تریدینگ فایندر

توقیفی‌ها

آفتاب یزد – گروه فرهنگی: سینمای ایران هرساله شاهد تولید تعداد چشمگیری از فیلم‌هایی است که کارگردانان مختلف آنها را ساخته اند. فیلم‌هایی که ژانرهای مختلف سینمایی را در بر می‌گیرد و هر کدام بنا به نگاهی که کارگردان آن به جامعه دارد و به وسیله آن سطح سلیقه مخاطبان خود را مورد بررسی قرار داده، تولید شده اند. برخی از این فیلم‌ها در ماه‌های پایانی سال با پر کردن فرم حضور در جشنواره فجر ترجیح می‌دهند اولین اکران خود را در این فستیوال تجربه کنند و برخی دیگر نیز بدون
پر کردن این فرم، خود را مهیای اکران مستقیم در پرده می‌کنند. به هر روی آنچه رخ می‌دهد این
است که جشنواره فیلم فجر به پایان می‌رسد و سال جدید سینمای ایران آغاز می‌شود. فیلم‌ها یک به یک نوبت اکران می‌گیرند و در زمان تعیین شده روی پرده می‌روند اما برخی هم هستند که از اقبال بلندی برخوردار نبوده و نه تنها در سال جدید به نمایش در نمی‌آیند بلکه در سالهای بعد هم اکران نمی‌شوند و به قول معروف در کمد می‌مانند. این داستان برخی از فیلم‌هایی است که در طول سالهای گذشته در سینمای ایران تولید شده اند اما به هر دلیلی اجازه اکران نیافته اند. در این میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌دولت تدبیر و امید برای اولین بار دست به سنت شکنی زد و بعضی از این فیلم‌ها که به اصطلاح توقیف شده بوده اند را در لیستی قرار داده و متعهد شد تمام تلاشش را برای روی پرده بردن این فیلم‌ها به کار گیرد. زمان گذشت و وعده‌هایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌درباره هشت فیلم توقیفی داده بود نوبت به نوبت عملی شد اما امروز که زمان درازی از تهیه آن لیست می‌گذرد هنوز که هنوز است برخی از فیلم‌ها رنگ اکران به خود ندیده‌اند فیلم‌هایی که کارگردانان آنها
صدالبته تمام تلاش خودشان را برای اکران
تریدینگ فایندر


