روزنامه آفتاب یزد
1398/10/22
واشنگتن نمیخواهد از بغداد برود
آفتاب یزد- گروه سیاسی: 17 سال پیش زمانی که دولت جرج بوش پسر بعد از کش و قوسهای فراوان ذیل برنامه نومحافظهکاران آمریکایی همچون پل برمر و جان بولتون حمله به عراق را عملیاتی کرد و در عملیاتی چند روزه به سقوط صدام کمک کرد گمان نمیکرد که معادلات در خاورمیانه روز به روز پیچیدهتر شود. نومحافظه کاران که در راهبرد خود سیاست «دموکراسی از بالا» را دنبال میکنند معتقد بودند با برداشتن رژیم صدام و ایجاد یک نظام دموکراتیک در عراق این کشور را به عنوان نمونهای لیبرال دموکراسی در خاورمیانه برای سایر کشورهای مسلمان تبدیل میکنند اما مسیر تحولات در این کشور این گونه پیش نرفت و دولتهای عراقی با توجه به نقش پررنگ دین و مذهب در میان مردم این کشور بر مدار دیگری شکل گرفت. از همین حیث با توجه به نزدیکی و قرابت میان ایران و عراق به عنوان دو همسایه، دو طرف روابط رو به بهبودی را پیش گرفتند که به مذاق ایالات متحده خوش نیامد و حالا امروز بحث در این کشور بالا گرفته و آمریکا تلاش میکند نفوذ ایران را کاهش دهد و از سوی حضور نیروهای خود این کشور در آمریکا به یک چالش تبدیل شده است.> ادعای ترامپ: هزینهها را بدهند تا برویم
در واقع ماجرای ماندن یا نماندن نیروهای ایالات متحده در عراق بعد از ترور سردار سلیمانی همچنان در صدر اخبار این کشور قرار دارد و کارشناسان غربی نیز درباره آن تحلیل میکنند. یک هفته بعد از اینکه پارلمان عراق طرحی را تصویب کرد که از دولت این کشور میخواست درباره خروج آمریکا از عراق تلاش خود را انجام داده و راه حلی بیابد حالا رئیس جمهور آمریکا بار دیگر به چنین روندی واکنش نشان داده و گفته نیروهای آمریکا از عراق خارج نخواهد شد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در مصاحبهای با فاکس نیوز مدعی شد: «دولت عراق اگر میخواهد نیروهای آمریکایی از این کشور خارج شوند، باید هزینههای صرف شده آمریکا در عراق را به مالیات دهندگان آمریکاییها پرداخت کند.» ترامپ در پاسخ به سوالی درباره اینکه اگر واکنش عراق به ترور سردار سلیمانی به خروج نیروهای آمریکایی از عراق منجر شود، گفت: «مشکلی با این مسئله ندارم. او درباره فرخوانهای اخیر مسوولان عراقی برای آغاز برنامهریزی جهت خروج نیروهای آمریکایی از عراق ادعا کرد: «این چیزی است که عراقیها در ملاعام میگویند اما در جلسههای خصوصی آن را عنوان نمیکنند.» رئیس جمهور آمریکا افزود: «در عراق یکی از گرانقیمتترین زیرساختهای فرودگاهی جهان را احداث کردیم اگر از آنجا خارج شویم عراقیها باید هزینه آن را بپردازند.»
> پومپئو: به حضورمان ادامه میدهیم
این اظهارات ترامپ درحالی است که وزیر خارجه این کشور نیز بر ادامه حضور در عراق تاکید کرده و حتی از طرحی برای توسعه حضور ناتو در عراق نیز سخن گفته است. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در ارزیابی بیانیه عادل عبدالمهدی، نخست وزیر مستعفی عراق که در پی تماس تلفنی بین دو مقام منتشر شده و در آن آمده بود، عبدالمهدی خواستار اعزام نمایندگانی از جانب آمریکا به عراق جهت تدوین سازوکار اجرای مصوبه پارلمان عراق درباره خروج نیروهای آمریکایی شده، گفت، اظهارات در این باره به طور صحیح منتقل نشده است. پمپئو ادامه داد: خوشحال میشویم به مذاکره با عراقیها درباره ساختار مناسب حضور نظامی آمریکا ادامه دهیم. او تاکید کرد: «واشنگتن قصد ادامه این ماموریت را دارد.» در این زمینه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، پمپئو با همتای کانادایی خود تماس تلفنی برقرار کرده و با او به بررسی آنچه آن را اقدامات خصمانه مداوم و بیثباتکننده در عراق خوانده و نیز به بررسی گامهای تقابل با ایران به خصوص از طریق تقویت قدرت ناتو در عراق و تقسیم مناسب وظایف رایزنی کرده است. پمپئو به خبرنگاران گفت: هیئتی از ائتلاف ناتو روز جمعه درباره بررسی آینده ماموریت در عراق و طرح تقسیم وظایف در منطقه در واشنگتن حضور یافته است. روداو گزارش داد: سفارت آمریکا در بغداد روز