امیر قطر به دنبال جایگاه سلطان قابوس

آفتاب یزد- گروه سیاسی: روز گذشته امیر قطر برای دیدار با مقامات ایرانی وارد تهران شد. شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی بعد از ظهر دیروز با حسن روحانی رئیس جمهور ایران دیدار کرد. هفته پیش نیز وزیر امور خارجه این کشور به تهران سفر و با روحانی و ظریف دیدار کرده بود.
حسن روحانی عصر یکشنبه پس از انجام دیدار خصوصی و مذاکرات مشترک هیئت‌های عالیرتبه ایران و قطر در مجموعه فرهنگی تاریخی – سعدآباد، در نشست خبری مشترک با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر تاکید کرد: برای همه روشن است که روابط بین دو کشور برادر، دوست و همسایه، روابطی تاریخی است و در طول سالیان دراز همواره حسن همجواری و دوستی بین ما برقرار بوده است.
آن طور که ایسنا می‌نویسد رئیس جمهور افزود: در سال‌های اخیر بعد از آنکه برخی کشورها علیه قطر حصر و تحریم بوجود آوردند، ایران به وظایف همسایگی و دوستی خود عمل کرد و در کنار قطر بود و همچنان در کنار قطر خواهد ماند.
روحانی با بیان اینکه در مذاکرات با امیر قطر تصمیمات مهمی برای گسترش روابط دو کشور اتخاذ شد، گفت: روابط سیاسی ما بسیار خوب است و در زمینه‌های اقتصادی، تجاری، علمی و فرهنگی نیز ظرفیت‌های بسیار خوبی برای همکاری داریم.


رئیس جمهور با بیان اینکه در چند ماه آینده کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور تشکیل خواهد شد، گفت: امیدوارم در کنار این کمیسیون، گام‌های خوبی برای توسعه همکاری‌های دو کشور در همه زمینه‌ها برداشته شود.
روحانی با بیان اینکه تصمیم گرفتیم کمیسیون مشترک دو کشور به صورت منظم و سالانه برگزار شود، گفت: امروز توافق کردیم که روابط سیاسی و رفت و آمد مقامات سیاسی و اقتصادی دو کشور بیشتر شود و بتوانیم از همه ظرفیت‌های خود به نفع دو ملت استفاده کنیم.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه برای حضور امیر محترم قطر و هیات همراه در ایران، اهمیت زیادی قائل هستیم، گفت: امیدواریم شاهد مناسبات وسیع‌تر دو کشور به نفع دو ملت و کل منطقه باشیم و این سفر تاثیر بسیار مفیدی در روابط دو کشور داشته باشد.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر نیز با قدردانی از رئیس جمهور و ملت ایران برای استقبال از هیات قطری، گفت:‌ ملاقات بسیار خوبی برگزار شد و در مورد روابط دو کشور که بسیار ویژه است، توافق کردیم، ارقام و اعدادی به عنوان هدف برای تبادل تجاری و گردشگری تعیین کنیم و برای تحقق این هدف تلاش کنیم.
امیر قطر تاکید کرد: رابطه ما با ایران تاریخی است و اگر چه تحولات بسیاری را طی این سال‌ها شاهد بوده است، اما همواره کانال‌ها و راه‌های ارتباط دو کشور باز بوده‌اند.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی تاکید کرد: در اینجا بار دیگر از موضع جمهوری اسلامی ایران در زمانی که ما تحت محاصره قرار گرفتیم و ایران به ملت قطر کمک کرد، تشکر می‌کنم. ما این کمک‌ها را به هیچ وجه فراموش نخواهیم کرد.
امیر قطر با بیان اینکه سفرش به ایران در زمان بسیار حساس منطقه انجام شده است، گفت: تنها راه‌حل تمامی بحران‌ها را گفتگو می‌دانیم و معتقدیم با گفتگو می‌توان بحران‌ها را حل کرد.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی در پایان از رئیس جمهور ایران برای سفر رسمی به قطر دعوت کرد.
روحانی همچنین در نشست مشترک هیات‌های عالیرتبه ایران و قطر تاکید کرد: قطر به عنوان کشور دوست و برادر، می‌تواند مرکزی برای توسعه روابط و همکاری‌های تجاری، اقتصادی و دریایی دو کشور باشد.
رئیس جمهور با اشاره به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های فراوان سرمایه‌گذاری در کشورمان در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی، صنعت و هتل‌سازی، اظهار داشت: فعالان اقتصادی و بخش خصوصی قطر هم می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و با سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها، همکاری‌های مشترک دو کشور را بیش از پیش گسترش دهند.
