روزنامه شرق
1399/07/23
شجريان و ژنوم فرهنگ و هنر ايرانزمين
شجريان و ژنوم فرهنگ و هنر ايرانزمين غلامحیدر ابراهیم بایسلامی- استاد دانشگاه تهران آثار شجریان چکیده هنرمندانه ادب و موسیقی ایرانزمین است. او صدایی را به عرصه رساند که نسل در نسل پارسیزبانان از هنگام خلق آثار رودکی، فردوسی، خیام، عطار، مولوی، سعدی، حافظ و پس از آنها، در طول قرنها مشتاق شنیدن آن بودند.تفاوت و امتیاز ویژه شجریان با دیگر هنرمندان این حوزه، در این است که او به اکسیر و «ژنوم فرهنگی» ادب و هنر پارسی دست یافته بود و توانست با نوآوریهای ویژه هنری در ادبیات و موسیقی، آوای مردمی، عرفانی و ربنای قرآنی را درآمیزد و در نهانخانه دل هر انسان ایرانی نفوذ کند. شجریان تا واپسین لحظات سرشار از زندگی و امید بود و عمر و آبروی خویش را برای حفظ و تعالی هستههای ادب و هنر ایرانی، بهویژه موسیقی صرف کرد و از همینرو تمام دستگاهها و گوشههای مهجور موسیقی ایران را به بهترین شکل و با سازهای گوناگون و عطر و بوی خاص خود میخواند و صدای حافظ قرن هشتم را به رسم و سیاقی دلنواز به گوش جان پارسیزبانان قرن پانزدهم میرساند.
شجریان بر این باور بود که با شکست قشرینگری و زوال تعصبهای کور، هستههای ادب و موسیقی ایران به همت و هنرنمایی نسل جوان، از دستگاهها و پردههای موجود گذر خواهند کرد و سر به آسمان خواهند کشید.
بر آستان جانان گر سر توان نهادن/ گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد
شجریان با نوآوری و امتزاج ساز و آواز، میراث گرانقدر قدیم و هنر جدید را با استفاده از فنون روز، به هم آمیخت و عطر خاص خود را بر هر دستگاهی زد تا پردههای رنگارنگ موسیقی بروید و انسانیت، عدالت، صداقت، شجاعت و آزادگی در جامعه به جریان درآید.
بزرگی بزرگان به کارهای بزرگ آنان است و شخصیت باشکوه شجریان محصول کنکاشهای هوشمندانه در محیط قدیم و جدید و گزینش و انتخابهای متعالی او از ادب و هنر فارسی در موقعیتهای مختلف بود که با شهامت به ترویج آنها پرداخت.شجریان نمونه یک کنشگر اجتماعی و هنرمند متعهد بود که به فراخور هر مشکل و مسئلهای که در جامعه تشخیص میداد، هنرش را جاری میکرد و موسیقی را برای غنیسازی مفاهیم و تولید جریانسازی فرهنگی به عرصه میآورد. او «ایران را سرای امید» میدانست و رستاخیز مردمش را پاس میداشت، شجریان همدرد و همراه مردم ایران شد و در مصائب «فراتر از تختی» در کنار مردم بود. او به یاد ایرج بسطامی در زلزله بم با همکاری حسین علیزاده، کیهان کلهر، مرجان و همایون عزیز به یادگار فریاد از سنگ کوه برآورد و شکوهی تاریخی برای مردم و موسیقی ایران رقم زد. شجریان اسطوره تکرارناپذیر و شوالیه هنر و ادبیات ایران است و کسی نمیتواند او را نادیده بگیرد و مردم و تاریخ نام و یاد او را همچون فردوسی، مولوی و حافظ با «صدای سخن عشق» بر تارک تمدن ایرانزمین خواهد نشاند و همواره بهعنوان یک پهلوان فرهنگی و قهرمان ملی از او یاد خواهند کرد.
از آنجا که هنر تاج سر آفرینش است، شجریان صدرنشین، معمار و مهندس هنرمند ذهن و زبان مردم ایران است. او در روزگار پرآشوب صنعتی و در فرایند «جهانیشدن» اضمحلال هویتها و فرهنگهای بومی، به تعریف دوباره هنر و «توسعه مفهوم» موسیقی و فرهنگ ایرانی و اسلامی به معنای واقعی آن پرداخت؛ ازاینرو ابراز مخالفت و نادیدهگرفتن این همه تلاش و ثمره و تولید باشکوه فرهنگی، در نظر مردم ایرانزمین مصداق مشارکت در شبیخون و تهاجم فرهنگی است.هسته درخت پاک و ژنوم فرهنگی و هنری ایرانزمین به مصداق همان شجره طیبه با زمزمه آوای ربنا در کنار فردوسی بزرگ و مهدی اخوانثالث به خاک سپرده شد تا همچون شاهنامهای که در تجلیل از خرد است، آنگاه که باد بهاران آید از اقصای دور، درختی تنومند از ادب و هنر ایران چون سرو باستان سر برآورد.
به قول هگل، تاریخ طوماری است که بهتدریج باز میشود و پدران را از روی فرزندان میتوان شناخت.
گرچه مرگ شجریان فقدان و خسرانی بزرگ برای کل جهان انسانیت است، اما چنین بزرگانی بعد از مرگ زاده میشوند و چشم مردم را میگشایند. روحش شاد.
سایر اخبار این روزنامه
برخورد با «اوباشگردانان»
دولت شعارهای زیبا
روحانی همان روحانی است تفاوتی نکرده است
عرضه سهام شرکتهای دولتی ادامه مییابد
فردوسیپور از کجا ضربه خورد؟
وزیر راه و شهرسازی آچمز میشود؟
جمهوریخواهان بر لبه پرتگاه
شب اهریمنی تاریخ
وامدرمانی در جامعه ایران
شجريان و ژنوم فرهنگ و هنر ايرانزمين
مصرف آب خاکستری برای استفاده بهینه منابع آبی
آرزوی رئیس مجلس درباره طرحهای نیمهتمام