راهکار بهتری هم بود؟

صباح زنگنه‪-‬ اقدامی که ایران در گام چهارم برای کاهش تعهدات توافق هسته‌ای‌اش برداشته است، حرکتی در چارچوب سیاست وزارت خارجه کشورمان به واسطه عدم تعهد طرف‌های قرارداد برجام بوده است. اما ممکن است عده‌ای این سوال را بپرسند که روش بهتری به جز برداشتن این گام‌ها نیست و یا این گام‌ها اثرگذار هستند؟ ایران در شرایط فعلی چند راه حل بیشتر ندارد. نخستین راه این است که در راستای عدم تعهدات اروپایی‌ها، مقابله به مثل نکنند و همچنان به تعهدات برجامی خویش پایبند باشند و حتی قسمت‌های داوطلبانه برجام را نیز انجام دهند تا از این طریق حسن نیت ایران را به نمایش بگذارند و آمادگی کشورمان را برای همکاری به تمام دنیا نشان دهند. به این معنا که ایران به تعهدات پایبند باشد و امتیازاتی هم نصیبش شود. پس از گذشت این سال‌ها باید گفت، به نظر می‌رسد که این راه حل اول هیچگونه پاسخی دریافت نمی‌کند چرا که اروپا تصور می‌کند عدم انجام تعهداتش هیچ گونه هزینه‌ای نخواهد داشت و به همین روند بی توجهی به وعده‌هایش ادامه می‌دهد. راه دوم این است که ایران تعهدات به برجام را به صورت تدریجی کاهش دهد تا حتی به خروج از ان پی تی برسد، این روش برای اروپایی‌ها می‌تواند تا حدی نگران کننده باشد. وقتی که اروپایی‌ها در یک نگرانی قرار می‌گیرند، طبیعتا به دنبال یافتن راهکار می‌گردند. اینکه این راهکار جوابگوی کاملی برای ایران خواهد بود یا نه بحث دیگری است. شاید این نگرانی باعث شود تا اروپا فشارهایی به آمریکا بیاورد و یا بخشی از ظرفیت‌های خودش را به منصه ظهور بگذارد و بتواند امکانات و یا تسهیلات مالی در اختیار ایران قرار دهد، البته قاعدتا نمی‌توانیم بگوییم که حتما چنین چیزی اتفاق می‌افتد اما قاعدتا با این روش اروپا از این حالت که در آرامش کامل باشد و هیچگونه هزینه‌ای شامل حالش نشود بیرون می‌آید. راه سوم این است که ایران خروج خودش را به یکباره از ان پی تی اعلام کند و مسئولیت‌های پیامدهای این اتفاق را هم بردوش دیگران از جمله آمریکا و اروپایی که به تعهداتش عمل نکرد بگذارد. طبیعتا این راهکار با تبعاتی ازجمله نزدیک شدن هرچه بیشتر اروپا به آمریکا مواجه خواهد شد و احیانا ما به سمت یک تقابل جدی ترو پرچالش تری سوق داده می‌شویم. راهکار پایانی نیز این است که ایران همه این مسائل را کنار بگذارد و با کشوری که اخلال در روابط اقتصادی ما ایجاد کرده یعنی آمریکا به مذاکره و گفت‌‌و‌گو بپردازد که مسئولین کشور این راهکار را هم درست نمی‌دانند، آمریکا هم تاکنون ظاهرا هیچ گونه آمادگی برای دادن امتیاز از خودش برای مذاکره نشان نداده است. بنابراین از میان این چهار راهکار، راهکار دوم بیشتر به واقعیت و احتیاط نزدیکتر است و در عین حال از غلتیدن شرایط کنونی به سمت رادیکال شدن یا رادیکالیزه کردن جو داخلی و خارجی جلوگیری می‌کند. هرچند برداشت من این است که اروپا همچنان در شرایطی نیست که با آمریکا به مقابله بپردازد و فشار بیاورد و برای خودش اختیاراتی در راستای عمل به تعهدات برجامی‌اش بیافریند.
اروپا در حال حاضر دریک مخمصه عجیبی قرار گرفته است. انگلیس در وضعیت مناسبی برای تصمیم گیری نیست و در کشورش نیاز به انتخابات جدید دارد. فرانسه هم به تنهایی نمی‌تواند زیر بار تعهدات اقتصادی‌اش در قبال برجام برود ضمن آنکه مشکلات داخلی نیز دارد. آلمان هم هیج اظهارنظر مشخصی درباره شرایط کنونی نداشته است.