روزنامه مردم سالاری
1399/02/28
کرونا و تقسیم کارهای خانه
کرونا پیامدهای اجتماعی مختلفی داشته و البته خواهد داشت؛ این پیامدهای اجتماعی را میتوان در عرصههای مختلف جامعه به شکل مجزا و مستقل مطالعه کرد و از کلیگوییهای رایج درباره آنها اجتناب ورزید.یکی از آن عرصهها خانواده است. جامعهشناسان و سایر رشتههای علوم انسانی، چه در طی بحران و چه با فروکش کردن نسبی آن، میتوانند به بررسی ارزیابی تأثیر خانوادگی و تاثیر جنسیتی کرونا بپردازند تا شاید یافتههای آنان مبنای بحث و گفتگوی عمومی و سیاستگذاری قرار گیرد.
خانوادهها را از نظر وضع فعالیت زن و مرد میتوان به چند گروه تقسیم کرد: ۱- خانوادههایی که زن خانهدار و مرد در بیرون از خانه کار میکند. ۲- خانوادههایی که هم زن و هم مرد در بیرون از خانه کار میکنند. ۳- خانوادههایی که زن در خانه کار درآمددار انجام میدهد و مرد در بیرون از خانه کار میکند.
۴-خانوادههایی که مرد در خانه کار درآمددار انجام میدهد و زن در بیرون از خانه کار میکند. ۵- شاید بتوان از گروه پنجمی هم گفت؛ خانوادههایی که زن در بیرون یا در خانه کار درآمددار دارد و مرد بیکار است.
با اوج گرفتن شیوع کرونا در شهرهای مختلف کشور همه موارد یاد شده در پاراگراف قبل دچار تحولی جدّی شدند به این معنی که بیشتر مشاغل به شکل موقت تعطیل و در نتیجه هم زنان و هم مردان به ناچار در خانه ماندند که این امر پیامدهای مستقیم و غیرمستقیمی دربر داشت. برخی شواهد پراکنده بیانگر آن است که طی بحران کرونا، بار مسئولیتهای خانه بیش از قبل بر دوش زنان سنگینی کرده است. به بیان دیگر، به دلیل حضور مداوم اعضای خانواده در خانه، گستردگی و تنوع کار خانگی- که در ایران و البته در بیشتر کشورهای جهان عمدتا بر عهده زنان گذاشته شده است- بیشتر از گذشته شده و همین امر زمینه بروز اختلافاتی در خانوادها گشته است. رسیدگی به امور درسی فرزند، تهیه و پخت و پز غذا، شستشوی لباس، تمیز کردن خانه و به ویژه ضدعفونی کردن و بهداشتی کردن محیط خانه، لباسها و کالاهای خریداری شده از جمله مواردی است که در آنها شاهد «تقسیم نابرابر وظایف خانگی براساس جنسیت» هستیم. باید توجه داشت که با توجه به حضور مداوم اعضای خانواده در خانه، اغلب فعالیتهای یاد شده در مقایسه با روزهای عادی فراوانی بیشتری مییابد. برای مثال پخت و پز غذا در این روزها، سه وعده برای هفت روز هفته است ولی در شرایط عادی ممکن است اینگونه نباشد.
در یکی از مطالبم درباره اختلال در روند زندگی روزمره در عصر کرونا نوشتم. در آنجا ایده اصلیام آن بود که با اختلال در زندگی روزمره، بیتردید اختلافات، تنشها و نزاعهایی بروز و ظهور خواهد یافت و اعضای خانواده برای برون رفت از آن باید توافقهای جدیدی با هم داشته باشند. منظور آنکه، برای شرایط جدید میثاقنامههای خانوادگی جدیدی لازم است. در غیر این صورت یا باید شاهد استمرار تنشها بود و یا یکی از طرفین با تحمیل سلطه و اقتدار، طرف دیگر را مجبور به پذیرش خواستههای خود نماید.
کرونا بسیاری مناسبات را تغییر داده است و ما آگاهانه این تغییرات را پذیرفتهایم و با آن کنار آمدهایم. ما پذیرفتهایم به خاطر رعایت پروتکلها از دیدار والدینمان اجتناب کنیم، ما پذیرفتهایم که اگر کسی سوگوار از دست دادن عزیزش است برای ابراز همدردی به تماسی تلفنی اکتفاء کنیم و مصیبت دیده هم پذیرفته است که هیچ مراسمی برگزار نکند و صدها تغییر خودخواسته دیگر که بیان آنها از حوصله این نوشتار خارج است. تجدید نظر در نقشهای خانوادگی و بازنگری در کلیشههای جنسیتی حاکم بر خانواده نیز از جمله عرصههایی است که باید نسبت به آن موضع سختگیرانه نداشت. «جنسیتزدایی از نقشهای خانوادگی» وضعیتی مطلوب است که امیدوارم ارمغان کرونا برای خانوادههای ایرانی باشد.
سخن پایانی آنکه وقتی ایده اولیه این نوشته را در اینستاگرام مطرح کردم بزرگواری در قسمت نظرات نوشت: «نخیر! همچنان زن کلفَت و خدمتکار هست و آقایون در حال دستور دادن. اصلا این فرهنگ توی ایران وجود داره که کار خونه کردن برای مرد نشونه حقارته. بخاطر همینه که من هیچ امیدی به مردهای ایران ندارم». قضاوت درباره این نظر را به خوانندگان میسپارم.
* عضو گروه جامعهشناسی دانشگاه گیلان
منبع: خبرآنلاین
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
معضل بیکاری دانشگاهیان
کرونا و تقسیم کارهای خانه
روایت وزیر بهداشت از روزهای اول شیوع کرونا در ایران
راهبرد «فروش امنیت» مقابل عربستان
ایران در آستانه خودکفایی تعمیر نیروگاههای اتمی
پیشبینی افزایش شدت کرونا در پاییز و زمستان
بازگشت داعش در سایه کرونا
مشکلات مدعی ریاست برای پایان دادن به حسرت 15 ساله
خیز ترامپ برای دوشیدن بیشتر گاو شیرده
چگونگی برگزاری راهپیمایی روز قدس و نماز عید فطر
یک میلیون کارگاه تسهیلات کرونا میگیرند
خداحافظ دیپلمات چیره دست