روزنامه ابتکار
1399/04/02
«ابتکار» از تاثیر مناقشات سیاسی بر نامگذاری مفاخر ایرانی روی معابر پایتخت گزارش میدهد
حاشیههای تکراری نامگذاری خیابانهای تهرانزهرا داستانی
به جز اپلیکیشنهای مسیریاب روی گوشیهای هوشمند که با ته لهجهای رباتگونه اسامی خیابانهای تهران را به دقت میخوانند، کمتر کسی پیدا میشود که خیابانهای پایتخت را با نامهای تازهشان ادا کند. حتی هستند کسانی که هنوز خیابانها و معابری را که عمر نامگذاریشان به اندازه عمر انقلاب است، با نام قدیمیشان میشناسند. با این وجود هر قدر که نامگذاری جدید خیابانها برای مردم کم اهمیت جلو میکند اما برای مردان سیاست اینکه نام کدام مفاخر و مشاهیر ایرانی بر تابلوی آبی خیابانها بنشیند، اهمیت ویژهای دارد. شاید از این رو است که نامگذاری خیابانهایی چون مصدق، شجریان، فروغ فرخزاد و برخی دیگر از مشاهیر و مفاخر ایرانی در طول یک سال و اند گذشته از سوی شورای شهر اصلاحطلب تهران با حواشی بسیاری روبهرو شده است؛ حواشی از رنگپاشی تابلوی خیابان مصدق گرفته تا تیتر «اسم فامیل بازی کردن شورای شهر» کیهان در انتقاد به این نامگذاریها و حالا هم موج انتقادات به نامگذاری خیابانی به نام بازرگان.
اگرچه مشخص نیست که چه فرآیندی وجود دارد تا شوراهای شهر نامی را بر روی خیابانها انتخاب کنند اما آن طور که به نظر میرسد نامگذاری خیابانها در تهران براساس سلیقه طیفی از اعضای شورای شهر در هر دوره انتخاب میشود که بیشترین رای و قدرت را داشته باشد. در طول دوره شورای شهر پنجم که اکثر کرسیهای آن به دست نمایندگان اصلاحطلب، آن هم با رای مردم افتاده است، تغییر نام خیابانها به نام مفاخر و مشاهیر ایرانی محبوب در نزد مردم حتی آنهایی که نام و نشانشان اغلب در رسانه ملی برده نمیشود، مورد توجه بسیار افکارعمومی قرار گرفته است. تغییر نامهایی که گاهی حتی با انتقاد خود اعضای شورای شهر روبهرو شده است. نمونه آن اظهارات زهرا نژادبهرام، عضو اصلاحطلب شورای شهر تهران است. که تغییر نامگذاریهای گسترده آن را نافی حفظ هویت شهری دانسته و گفته است: «هویت یک منطقه و محله و ساختار یک خیابان و کوچه در طول سالیان سال به وجود آمده؛ اگر قرار باشد یک خیابان جدید، کوچه و گذر و معبر جدید را نامگذاری کنیم، این روش نامگذاری صحیح است اما اینکه با هویت محله بازی کنیم، قابل درک نیست.» او گفته است: «به نظر در این تغییر نام، تنها از شهرداران مناطق، نظرسنجی به عمل آمده؛ همه ما میدانیم خانوادههای برخی از این بزرگان تمایل نداشتند نام عزیزانشان بر در و دیوار شهر باشد و واقعا به ما لطف کردند که اجازه دادند؛ مشکلی که این شکل نامگذاریها دارند، گلایه مردم محلات است؛ آنها میگویند هیچکس نظر ما را راجع به تغییر نام محلهمان نپرسید.» به اعتقاد این عضو شورای شهر، مشکل این کار تنها به به نامهایی که برای خیابانها بر گزیده میشوند ختم نمیشود و تمرکز تغییر نامها در مناطق شمالی تهران اعم از ۱، ۲ و ۳ نیز از جمله مشکلات این نوع نامگذاریها است، چرا که اساتید و مفاخر ایرانی متعلق به تمام شهر و حتی تمام کشورند و نباید نامشان تنها در مناطق شمال شهر تهران متمرکز شود.
