روزنامه شهروند
1398/09/25
مقابله با تغییر اقلیم انتخاب نیست، الزام است
مجید شفیعپور رئیس گروه آسیا و اقیانوسیه در کنوانسیون تغییرات آبوهوا تخریب ناشی از جنگ جهانی دوم ازجمله تلفات انسانی و از بین رفتن منابع اقتصادی کشورها موجب شد بشر در کوتاهترین زمان بهدنبال بازسازی اقتصادی و عمرانی باشد و با این بازسازی شتابزده به شکلی لجامگسیخته همه منابع را تسخیر کرد تا توسعه اقتصادی و رفاه را رقم بزند. آنچه این رویه درنهایت به ارمغان آورد، زمینهساز تخریب محیط زیست، بطلان منابع طبیعی و برجای گذاشتن انواع آلودگی بود. تخریب چنان بود که در سال 1972 برای جامعه جهانی چارهای نماند جز بررسی چگونگی تغییرات گسترده و جبرانناپذیر به دست انسان و استفاده یکسویهاش از منابع، بدون توجه به محیط زیست و نیاز نسلهای آینده. پس از کنفرانس استکهلم بود که زنگ هشدار برای مدد گرفتن از علم به صدا درآمد تا سازوکاری الزامآور، کشورها را به تدوین الگوی مطلوب محیط زیستی تشویق و آنها را به سمت توسعه پایدار معطوف کند. بهدنبال این کنفرانس پارهای از کشورها در این زمینه گام برداشتند، بعضی سطحی و بعضی عمیقتر. امروز برآیند همه این مشکلات در تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی پیداست.در کشور ما یکی از معضلات جدی، افزایش میانگین دما در طول فصول مختلف است. درحالی که در مقابله با پدیده گرمایش جهانی، هدفگذاری جامعه جهانی این بوده است که اجازه ندهیم میانگین دما در کره زمین نسبت به سال 1850 (آغاز انقلاب صنعتی) تا پایان قرن بیستم، بیشتر از دو درجه سلسیوس افزایش یابد، شاهدیم که میانگین دما در جهان از 1.2 درجه سلسیوس فراتر رفته و در منطقه غرب آسیا و ایران با 1.8 درجه سلسیوس افزایش دما مواجه هستیم؛ یعنی در ایران با افزایش یک و نیم برابر میانگین دما مواجهایم. پیامد این روند، کاهش نزولات جوی، پدید آمدن ریزگردها و گرد و غبار، خشکیدن بسیاری از تالابها، کاهش آورد آب رودخانهها و درنهایت تهدید جدی کشاورزی و تأمین غذا برای زندهماندن همه ماست؛ چنانکه با افزایش دما و تبخیر ناشی از تغییر اقلیم، طی 40سال گذشته، سالانه پنج و نیم میلیمتر کاهش بارش داشتهایم. ادامه این روند مشکلات جدیتری در غرب آسیا و ایران به دنبال خواهد داشت.
همین روزها، در شهرهای بزرگ صنعتی ازجمله پایتخت با حاکم شدن وارونگی دما و جبهههای پایدار هوا و انتشار بیش از حد آلایندهها از منابع ساکن و متحرک، شرایط مطلوب زندگی دستکم از بُعد تنفس دشوار شده است. علاوه بر این، تعطیلات و کاهش ترددهای الزامآور، معضلات اقتصادی را به معضلات بهداشتی اضافه میکند؛ این یعنی خسارت صِرف.
مشکل آب، آلودگی هوا، مواد غذایی و استفاده از سموم ( آلودگی خاک)، پسماند (خانگی، صنعتی و عفونی)، برداشت بیرویه از آبزیان و استفاده از منابع سوخت (نفت، زغال سنگ، گاز طبیعی) و همینطور استفاده از منابع تجدیدپذیر؛ انسان با رفتارش، خسارتهای گوناگونی را متوجه خود کرده است. اما چه میشود کرد؟ از نظر علمی هیچ ناشناختهای وجود ندارد. راهکارها مشخص است و فقط اهتمام جدی برنامهریزان، مسئولان اجرایی و مردم نیاز است. همه باید بدانند این یک انتخاب نیست، یک الزام است. بیتردید تغییر نگاه نسبت به زندگی و رفاه لازمه همراه شدن شهروندان با راهکارهای علمی است.