روحانی با اشاره به پیشرفت‌های ایران در بخش‌های گوناگون علم و فناوری، فعالیت‌های دانش‌بنیان و خدمات مربوط به بخش‌های آب و برق، گفت: آماده انتقال تجربیات خود در این بخش‌ها به کشور دوست، قطر هستیم.
رئیس جمهور توسعه روابط دو ملت و گردشگری میان دو کشور را حائز اهمیت برشمرد و افزود: تشکیل کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور در راستای تسریع در اجرای توافقات فی‌مابین و برنامه‌ریزی برای توسعه مناسبات همه جانبه دو کشور امری مهم و ضروری است.
روحانی با بیان اینکه همکاری ایران و قطر در زمینه توسعه ثبات و امنیت منطقه بویژه اجرای طرح صلح هرمز بسیار حائز اهمیت است، افزود: جمهوری اسلامی ایران از گذشته در مسائل گوناگون منطقه‌ای و بین‌المللی با قطر رایزنی و تعامل داشته و امروز می‌بایست این مناسبات بیش از پیش گسترش پیدا کند.
رئیس جمهور ضمن اظهار امیدواری از اینکه هنگام تشکیل کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور شاهد برگزاری نمایشگاهی از توانمندی‌های ایران و قطر و ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این نمایشگاه باشیم، دعوت امیر قطر برای سفر به این کشور را پذیرفت.
سفر امیر قطر اما در حالی صورت می‌گیرد که چند روز پیش سلطان قابوس پادشاه عمان به عنوان یکی از تاثیرگذارترین افراد در رابطه ایران باغرب درگذشت و از طرفی بحران در منطقه به اوج خود رسیده است. از همین رو حضور امیر قطر درایران ازاین زاویه قابل توجه است.
>جایگزینی
محمدجواد حق شناس عضو هیئت مدیره انجمن ایرانی روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه دراینباره به آفتاب یزد می‌گوید: متاسفانه در هفته‌ای که گذشت ابعاد و مسائلی که در حوزه داخلی داشتیم از مسائلی که مربوط به شهادت سردار سلیمانی و تبعاتش بود اتفاقاتی که در کرمان رخ داد و موضوع موشک باران عین الاسد و سقوط هواپیما، مارا از اتفاق مهمی که در منطقه افتاد غافل کرد و آن درگذشت سلطان قابوس پادشاه عمان بود. سلطان قابوس طی پنج‌دهه حکومت عمان را تبدیل به یکی از کشورهای پیشرفته ورو به رشد منطقه کرد و در این میان به دلیل جایگاه استراتژیکی که داشت همیشه مورد اهمیت بود. از یک سو ضلع جنوبی تنگه هرمز در اختیار عمان است، از سویی نوع ارتباطش با عربستان نیز قابل بحث است. به هر حال عربستان همواره قصد دخالت در کشورهای بحرین، امارات، عمان و... دارد. عمان از همین‌رو برای توازن در این زمینه با ایران به عنوان رقیب منطقه‌ای عربستان در زمان قبل و بعد از انقلاب همواره رابطه داشت تا به عنوان یک کشور مستقل نقش منحصربه فرد و ویژه‌ای را در مناسبات ایران داشته باشد سلطان قابوس هیچ گاه از موقعیتی که در گذشته در ارتباطش با ایران به وجود آمده بود فاصله نگرفت و آن را در بعد از انقلاب نیز به شکل ویژه‌ای ادامه داد و همیشه قدردان جمهوری اسلامی ایران بود.
وی گفت: وقتی مشکلاتی بین ایران و آمریکا، یا ایران و انگلستان پیش می‌آمد در مسائلی مانند برجام، کشتی‌های انگلستان و بحث تبادل زندانیان، عمان همواره نقش خودش را به عنوان کشوری برای تنظیم روابط ایران با انگلستان و آمریکا ایفا می‌کرد. اما اکنون به نظر می‌رسد درگذشت سلطان قابوس باعث ایجاد خلا در روابط ایران با قدرت‌های بزرگ مشخصا انگلستان و آمریکا خواهد بود از همین روست که قطر خودش را آماده می‌کند تا در این فضا خودش را نشان داده و تلاش دارد تا نقش پرقدرت منطقه‌ای داشته باشد و وارد عرصه شده و جای عمان را بگیرد. البته در حال حاضر قطر از حد و اندازه‌های این موضوع بزرگ‌تر است. درگذشت سلطان قابوس این فرصت را برای قطر فراهم کرده است.