با این حال اما تغییر نام خیابانها یکی از طرحهایی بوده است که شورای شهر پنجم درباره دنبال کردن آن عظمی راسخ دارد. نخستین تغییر پرسروصدای نام یکی از خیابانهای پایتخت به نام یکی از افراد صاحبنام، در دوره جدید شورای شهر تهران به اسفند سال 1396 بازمیگردد؛ مصوبهای در شورای شهر تهران که نام خیابان نفت را به اسم یکی از نخستوزیران گذشته ایران، یعنی دکتر محمد مصدق که رهبر نهضت ملیشدن صنعت نفت ایران در 29 اسفند 1329 بود، تغییر داد و سر و صدای زیادی بر پا کرد چرا که طیفی از افراد که اغلب آن را اصولگرایان تشکیل میدادند مخالف این نامگذاری بودند و نتیجه این مخالفت پاشیدن رنگ بر تابلوی این خیابان بود.
با این حال اما شورای شهر تهران نامگذاری خیابانهای تهران به نام مفاخر ایرانی را ادامه داد تا آنجا که در آذرماه سال 98، محمدجواد حقشناس رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران از نامگذاری جدید ۵۰ خیابان و معبر در پایتخت به نام شهدا و نامآوران خبر داد. خیابانهایی که در میان آن نامهای آن نام مفاخری خاص و بحث برانگیز دیده میشد. فروردین ماه سال 98، اعضای شورای شهر تهران در جریان رسیدگی به نامگذاری و تغییر نام معابر و خیابانهای شهر تهران به پیشنهاد انجمن شاعران، به تغییر نام خیابانها به نام شاعران شهر تهران رای مثبت دادند. براساس این رای، خیابان دوم در خیابان شهید نعمتی در محدوده شهید کلاهدوز در منطقه ۳ به نام «منوچهر آتشی»، خیابان دوم به نام «عمران صلاحی»، خیابان چهارم به نام «محمد قهرمانی»، خیابان پنجم به نام «بیژن ترقی»، خیابان ششم به نام «اسماعیل شاهرودی» نامگذاری شد. همچنین در همین آدرس خیابان هفتم به نام «پروین دولتآبادی»، خیابان هشتم به نام «اخوان ثالث»، خیابان نهم به نام «سیمین بهبهانی»، خیابان یازدهم به نام «فروغ فرخزاد»، خیابان دوازدهم به نام «فریدون مشیری»، خیابان شانزدهم به نام «محمدعلی سپانلو» و خیابان هجدهم به نام «سیدکریم امیری فیروزکوهی» نامگذاری شد. این نامگذاریها اما به مذاق عدهای خوش نیامد و سبب انتقادات و واکنشهایی شد. از جمله آن روزنامه جمهوری اسلامی بود که در مطلبی نوشت: «مشخصاً شاعرهای که پروندهای غیرقابل قبول برای جامعه ما دارد و در طول پنج دهه گذشته هیچ دولت و شهردار و شورای شهری اقدام به قرار دادن نام او بر روی یک خیابان نکرده، چرا باید توسط شورای اسلامی شهر تهران به عنوان فردی مقبول انتخاب و خیابانی برای نامگذاری به نام او درنظر گرفته شود؟ این انتخاب که نه بر معیارهای اخلاقی منطبق است نه دینی و نه اجتماعی، شورای شهر تهران که قید اسلامی را هم در عنوان خود دارد، با سوالی بیجواب مواجه میکند.» روزنامه کیهان نیز در مطلبی نوشت که شورای شهر به جای حل مشکلات تهران «اسم-فامیل» بازی میکنند. این روزنامه در بخشی از مطلب خود با انتقاد از نامگذاری خیابانی به نام محمدرضا شجریان نوشت: «یکی از موارد تعجب برانگیز در لیست مورد نظر و تایید شده اعضای شورا برای نامگذاری معابر و خیابانهای شهر، محمدرضا شجریان است، خوانندهای که بخش اصلی شهرت و رشد هنری خود را مدیون دوران پس از انقلاب اسلامی است اما بارها تقابل خود با نظام اسلامی و حتی احکام اسلام را علنی کرده است.»