این درحالی است که در بین تصمیمگیرندگان بهخصوص مسئولان بخشها، نگاهی یک بُعدی حاکم است که با مباحث بین بخشی ازجمله محیط زیست همپوشانی ندارد. این روند در خیلی از کشورها ازجمله ایران باعث به وجود آمدن ابعاد قوی و گستردهتر معضلات زیستمحیطی شده و میشود. اینجاست که باید در گزینش افراد چه در مقیاس نمایندگان مردم، چه مسئولان بالاتر، وجود یک پیوست محیط زیستی برای برنامهها مطالبه شود. اگر مدیران و نمایندگان برنامههای محیط زیستیشان را مطرح کنند، میتوانند تضمینکننده این باشند که تلاششان همسو با مبانی محیط زیستی خواهد بود، نه فقط مبانیای که دربرگیرنده منافع کوتاهمدت و زودگذری باشد که حیات انسان را به بازی بگیرد.
ما همواره غافل شدهایم. میزان غفلتمان کم و زیاد داشته و میزان تعهد مسئولان و برنامهریزان به رعایت مبانی محیط زیستی هم در خلال چند دهه گذشته نوسان داشته است. این موضوع پیش از انقلاب اصلا رعایت نمیشد و بعد از انقلاب همواره با توجه به اولویتهای زمان مقابله با جنگ تحمیلی و دوران بازسازی و پس از آن، محیط زیست همیشه در اولویتهای دیگری دیده میشد و این باعث شد از کارهای عمیق و مستمر برای مقابله با معضلات محیط زیست قدری عقب بمانیم، اما این عقبماندگی یقینا قابل جبران است. باید مدیرانی عالم و آگاه داشته باشیم که باور کنند محیط زیست اصل و در متن است، نه در حاشیه. آنها باید اقداماتشان را برای همسویی با محیط زیست شکل دهند، وگرنه آینده رو به تباهی خواهد بود. این تباهی در خیلی از معضلات خود را نمایان میکند؛ مشابه تداوم آلودگی هوا در تهران و شهرهای صنعتی.
اکنون که مجلس در حال بررسی بودجه سال آینده است باید به این موضوع بهعنوان تکلیفی واقعی توجه کند. نباید توسعه را تنها در ساخت اتوبان، سد و فرودگاه دید و نباید با اندازهگیری این اقلام، در پی کارنامهسازی بود. اگر امروز بنیان حفاظت از محیط زیست گذاشته شود، زمان میبرد تا خود را در دهه پیش رو نمایان کند.
باید باور کنیم که مشکلات پدیدآمده از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی را انسان ایجاد کرده و خود انسان هم میتواند آن را برطرف کند. من نوید میدهم در زمینه علمی برای مقابله با معضلاتی که در غرب آسیا و ایران وجود دارد ناشناختهای نیست و فقط همتگماردن و به کار بستن این راهکارها نیاز است. باید طوری زندگی کنیم که برای نسلهای آینده هم حیات رو به رشدی مهیا باشد.
سایر اخبار این روزنامه
صداوسیما مسئول اقناع افکار عمومی بود
پروژه حیات
کارگری با ویزای توریستی
«افایتیاف» قربانی سیاستورزیهای داخلی
اثر «گرتا» بر جنبش تغییرات اقلیمی
کپسول گاز مرزنشینان در بساط قاچاقچیان
اینگونه زنده نخواهیم ماند
آموزش ابتدایی لنگ میزند
صفحه شهرونگ
مقابله با تغییر اقلیم انتخاب نیست، الزام است
سهام انرژي