تریدینگ فایندر

توپ برجام در زمین اروپا

آرمان ملي- محمدحسين لطف‌الهي: نمايندگاني که روزگاري در صحن علني مجلس شوراي اسلامي، برجام را به آتش کشيدند، اين روزها طرحي را به هيأت رئيسه مجلس ارائه کرده‌اند که بر اساس آن جمهوري اسلامي از معاهده منع اشاعه هسته‌اي ((NPTخارج شود؛ اقدامي که ايران را يک گام به انزواي بين‌المللي نزديک‌تر مي‌کند. به گفته يکي از اعضاي هيأت رئيسه، اين طرح اعلام وصول شده است. بنابر آيين‌نامه داخلي مجلس هيأت ‌رئيسه مکلف است لايحه يا طرح دريافتي را اعلام وصول و پس از قرائت عنوان، آن را براي بررسي و اعلام نظر در اختيار کميسيون‌هاي تخصصي مرتبط قرار دهد. رئيس فراکسيون اقدامات پيش دستانه عليه آمريکا در اين باره مي‌گويد: «در صورت تصويب نهايي اين طرح دولت جمهوري اسلامي ايران موظف است به منظور اقدام متقابل در برابر نقض تعهدات طرف‌هاي آمريکايي و اروپايي برنامه جامع اقدام مشترک، در صورت ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل بلافاصله ضمن خروج از پيمان NPT اجراي تمامي الزامات ذيل اين پيمان را ملغي کند و به کليه همکاري‌هاي نظارتي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پايان دهد». سيد اميرحسين قاضي‌زاده هاشمي از مخالفان برجام مي‌افزايد که در صورت تصويب اين طرح در مجلس، «وزارت امور خارجه و سازمان انرژي اتمي موظف هستند طي يک هفته پس از ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل گزارش جامعي درخصوص اقدامات انجام شده مبتني بر اين قانون را به مجلس شوراي اسلامي ارائه کنند». اين طرح در حالي مطرح شده است که تلاش آمريکا براي ايجاد اجماع بين‌المللي عليه جمهوري اسلامي همچنان ادامه دارد و روابط ايران و اروپا به سردي گراييده است. از طرفي روسيه و چين نيز که اکنون از موضع ايران حمايت مي‌کنند و مي‌کوشند تا کشورهاي اروپايي را از ارجاع پرونده هسته‌اي ايران به شوراي امنيت سازمان ملل متحد بازدارند، به تهران هشدار داده‌اند که خروج از پيمان منع اشاعه هسته‌اي و قطع همکاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تبعات جبران ناپذيري خواهد داشت. سرگئي ريابکوف، معاون وزير امور خارجه روسيه در اين باره گفته بود: «فکر و انديشه‌هاي مربوط به اينکه ميزان همکاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ممکن است کم شود به طور دوره‌اي از طرف نمايندگان ايران مطرح مي‌گردد. ما فکر نمي‌کنيم که اين راه درستي باشد. ما فکر مي‌کنيم، به نفع طرف ايرانيست که همکاري همه‌جانبه را به طور کامل با آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي در چارچوب پروتکل تکميلي به توافق‌هاي مربوط به ضمانت‌ها حفظ نمايند. اين امر ثبات موضع ايران را در گفت‌وگو با جامعه بين‌المللي تضمين مي‌کند». دولت ايران اواسط دي ماه 98، در بيانيه‌اي با اعلام آغاز گام پنجم يا همان گام آخر کاهش تعهدات اعلام کرد که ديگر به هيچ يک از تعهدات فني خود در برجام پايبند نيست اما همچنان به اجراي موارد نظارتي توافق هسته‌اي و همچنين همکاري با بازرسان آژانس ادامه خواهد داد. برداشتن اين گام سبب شد که کشورهاي E3 با صدور بيانيه‌اي هشدار دهند که در صورت عدم بازگشت ايران به تعهدات برجامي، مکانيسم حل اختلاف را فعال خواهند کرد. کشورهاي اروپايي به رغم اعلام رسمي اين تهديد تمايلي به آغاز فرايند حل اختلاف که به معني آغازي براي پايان برجام است، نداشتند اما با تهديد کاخ سفيد مبني بر اعمال تعرفه 25 درصدي عليه اتوموبيل‌هاي اروپايي، کشورهاي E3 ناچار شدند که آغاز اين فرايند را رسما اعلام کنند. با اين وجود جوزپ بورل، هماهنگ کننده سياست خارجي اتحاديه اروپا مي‌گويد اين اقدام با هدف حفظ توافق هسته‌اي صورت گرفته و در همين راستا زمان فرايند حل اختلاف را نيز تمديد کردند.
مقصر حال ناخوش برجام؟
توافق هسته‌اي 2015 براي اروپا جنبه حيثيتي داشت؛ چرا که اولا با ابتکار اتحاديه اروپا به ثمر نشست و از منظر امنيتي نگراني‌هاي قاره سبز را پيرامون ايران رفع مي‌کرد. حال که اروپا با اجبار ايالات متحده در راستاي نابودي اين توافق گام بر مي‌دارد، برخي مسئولان اروپا همنوا با محمد جواد ظريف رفتارهاي کاخ سفيد را عامل وضع کنوني برجام مي‌دانند. مسئول کميته ايران در پارلمان اروپا در اين باره مي‌گويد: «خروج آمريکا از توافق هسته‌اي و اعمال تحريم‌هاي جديد عليه ايران اصلي‌ترين عامل به بن بست رسيدن برجام است». او ضمن «نادرست» خواندن تهديدهاي آمريکا عليه اروپا براي اعمال فشار بيشتر روي تهران معتقد است که «کشورهاي اروپايي بايد روشن‌تر با متحدان آمريکايي خود سخن بگويند». او مي‌افزايد: «اروپا بايد به آمريکا بگويد که مي‌خواهد همکاري‌هاي بيشتري با تهران داشته باشد و شرکت‌هاي اروپايي خواهان تجارت با ايران هستند». نشريه آمريکاييthebulletin در اين باره مي‌نويسد: «تهديد ايران براي خروج از NPT مسأله تازه‌اي نيست اما کشورهاي اروپايي پيشتر آن را جدي نگرفته بودند. در ماه مي‌2018، حسن روحاني در نامه‌اي خطاب به سران کشورهاي عضو برجام از جمله فرانسه، انگلستان و آلمان اعلام کرد که کاهش تعهدات حق قانوني ايران است و ارجاع پرونده به شوراي امنيت برابر با خروج ايران از NPT خواهد بود». به نوشته اين نشريه، هرچند خروج ايران از NPT به شيوه گام به گام باعث خواهد شد که تفاوتي ميان اين کشور و کره شمالي وجود داشته باشد، اما باعث خواهد شد که نگاهي منفي پيرامون فعاليت‌هاي هسته‌اي تهران ايجاد شده و کار آمريکا براي ايجاد اجماع راحت‌تر شود. بر اساس تحليل اين نشريه اکنون دو سناريو در مقابل اروپا وجود دارد؛ يا کشورهاي اروپايي مي‌پذيرند که توافق هسته‌اي نابوده شده، ايران از NPT خارج شود و يک بحران هسته‌اي در جهان پديد آيد. يا اينکه تلاش خواهند کرد تا با اقدامات عملي و موثر در راستاي کاستن از آسيب اقتصادي تحريم‌ها برجام را در موقعيت فعلي حفظ کرده و با تأمين منافع اقتصادي ايران در کوتاه مدت براي حصول يک توافق ديگر ميان ايران و آمريکا (دولت بعدي) زمان بخرند.
تریدینگ فایندر