نفتکش‌ها در تنگه هرمز صورت گرفته است.
این سفر چه ارتباطی می‌تواند به سفر روز شنبه یوسف بن علوی به تهران داشته باشد؟
به نظر می‌رسد در سطح منطقه دو دولت عمان و عراق با توجه به روابط حسنه خود با ایران و روابط نزدیک‌شان با آمریکا، تلاش می‌کنند با استفاده از پنجره و ابزار دیپلماتیک از تنش‌ها بکاهند. از سوی دیگر عراق به شدت مایل به ایفای نقش منطقه‌ای پررنگ‌تری است.
همچنین کاهش تنش میان تهران و واشنگتن تاثیر مستقیمی بر روی عراق خواهد داشت و بدون شک سفر نخست وزیر عراق به تهران با سفر وزیر خارجه عمان بی‌ربط نیست. هر‌‌چند ممکن است هماهنگی‌هایی در این خصوص میان بغداد و مسقط نباشد، اما هر دو کشور در درون یک کانتکس و مسیر نسبت به این موضوع در حال حرکت هستند.
همانطور که می‌دانید، عراق در میان تنش‌های ایران و آمریکا بارها ابراز نگرانی کرده است. برخی از کارشناسان عراقی معتقدند در‌صورت بروز یک درگیری احتمالی، پای عراق هم به صحنه باز خواهد شد. این گمانه‌زنی چه میزان معتبر است و آیا اساسا عراقی‌ها توان و پتانسیل میانجی‌گری در جهت کاهش تنش‌ها را دارند؟
نزدیکی بیش از پیش ایران به عراق و به خصوص نیروهای حشد الشعبی که هنوز به طور کامل در ارتش این کشور ادغام نشده‌اند، میزان حضور سیاسی و امنیتی ایران در عراق و نیز افزایش روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که میان طرفین جریان دارد، باعث شده که تحولات ایران و تصمیمات سیاسی و امنیتی آن برای عراقی‌ها بسیار حائز اهمیت و تاثیرگذار باشد. بر هر حال اگر اتفاق ناخواسته‌ای در منطقه صورت بگیرد، با توجه به روابط ایران با گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی عراق، این نگرانی در میان مقامات دولتی بغداد به وجود آمده که ممکن است کشورشان به زمین منازعه میان ایران و ایالات متحده آمریکا تبدیل شود و به تبع آنها تلاش دارند که مانع از بروز چنین وضعیتی شوند.
گفته میشود که یکی از محورهای سفر عبدالمهدی بحث کشتی توقیف شده انگلیسی باشد. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
تلاش برای رفع توقیف نفتکش انگلیسی برای کشورهای مختلف از جمله عراق مهم است. نه صرف اینکه روابط لندن و بغداد نزدیک است، بلکه به این دلیل که آبراهه خلیج فارس و تنگه هرمز، محلی است که قسمت عمده نفت عراقی‌ها از آنها عبور می‌کند و افزایش تنش در این منطقه باعث تاثیرپذیری صادرات نفت این کشور خواهد شد. به هر صورت اینکه تنگه هرمز یک وضعیت باثبات و غیر امنیتی داشته باشد، نفع مشترکی را برای تمامی کشورهای منطقه در‌بر دارد و به همین منظور عراق می‌کوشد از طریق میانجی‌گری و رفع توقیف نفتکش انگلیسی فضای ملتهب کنونی را تلطیف کند.
اخیرا یک شبکه لبنانی به نقل از منابع آگاه گفته که عراق و مصر در صدد میانجی‌گری میان ایران و عربستان هستند. نقش بغداد در این خصوص چگونه می‌تواند باشد و آیا در شرایط کنونی چشم‌اندازی برای این کاهش تنش‌ها و عادی‌سازی روابط میان تهران و ریاض وجود دارد؟
یکی از ریشه‌های جدی تنش میان ایران و ایالات متحده به نوع چالش و تنش موجود در روابط تهران و ریاض باز می‌گردد. به خصوص این مسئله از زمان روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید و ارتباطات گسترده او با حاکمان سعودی به عنوان یک فاکتور تاثیرگذار میان ایران و آمریکا عمل می‌کند. هر میزانی تنش میان ایران و عربستان سعودی کاهش پیدا کند، به اعتقاد من تاثیر مستقیمی در کاستن از تنش‌های موجود میان تهران و واشنگتن خواهد داشت. در همین راستا کشورهایی که بکوشند مناقشه میان ایران و عربستان را کاهش دهند، بدون شک در کاستن از فضای امنیتی منطقه تاثیر قابل توجه خود را خواهند داشت. از سوی دیگر موضوع میانجی‌گری مصر جای سوال دارد. زیرا این کشور روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران ندارد. به خصوص از زمانی که نظامیان در مصر قدرت را به دست گرفته و روال مبارک اکنون توسط عبدالفتاح السیسی دنبال میشود.
به همین دلیل باید منتظر ماند و دید اولاً این گمانه‌زنی تا چه حد معتبر است. ثانیاً از چه کانالی صورت خواهد گرفت و ثالثاً اراده موجود نزد مقامات مصر چه میزان است؟ همچنین از همه مهم‌تر اینکه در تهران و ریاض رویکرد آیا به سمت تنش‌زدایی پیش می‌رود یا تداوم وضع موجود؟
سایر اخبار این روزنامه
کاهش ۱.۳۴ درصدی پسماند پایتخت در سه ماه ابتدایی سال پر فراز و نشیب اقتصادی 98
تورم بیشتر، زباله کمتر
ژوبین صفاری
محبوبیت زدایی از سرمایه های اجتماعی
بازار مسکن به کدام سمت حرکت می‌کند؟
متغیرهای متضاد و قیمت‌های مبهم
«ابتکار» برخی از گالری‌های هنری هفته آینده را مرور کرد
گردش‌های هنری
هادی مظفری:
تعداد آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر همان 3259 اثر است
فعالان سیاسی در گفتوگو با «ابتکار» از ضرورت آسیب‌شناسی جریان اصلاحات می‌گویند
اصلاح‌طلبان و نسخه جدید عبور از بحران
«ابتکار» در گفتوگو با یک پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه، سفر نخست وزیر عراق به تهران را بررسی می‌کند
عراقچی در پاریس پاسخ فرانسه به پیام روحانی چه بود؟
معاون اول قوه قضائیه:
با کسانی که امنیت کشور را به مخاطره بیندازند، برخورد می‌کنیم
واعظی با استقبال از انتشار لیست دوتابعیتی‌ها:
نمی‌دانیم خود کسانی که لیست دوتابعیتی‌ها را منتشر کرده‌اند از کجا آمده‌اند
روحانی در جلسه هیئت وزیران مطرح کرد
حاضر نیستیم به اسم مذاکره کنار میز تسلیم بنشینیم
