روزنامه مردم سالاری
1399/07/27
نبرد قره باغ، از جنگ هویت تا قلمروخواهی
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، شوک ژئوپلیتیکی شدیدی در قفقاز جنوبی بوجود آمد و هویت خواهی قومی در ذیل دست اندازی به فضاهای تجزیه شده، مناقشهای را بین ارمنستان و آذربایجان بوجود آورد که از تضاد هویتی و قومی شروع و پس از مدتی منجر به درگیری نظامی در منطقهای شد که هر دو کشور با توجه به دلایل تاریخی، داعیهدار حاکمیت بر آن مناطق هستند. فارغ از حقانیت هر یک از دو کشور در کنترل منطقه مورد نزاع که البته از حوصله این نوشتار نیز خارج است، در حال حاضر ناسیونالیسم آذری و ارمنی از مرحله تاسیس خود که ثبت هویت قائم به ذات است، عبور کرده و به مرحله استقرار ناسیونالیسم که ذاتاً یک ایدئولوژی ارضی است، رسیدهاند. رسیدن ناسیونالیسم به مرحله قلمروخواهی و بسط ارضی، مرحلهای است که دول تازه تاسیس شکننده در آن با وهم قلمروخواهی و دخالت عوامل برونی، آسیب فراوانی را به قلمروها و مردم خود وارد میکنند. این مرحله، فازی است که مسبوق به سابقه بوده و نظریه پردازانی در قالب ترکیب متغیرهای روانشناسانه، جامعه شناسانه و قوم گرایانه مسبب گفتمانهایی مانند پان ژرمنیسم، عربیسم، ترکیسم و... و در راستای توسعه ارضی برآمدند که آفتهای فراوانی را برای جامعه خود و سرزمینهای دیگر، بوجود آورد. متاسفانه منطقه قره باغ نیز در تمامی قرن بیستم با نفاق حکومت کمونیستی و پس از فروپاشی جمهوری سوسیالیستی شوروی، مرزهای جغرافیایی را طوری رقم زد که عهدنامه سایکس پیکو در اوایل قرن بیستم برای خاورمیانه عربی رقم خورد و این منطقه را در تمامی قرن بیستم دچار آشوب قومی و مرزی نمود.فراموش نکنیم، ژئوپلیتسینها، نقش مرزها را بر فرآیند دولت سازی و قلمرو سرزمینی، بسیار مهم میدانند و استدلال میکنند که مرزها در ایجاد یک قلمرو و اعمال سرزمینی، نقشی تعیین کننده دارند. بنابراین میتوان عنوان کرد که مرزها تواما نماد و سمبل از هویتها و قلمروها هستند. گرچه با توجه به اینکه منطقه آرتساخ/قره باغ، هیچگاه در طول تاریخ، جامعه ای هژمون نبوده و متشکل از مذاهب و اقوام مختلف آذری/ارمنی است، اصرار بر ناسیونالیسم قومی و دینی، ذیل هژمونی میدانهای مسلط منطقهای مانند ترکیه و اندیشه «پان»، از هر نوع آن، چه ترکیسم و چه پان ارتدکسیسم، امکانپذیر نیست. چرا که فضاهای تجزیه شده قفقاز جنوبی، تواما ابعادی مذهبی/ ژئوپلیتیک نیز دارند. از سوئی در منطقه مورد مناقشه، مذهب و ژئوپلیتیک با یکدیگر در هم آمیخته اند و بینش مذهبی در مسیحیت و اسلام به مثابه سرزمین مقدس و جنگهای مقدس، جلوهای از یک ویژگی ژئوپلیتیک هستند. البته این ویژگی میتواند به عنوان یک صلح ساز و ایجاد کننده آرامش نیز به استخدام درآید. در پایان باید عنوان کرد که منطقه قفقاز جنوبی که دو کشور آذربایجان و ارمنستان در محدوده آن پهنه جغرافیایی قرار دارند، در سدههای گذشته، حریم شمالی ایران زمین بودهاند و از آنجا که رصد فضاهای آنارشیک قومی/سرزمینی، قسمتی مهم را در سیاستهای ژئوپلیتیکی کشورها ایفا میکند، با توجه به ارتباط تاریخی و مذهبی ایران زمین با دو کشور مذکور و نقش همیشه سازنده ایران در حل مناقشات این دو کشور، خلع ید از ورود کشورها یا گروههای جنگ افروز و با مقاصد تفرقه افکنانه، اولویت اصلی سیاست خارجی ایران در ورای رودخانه ارس و قفقاز
جنوبی باشد.
سایر اخبار این روزنامه
پیشنهاد زیربنایی برای بودجه در قالب اصلاح ساختار بودجه
خبر
نبرد قره باغ، از جنگ هویت تا قلمروخواهی
آنچه بر ریال گذشت
تمدید محدودیتهای کرونایی در تهران تا پایان هفته جاری
کهنه جمهوریخواهان در خدمت «بایدن»
از برجام تا اعدام!
صداقت و روراستی با مردم راه برون رفت از مشکلات کشور است
پایان شمارش معکوس ایران برای رفع تحریم تسلیحاتی
دکتر غلامعباس توسلی درگذشت
فتوای آیتالله سیستانی درباره کالاها و شرکتهای اسرائیلی