از زمان مناقشات نیمچه سیاسی بر سر اسامی تازه خیابانهای تهران نزدیک به یک سال میگذرد که طرح دوباره نامگذاری خیابانی به نام مهدی بازرگان مجادله بر سر این اقدامات شورای شهر تهران را دوباره زنده کرده است. مهدی بازرگان که پیش از انقلاب رئیس اداره آب و فاضلاب تهران بود و بعد از انقلاب به عنوان اولین نخست وزیر ایران انتخاب شد، حالا قرار است نامش بر روی خیابان سازمان آب، خیابانی بین اتوبان شیخ فضلالله نوری و آیتالله کاشانی قرار گیرد. اواخر خردادماه سال جاری اعضای شورای شهر تهران در چهلمین جلسه کمیسیون نامگذاری، تغییر نام خیابان سازمان آب به نام مهندس مهدی بازرگان را جهت طرح در صحن علنی شورای شهر تهران مصوب کردند. اگرچه این تغییر نام درصورت کسب حداکثری آرا در شورای شهر بر این خیابان گذاشته میشود اما طرح همین موضوع سبب واکنشهایی طعنهآمیز از سوی اصولگرایان شده است. واکنشهایی که سبب شده تا احمد مسجدجامعی «این طعنهها را ناشی از نگاه تنگ و محدودی بداند که تجلیل، از افراد را تجلیل از تمامی زندگی آنان میداند و انتظار مقام عصمت از انسان دارند.» او گفته است: «اینها گمان میکنند سیدجمال الدین اسدآبادی، سعدی، رازی و بوعلی که خیابانهایی در تهران به نام آنان است هیچ خطا و اصرار بر خطایی در زندگیشان نبوده است؟ چه بسا درمورد تک تک این افراد که گفتیم بتوان نمونههای واضح آورد، اما آنچه در نامگذاریها از آن تجلیل میکنیم بزرگ کردن خوبیهای اینان است و این مانع نقد نیست. یکی از این دلایل، پایین کشیدن پرچم انگلیس از تاسیسات نفتی ایران در مبارزات ملی شدن صنعت نفت و دیگری نمایندگی از سوی مرحوم امام خمینی(ره) برای ساماندهی اعتصابات مهندسان و کارگران شرکت نفت ایران در دوره انقلاب است. سوم برنامهریزی و مشارکت در تاسیس سازمان آب و لولهکشی آب تهران با همکاری «مرحوم میکده» است.» (پیش از انقلاب نام خیابان حجاب، خیابان میکده بود)
اما در حالی ماجرای تغییر نام خیابانهای تهران از سوی شورای شهر تهران ادامه دارد که مجلس تازه وارد شورای اسلامی در اقدامی تازه و درپی حوادث رخ داده و اعتراضات مردم در آمریکا به مرگ جورج فلوید، سیاهپوست کشته شده به دست پلیس آمریکا پیشنهاد نامگذاری خیابانی به نام او در تهران داده است. براساس آنچه ایسنا منتشر کرده، محمد مهدی زاهدی نماینده کرمان در مجلس شورای اسلامی فردی است که این پیشنهاد را در اعتراض به نظام سرمایهداری و نژادپرستی غرب داده است. این اولین بار نیست که خیابانهای تهران به نام یک فرد خارجی نامگذاری میشود، از جمله نمونه آن خیابان خالد اسلامبولی است. فردی که ضارب و قاتل انور سادات رئیس جمهوری وقت مصر بوده است و نقش بستن نام او بر روی تابلوی خیابانی در تهران چندان برای مقامات رسمی کشور مصر خوشایند نبوده است. اگرچه شورای شهر که مسئولیت تصویب نام خیابانها در تهران را برعهده دارد آیا پیشنهاد نماینده مجلس را میپذیرد یا خیر؟
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از تاثیر مناقشات سیاسی بر نامگذاری مفاخر ایرانی روی معابر پایتخت گزارش میدهد
علیرضا صدقی
رویدادهای عجیب و حسگرهای بیحس
«ابتکار»عوامل موثربرتاثیرگذاری بازارهای اقتصادی بریکدیگررابررسی کرد
دومینوی افزایش قیمت
مجلس یازدهم برای برجام چه نقشهای دارد؟
خط و نشان بهارستان برای NPT
برنده رقابت صدا و سیما و تلویزیونهای اینترنتی چه کسی است؟
هیئت رئیسه کمیسیونهای فرهنگی و حقوقی هفته آینده انتخاب میشوند
مشخص شدن ترکیب هیئت رئیسه 11 کمیسیون تخصصی مجلس
تایید بازداشت در شورای شهر تهران
بهارستاننشینان در روز حضور وزیر ارتباطات در صحن علنی، بیش از هر چیز از اینستاگرام گلایه کردند
رئیسجمهوری بانک مرکزی را موظف کرد متخلفان ارزی صادرات و واردات را معرفی کند
دستور روحانی برای انتشار شفاف تعهدات ارزی واردکنندگان
اولین گردهمایی انتخاباتی ترامپ با حمله لفظی به ایران، چین و دموکراتها برگزار شد
جایگاه قضات مستقل و دارای صلاحیت قانونی در دادرسی منصفانه حقوق ایران و هند
بروجردی: آژانس وارد بازیهای سیاسی علیه ایران نشود
هویت ملی مقدم بر هویت سیاسی