>مشکلات قطر با عربستان
این عضو شورای شهر تهران افزود: همانطور که گفته شد از سویی با توجه به مشکلاتی که قطر با عربستان دارد ازجمله مداخلات این کشور در امور عمان، اختلافات مرزی با عربستان و هم نوع مراوداتی که در امور خاورمیانه داشتند، بخصوص روابطی که قطر با جنبش اخوان المسلمین داشت، قطر سعی می‌کند با نزدیکی با ایران توازن منطقه‌ای را ایجادکند. اکنون به نظر می‌رسد قطر اعلام آمادگی کرده است تا بتواند جلوی ناامن‌ترشدن منطقه را بگیرد، از نا امنی منطقه بیشترین آسیب‌ها را کشورهایی مانند قطر می‌بینند.
وی اظهار کرد: با توجه به حضور پایگاه آمریکایی بزرگی که ما در قطر داریم، هر گونه تنش و چالشی میان ایران و آمریکا باعث می‌شود تا آثارش در کشوری مثل قطر نمایان شود؛ آثاری که قابل جبران نیست. از همین رو قطری‌ها، طبیعتا تلاششان این خواهد بود که بتوانند این چالش را از وضعیت غیر قابل مهار خارج کنند و به یک وضعیت مناسب و استوار برسانند. ازطرفی دیگر شاید بتوان با توجه به نوع رابطه‌ای که قطر با ایران دارد این اعتماد و اطمینان را در جمهوری اسلامی برای ایجاد رابطه و گفتگو بین قدرت‌های بزرگ غربی ایجاد کند. قطر شاید به نوعی حامل پیام‌هایی برای چگونگی عبور از تنش و چالش موجود باشد.
وی در مورد این که آیا قطر می‌تواند در شرایط فعلی بعد از ماجرای ترور و موشک باران نقشی داشته باشد، گفت: به نظر می‌آید ما یک کشور قابل اعتمادتر و سنتی تری را به عنوان عمان داشتیم که می‌توانست روابط و پیام‌ها را با طرف غربی ردو بدل کند. اما در وضعیت فعلی قطر تلاش می‌کند تا بتواند جایگزین مناسبی بعد از مرگ سلطان قابوس باشد و هم ادعا و مقبولیت خودش را فراهم کند و هم مدیریت بحران را داشته باشد.
>حل و فصل بحران
مهدی مطهرنیا دیگر کارشناس مسائل بین الملل درباره ورود امیر قطر به آفتاب یزد گفت: قاعدتا یکی از اهداف این سفر حل و فصل و کاهش بحران‌های اخیر است. تاکنون کشورهای زیادی دراین راه پاپیش گذاشتند؛ عمان، ژاپن و پاکستان و... امروز هم نوبت به قطر رسیده است. اما مشخصا زمینه‌های گفتگوی مثبتی درحال حاضر وجود ندارد و دیگر موضوع میانجی فاقد سندیت است اما اکنون امرای کشورهای منطقه نگران از التهاب میان تهران و واشنگتن هستند و می‌خواهند در جهت بستر‌سازی مناسب در مدیریت کنونی پیش روند. امیر قطر با سفر به تهران می‌خواهد با مذاکره با ایران به نوعی مذاکره نیابتی میان ایران و آمریکا داشته باشد از سویی قطعا این دو کشور در مورد گسترش روابطشان با یکدیگر نیز سخن می‌گویند
وی اضافه کرد: البته سلطان قابوس پادشاه عمان، در آخرین لحظات عمرش بیان کرد دیگر امیدی به رابطه میان آمریکا و ایران ندارد اما آنچه که مسجل است اینکه کوشش‌های دیپلماتیک همواره ادامه دارد. در ادبیات سیاسی هیچ گاه نمی‌توان درب مذاکره را بسته تلقی کرد بسیاری از کشورها حتی در زمان جنگ که کشتارهای هولناکی میانشان است راه دیپلماسی را نبسته‌اند.
وی تاکید کرد: از سویی قاعدتا قطر نگران خودش نیز هست. طبیعی است که رهبران کشورهای منطقه‌ای به دنبال این هستند تا هم اکنون هم قدرت دیپلماتیک خود را به نمایش بگذارند و هم کسب پرستیژ بین المللی کنند و هم با ایجاد فضای مثبت برای مذاکره، نتایج و پیامدهای دیگری نیز دریافت کنند. امروز امیر قطر نگران درگیری‌های ایران و آمریکاست که به ضرر کشورش خواهد بود. حال دراین وضعیت آیا کشور عاقل از تلاش‌های موجود برای رفتاری‌های دیپلماتیک آمیز امتناع می‌کند. اینکه بگوییم در وضعیت کنونی هیچ‌کار قطر نمی‌تواند درست باشد. حضور امیر قطر می‌تواند هم برای پرستیژ قطر در راستای پر کردن جای کشوری مثل عمان باشد هم رهایی از بحران منطقه‌ای و دیگر اینکه عمان روابطش را با ایران همچنان حفظ خواهد کرد.