جمعه بر پایبندی به مشارکت استراتژیک با عراق و عدم بررسی خروج نیروهای آمریکایی از این کشور تاکید کرد. سفارت آمریکا در بغداد ادعا کرده است: «آمریکا قدرتی برای خیر خاورمیانه است و حضور نظامی این کشور در عراق ادامه جنگ با داعش است و همانطور که وزیر خارجه گفته است، ما متعهد به حمایت از شهروندانمان هستیم. در این بیانیه عراقیها شرکای ائتلاف آمریکایی خوانده شده و آمده است، هیچ شائبه و ابهامی در اهمیت ماموریت طرد داعش در عراق وجود ندارد.» سفارت آورده است: «هر هیئتی به عراق فرستاده شود برای تاکید و بررسی راههای بهتر احیای تعهد به شراکت استراتژیک ماست نه عقبنشینی نیروها از این کشور. هیئتی از ائتلاف ناتو به وزارت خارجه آمریکا رفته تا درباره افزایش نقش ناتو در عراق همسو با تمایل رئیسجمهوری درباره تقسیم وظایف و تلاش دفاعی جمعی مذاکره کند. در بیانیه سفارت آمریکا تصریح شده است: با این وجود نیاز به انجام مذاکرات بین دولت آمریکا و عراق نه فقط در زمینه امنیت بلکه درباره مشارکت اقتصادی، مالی و دیپلماتیک وجود دارد و ما میخواهیم دوست و شریک عراق برخوردار از حاکمیت، ثبات و شکوفایی باقی بمانیم.» دیوید شنکر، معاون وزیر خارجه آمریکا نیز گفت: آمریکا در راس جنگ با داعش قرار دارد و دشوار خواهد بود ائتلاف آمریکایی در جنگ علیه داعش بدون آمریکا باشد. پیشتر وزارت خارجه آمریکا در بیانیهای در روز جمعه اعلام کرده بود، هیچ هیئت آمریکایی در عراق هرگز به بررسی خروج نیروهای آمریکایی نخواهد پرداخت. همچنین مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تاکید کرده بود، نیاز به مذاکره بین دولت عراق و آمریکا در زمینه امنیت، مشارکت مالی و اقتصادی و دیپلماتیک وجود دارد.
> خیز عراق برای خرید اس 400
اخبار مربوط به ماندن یا رفتن نیروهای امریکایی از عراق درحالی است که حالا سیگنالهای دیگری نیز از بغداد دیده میشود که تمایل به کاهش وابستگی واشنگتن را مخابره میکند. به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، اعضای پارلمان عراق میگویند کشورشان به خرید یک سامانه دفاع هوایی روسیه تصمیم گرفته است؛ در شرایطی که کرملین در تلاش برای افزایش حضورش در خاورمیانه و ایجاد شکاف میان بغداد و واشنگتن است. سامانه اس-۴۰۰ از همان نوعی است که ترکیه از روسیه خریداری کرده و اقدامی است که روابط با ناتو دستخوش تحولاتی میکند. عراق در حال بررسی خرید این سیستم موشک دفاع هوایی روسیه است. خرید موشکهای اس 400 از رقیب دیرین ایالات متحده یعنی روسیه از سوی عراق میتواند یک اقدام بسیار تنشزا و
در عین حال راهبردی باشد. ترکیه به عنوان کشوری که سیاست خارجی مستقل و با دوامتری نسبت به عراق دارد در حوزه خرید اس 400 با ایالات متحده به چالش خورد و واشنگتن این کشور را از برخی طرحهای مشارکتی حذف کرد حالا اگر عراق واقعا به سمت چنین خریدی برود واکنش کاخ سفید چه خواهد بود پرسشی قابل تامل خواهد بود. این اقدام از سوی بغداد میتواند یک ریسک حیاتی باشد که البته تصمیمگیری درباره آن احتمالا به سرعت انجام نخواهد شد.
> خاورمیانه و آمریکا
نظم خاورمیانه که برخی آن را نظم آمریکایی مینامند بیش از هر زمانی با چالش مواجه شده اینکه چه سرنوشتی بر سر نظم امنیتی این منطقه حاکم خواهد شد مبهم است، اما از حمله 2003 آمریکا تا بهار عربی 2011 و ترور سردار سلیمانی در 2020 و تنش میان واشنگتن و تهران میتواند مسیر این نظم را تغییر دهد و مقاومت ایالات متحده برای خروج از عراق نیز به همین دلیل است که کاخ سفید به خوبی میداند خروج از عراق دومینویی برای خروج از منطقه خواهد بود. این درحالی است که رقیب سنتی آنها روسیه نقش مهمتری در خاورمیانه یافته و در سوریه، لیبی بازیگری مهم است و با عراق، ترکیه و ایران نیز روابط نزدیکی برقرار کرده است. منطقه راهبردی خاورمیانه با ارزشهای بالای ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک حالا رد یک کشمکش برای نظم آینده خود قرار گرفته کشمکشی که حالا بیش از هر زمانی یک سر آن ایران و سر دیگر ایالات متحده است.