فیلم شان کردند اما به قول معروف هرچه زدند با در
بسته مواجه شد. البته تنها فیلم‌های باقیمانده لیست 8 تایی ارشاد نبود که شانس این را نیافتند که رنگ پرده را به خود ببیند و فیلم‌های دیگری که در دولت‌های قبلتر ساخته شده بودند نیز گرفتار همان سرنوشت شده بودند . فیلم‌هایی که انگار هرگز قرار نیست از کمد توقیف بیرون بیایند و رنگ اکران را به خود ببینند. شاید یکی از مهمترین فیلم‌هایی که به دلایل مذهبی نتوانست روی پرده برود فیلم «رستاخیز» احمدرضا درویش بود که طی روزهای گذشته اتفاق غم انگیزی برایش افتاد و نسخه دوبله شده به زبان عربی و با کیفیتش در یکی از کانال‌های عربی منتشر شد. همین اتفاق کافی بود که صدای کارگردان این فیلم در آید و در بیانیه ای شدیدالحن اعلام کند که تماشای این فیلم از طریق شبکه‌های مجازی و کانال‌های اینترنتی حرام است. البته این تنها واکنش درویش نبود که به انتشار «رستاخیز» شد که او در برنامه ای تلویزیونی که شامگاه جمعه پخش شد طی اظهارات دیگری دولت را مقصر اصلی ماجرای توقیف فیلمش دانست و گفت: همه کسانی را که برایش «رستاخیز» این حاشیه‌ها را ایجاد کردند به روز قیامت حواله کردم. اما احمدرضا درویش تنها کارگردانی نیست که ماجرای توقیف فیلمش مشکلات عظیم مالی برایش ایجاد کرده و کارگردانان دیگری نیز در این بازار دچار ضرر و زیانهایی شدند که از جمله آنها می‌توان به رضا درمیشیان کارگردان فیلم «عصبانی نیستم» اشاره کرد. فیلمی‌که در لیست 8 تایی وزارت ارشاد بود و پیش از گرفتن مجوز برای اکران، نسخه ای از آن در فضای مجازی منتشر شد و تازه پس از آن بود که سازمان سینمایی به فکر افتاد که مقدمات اکران «عصبانی نیستم» فراهم کند و خیلی طول نکشید که «عصبانی نیستم» پس از چند سال انتظار بالاخره روی پرده اکران شد. اتفاقی که به نظر می‌رسد قرار است شکل دیگری از آن (انتشار از طریق شبکه نمایش خانگی) برای رستاخیز بیفتد. رخ دادن این دو اتفاق برای این دو فیلم مهم چند موضوع را برای ما روشن می‌کند .
1- اینکه وزارت ارشاد گرچه به عنوان تنها متولی امور سینمایی شناخته می‌شود اما عوامل دیگری هم هستند که هر زمان که بخواهند تصمیم این نهاد را با چالش مواجه می‌کنند.
2- امضایی که وزارت ارشاد پای مجوزهای تولید و نمایش فیلم‌ها می‌اندازد، امضای معتبری نیست. به سخن دیگر ارشاد پای مجوزهایی که صادر می‌کند، نمی‌ایستد.
3- سینماگران ایرانی با رخ دادن چنین اتفاقاتی پس از این یا ترجیح می‌دهند که با دنیای فیلمسازی خداحافظی کنند، یا ترجیح می‌دهند به سمت ساخت آثار سینمایی سخیف و سوپرمارکتی روی آورند و یا ترجیح می‌دهند در خارج از ایران فیلم بسازند.
اما پرسش اساسی ای که در اینجا مطرح می‌شود این است که چه کسی مسئول جبران هزینه سرسام آوری است که به گروه فیلمسازی فیلمی‌که در فضای مجازی منتشر شده، خواهد بود؟ بالاخره سرمایه گذاری که به هوای سود دست به سرمایه گذاری در ساخت اثری هنری می‌زند هنگامی‌که با چنین اوضاعی روبرو می‌شود و سرمایه اش را از دست رفته می‌بیند با چه امیدی باید دوباره در این فضا کار کند. جدا از سرمایه گذاری که پرداخت هزینه تولید فیلم را
بر عهده گرفته پس از این جریانات حال کارگردان اثری که نسخه ای از فیلمش را در فضای مجازی منتشر شده می‌بیند چگونه خواهد بود؟ آیا جز این است که بسان احمدرضا درویش که پیش از انتشار فیلمش گفته بود تا «رستاخیز» اکران نشود فیلم دیگری نخواهم ساخت؟ به طور کل از دنیای فیلمسازی خداحافظی کند؟ آیا از دست دادن فیلمسازی چون احمدرضا دوریش که
صفر تا صد فیلمسازی را از حفظ است، سینمای ایران را با زیانی هولناک مواجه نخواهد کرد؟ خسرو معصومی‌ها که سالهاست فیلمهایی مانند «خرس» شان اکران نشده چطور؟ یا کارگردانانی مانند کیانوش عیاری که «خانه پدری» و «کاناپه»‌هایشان هنوز رنگ اکران به خود ندیده اند. جالب ترین قسمت ماجرا اینجاست که ممیزانی که در وزارت ارشاد نشسته اند گاها برای توقیف فیلم‌هایی مانند «ارادتمند نازنین، بهاره و تینا» بهانه‌هایی می‌آورند که نمونه اش در کیسه هیچ دوره گری یافت نمی‌شود. نکته مهم و حائز اهمیتی که درباره خطوط قرمزی که ممیزان وزارت ارشاد با استناد به آنها حکم توقیف فیلمی‌خاص را امضا می‌کنند وجود دارد این است که آن فیلم پس از گرفتن مجوز در هنگام اکران هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند و اساسا کسی به خطوط قرمز ذکر شده که فیلم به خاطر آن سالها در محاق توقیف بوده توجهی نمی‌کند. نمونه بارز این مسئله را می‌توان در زمان اکران فیلم‌هایی مانند قصه‌ها، عصبانی نیستم و آشغال‌های دوست داشتنی یافت. فیلم‌هایی که در زمانی که قرار بود روی پرده روند با دلایل مختلفی به محاق توقیف رفتند و پس از سالها که رنگ پرده را به خود دیدند حتی یک حاشیه را هم ایجاد نکردند و اکرانشان هیچ مشکلی ایجاد نکرد.
به هر روی آنچه مشخص است اینکه ماجرای «رستاخیز»، «کاناپه»، «خانه پدری» و «خرس» و «ارادتمند نازنین، بهاره و تینا» و تمام فیلم‌هایی که پیش از این توقیف شدند و تمام فیلم‌هایی که پس از این توقیف خواهند شد روزی به پایان خواهد رسید و این فیلم‌ها یا بالاخره رنگ پرده را به خود خواهند دید و یا هرگز اکران نخواهند شد اما کاش مدیران و مسئولان متولی امور فرهنگی خاصه کسانی که مسئولیت اجرایی مرتبط با این موضوعات در وزارت ارشاد دارند کمی‌دلسوزانه تر با ماجراهایی این چنین برخورد کنند و شرایطی را فراهم آورند که سینماگران و سرمایه گذران با آرامش خاطر بیشتری به فعالیت در عرصه فیلمسازی بپردازند، چرا که تنها از این مسیر است که سینمای ایران می‌تواند مسیر ترقی و پیشرفت را در جهت ساختن فیلم‌هایی که به قول ممیزان ارشاد «رازهای مگو» دارند به سرمنزل مقصود برسد.
تریدینگ فایندر