روزنامه مردم سالاری
1398/12/21
عربستان؛ سیستم توتالیتر و بحران قدرت
رایجترین تعریف از علم سیاست در دستگاه فکری غرب عبارت است از: علم مطالعه قدرت. یعنی چگونکی کسب قدرت، اعمالِ قدرت و حفظ قدرت. تا قبل از امواج سه گانه دموکراسی، دگردیسی بنیادین پیرامون دموکراسی و اقبال جوامع نسبت به آن، مهمترین ابزار پروسه قدرت؛ زور عریان مبتنی بر شمشیر بود. هرکس قادر بود قدرت را قبضه کند، به صورت اتوماتیک مقبولیت و مشروعیت اعمال آن را نیز کسب میکرد. این مشروعیت مادامیکه قدرت اعمال قدرت را داشته استمرار پیدا میکرد. به محض از دست دادن قدرت، به همان روال کسب مشروعیت ناشی ار قدرت، مشروعیت را نیز از دست میداد(حکومتهای مطلقه و توتالیتر).استقرار مسیحیت و تئوریهایی مانند شهر آسمانی-شهر زمینی متضمن مشروعیت دوگانه قدرت میان پادشاهان و کلیسا بود. تقسیم قدرت میان کلیسا و شاه آنقدر به نفع کلیسا پیش رفت که کلیسا دائرمدار تمام جامعه شد و قرون وسطا را برجامعه غربی حاکم کرد.
قد کشیدن علم و اختراعات بشری، جنبشهایی مانند رنسانس و هژمونی عصر روشنگری بعلاوه انقلابهای روشنگری مانند انقلاب شکوهمند بریتانیا، انقلاب فرانسه و انقلاب آمریکا با نقش آفرینی اندیشمندان بزرگی مانند گالیله، بیکن، روسو، جان لاک، ماکس وبر، ماکیاولی، مونتسکیو، هگل، برتراند راسل، مارکس، کالون، لوتر و دستگاههای فکری مانند حلقه وین و فرانکفورت و غیره دوگانه قدرت را در غرب زدود و برای مقطع کوتاهی عصر دولتهای مطلقه زمینه گذار این جوامع به عصر دموکراسی شد.
دموکراسی که در یونان باستان حکومت نادانان و تهیدستان بود یکباره به کم هزینهترین روش و منش حکومت و زندگی تبدیل شد.
موافقان دموکراسی با اذعان به معایبش آن را بهترین نوع حکومت میدانند. ابتداییترین ادعایشان این است که اگر مخالفانش سیستم کم هزینهتری سراغ دارند، معرفی کنند. دموکراسی با نحلههای مختلفش آنقدر در جهان کنونی جا باز کرد که مخالفانش نیز ناچار به پوشیدن لباسهای عاریتی آن هستند. عمده نظامهایی که دموکراتیک نیستند برای موجه جلوه دادن خود ناچار به برگزاری انتخابات و حداقل در ظاهر لحاظ کردن ضوابط، چارچوب و ساختارهای دموکراسی هستند. مجلس، انتخابات و سایر نهادهایی که با رای مردم انتخاب میشوند از این جملهاند.
دموکراسی سوای آبشخورهای معرفتی جریانهای سیاسی، پروسه سیر حکومت و کسب قدرت و چرخش نخبگان را از آسمان به زمین انتقال داد. هر کسی هستی و هر ایدهای داری اگر بنا به حکومت بر مردم داری باید خود را بر مردم عرضه کنی، اگر آنها پذیرفتند مشروعیت حکومت دارید در غیر این صورت فاقد مشروعیت و مقبولیت هستید.
این پروسه، چرخش نخبگان و تبادل قدرت در یک سیکل مسالمت آمیز در بازه کوتاه مدت هنوز که هنوز است در بخشی از جهان دوران طفولیت خود را میگذراند. آنچه امروزه در عربستان سعودی ساری و جاری است دقیقاً فقدان ساز و کار دموکراتیک قدرت را نشان میدهد. یعنی هنوز ضابطه دموکراتیکی برای جابجایی قدرت سامان نیافته است و فعل و انفعالات سیاسی بر مدار قرون وسطا میچرخد. سرنوشت پادشاه کهنسال سعودی در هالهای از ابهام فوت یا وخامت شدید، دستگاه انتقال قدرت را در چرخه خشونت و ناامنی فرو برده است. این شرایط یادآور تاریخ ایران حداقل تا اواسط دوران قاجار است. یعنی زمانی که در برهه تغییر شیفت پادشاهی مقطع کوتاه مدتی از خشونت و تباهی بر کشور حکمفرما میشد. ولیعهد جوان و ماکیاولیستی عربستان برای کسب قدرت و ایجاد ثبات اولیه در فضایی ناشی از استیلای ناامنی و فقدان مشروعیت کسب قدرت ناچار از زندانی کردن رقبای بالفعل و بالقوه قدرت است. این شرایط مشخصاً ناشی از فقر ضابطه چرخش نخبگان و نبود ابزار مشروعیتزایی لازم است. معیار؛ ابزارهای لازم برای قبضه قدرت و حذف فیزیکی رقیبان است، راه دیگری وجود ندارد. نظام توتالیتر و بسته است. فضای چرخش نخبگان بشدت بسته و محدود است. در میان همان فضای بسته نیز موجی از ناامنی مستولی است. دسیسه و انواع و اقسام حیلهها برای نزدیکی به کانون قدرت سپهر سیاسی را جولان میدهد. میزانی جزء وفاداری و نزدیکی به هسته قدرت وجود ندارد. هر کس هر چه نزدیکتر دارای قدرت بیشتر. قدرت شخصی است. این نزدیکی به کانون قدرت الزاماً مفید نیست مگر با ظرافت باشد که هسته اصلی قدرت احساس خطر نکند!
سایر اخبار این روزنامه
نامه به وزیر بهداشت درخصوص رسیدگی به وضعیت مرخصی زندانیان سیاسی
عربستان؛ سیستم توتالیتر و بحران قدرت
خبر
خبر
داریم چگونه درنگ کردن را یاد میگیریم
کرونا، قیمت نفت و تصمیمهای شبانه بلای جان بازار سرمایه
باید ارکان حکومت و مردم را ملزم به اجرای تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا کرد
«مدافعان سلامت»، «شهید خدمت» محسوب میشوند
حال وخیم فروش کتاب در دوران کرونا
شاهزادههای سعودی در مشت آهنین بنسلمان
خسارتهای سوءمدیریت به فوتبال ایران
بازی تحریمهای آمریکایی با ویروس کرونا