روزنامه ابتکار

چنگیز جلیلوند درگذشت خاموشی حنجره طلایی دوبله ایران

گروه فرهنگ و هنر – بسیاری از ما مارلون براندو را با صدای او می‌شناختیم، یکی از ستارگان عصر طلایی دوبله ایران. روز گذشته متاسفانه چنگیز جلیلوند در اثر کرونا دار فانی را وداع گفت. با این حساب یکی دیگر از بزرگان دوبله کشور از دست رفت. اما آیا می‌شود این نسل دوباره تکرار شود؟
این روزها، روزهای خوبی برای هیچ کس نیست. کرونا پیر و جوان نمی‌شناسد و هر روز آمار فوت‌شدگان بالاتر می‌رود. روز گذشته بیماری کرونا، چنگیز جلیلوند، دوبلور مطرح کشور را نیز از پای درآورد. خبر درگذشت این دوبلور باسابقه توسط ناصر ممدوح، دوبلور و مدیر دوبلاژ، تایید شده است.
جلیلوند ششم آبان ماه ۱۳۱۹ در شیراز متولد شده بود. این دوبلور، مدیر دوبلاژ و هنرپیشه ایرانی، مدتی بود که به دلیل ابتلا به بیماری کووید ـ ۱۹ در بیمارستان بستری بود و آخرین خبر‌ها از درگیری ۸۰ درصدی ریه‌اش به ویروس کرونا حکایت داشت.
چنگیز جلیلوند متولد آبان ماه سال ۱۳۱۷ در شیراز است. او از بیست سالگی وارد عرصه دوبله شد و در بیش از دو هزار فیلم خارجی به جای بازیگران نقش اول صحبت کرد. جلیلوند فعالیت هنری‌اش را در سال ۱۳۳۶ و با تئاتر به همراه ابوالحسن تهامی آغاز کرد. او مدت ۲۰ سال را در آمریکا به سر برد، اما سرانجام به کشور بازگشت و کار دوبله را از سال ۱۳۷۷ سر گرفت. وی در چند مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی نیز بازی کرده است. جلیلوند در گویندگی‌هایش قابلیت تیپ‌سازی را داشت و می‌توانست صدا‌های مختلفی را به وجود آورد. او به جای بازیگران مشهور خارجی و داخلی بسیاری گویندگی کرده‌ است. وی با تیپ سازی خلاقانه خود گوینده اصلی نقش‌های مارلون براندو بود.


جلیلوند در فیلم‌های فارسی به‌جای زنده یاد «محمدعلی فردین»، «ناصرملک مطیعی»، «بهروز وثوقی»، «ایرج قادری» و در فیلم‌های خارجی به‌جای «برت لانکستر»، «پل نیومن»، «یول براینر»، «مارلون براندو»، «جک نیکلسون»، «جان وین» و ... صحبت کرده است. جلیلوند در مصاحبه‌ای درباره جلای وطنش گفته بود: «من فکر می‌کنم این بیست‌سالی که این‌جا نبودم، بیست سال خواب بودم و بعد از بیست سال دوباره بیدار شدم و چشم‌ام را باز کردم دیدم‌ای وای! من جایی نبودم، این‌ها که بوده همه‌اش تو خواب بوده. من الآن توی وطن خودم هستم و دارم لذت می‌برم. از رانندگی‌اش لذت می‌برم، از کارش لذت می‌برم، از آدم‌هاش، از خیابان‌هاش از خاک‌اش از دودش لذت می‌برم. به هرحال، چون وطن‌ام است دوست دارم. معترض هم نیستم می‌گویم هم اینی که هست، اگر ایران را دوست داری ایران این است، دوست نداری؟ خوش آمدی!»
او همچنین درباره عشق و علاقه‌اش به دوبله گفته بود: «من عاشق کار دوبله بودم و عاشقانه این کار را دوست داشتم و ترک کردنش هم مثل این بود که یک چیزی را که به آن اعتقاد داشتم از بین رفته باشد و خیلی ناراحت بودم، یک وقت شغل، آدم را کنار می‌گذارد و یک وقت خود آدم، شغل را کنار می‌گذارد، من موقعی که کنار رفتم هیچ عیب و ایراد و مسئله خاصی نداشتم و خودم شغلم را مجبور شدم کنار بگذارم. با بازگشت به اینجا با فیلم «عصر روح» شروع کردم که به جای لیام نیسن حرف زدم، حتی فکر می‌کردم نتوانم این کار را انجام دهم ولی خوشبختانه گفتیم در فیلم بعدی هم به جای جت لی صحبت کردم که دست گرمی بود و چون دیالوگ کم داشت فقط می‌خواستم راه بیافتم. الان حتی اگر یک میلیون هم بدهند این کار را نمی‌کنم. یک یا دو فیلمی که مجبور شدم کار کنم فقط دلیلش این بود که مجددا با حرکات لب و دهن آشنا شوم. بعضی‌ها می‌گویند دوبله هنر نیست در صورتی که اگر نبود، همه می‌توانستند دوبله کنند. بعضی‌ها هم می‌گویند دوبله جنایت و خیانت است!. شما که الان از «بیلیاردباز» پل نیومن خاطره دارید به راستی آیا اگر این فیلم دوبله نمی‌شد و شما آنرا می‌دیدید اینقدر از آن خاطره داشتید؟ از هر کسی می‌پرسیم می‌گویند، می‌گویند پل نیومن را به خاطر صدا و دیالوگی که رویش بود دوست داریم، همینطور مارلون برانو. خیلی‌ها هم آمدند، دوبله کردند رفتند ولی هیچ اسمی از آنها نیست.»
منوچهر والی‌زاده درباره زنده یاد چنگیز جلیلوند گفت: او هنرمندی باشخصیت، خوش برخورد و مردم‌دار بود که متاسفانه از دستمان رفت. من و آقای جلیلوند ۶۰ سال در کنار هم بودیم و من شاگردی او را می‌کردم و از او می‌آموختم. او انسانی با معرفت بود با صدایی طلایی.
والی‌زاده ادامه داد: امیدوارم جوانان با علاقه و عشقی که به این کار دارند بتوانند دوبله را حفظ کنند؛ اما کسی جایگزین کسی نمی‌شود. جلیلوند صدایی بود که دیگر نظیر او نخواهد آمد و آدمی پیدا نخواهد شد که بتواند همانند او به جای بزرگترین هنرپیشه‌های دنیا و ایران حرف بزند.
نسل طلایی باز می‌گردد؟
دوبله در ایران رسما از سال ۱۳۲۵ و با نمایش فیلم فرانسوی «دختر فراری» در سینما کریستال آغاز شد. از آن زمان تا کنون، هنرمندان زیادی در این رشته هنری رفت و آمد داشته‌اند، اما تعدادی از آنها به عنوان ستارگان این کهکشان ماندگار شدند. این روزها با افزایش پلتفرم‌های ارائه‌دهنده فیلم‌های خارجی دوبله شده، شاهد ورود صداهای تازه‌ای هم به این عرصه هستیم که گاهی چندان هم درست و اصولی نیست. اما آیا این اتفاق به معنای سیر نزولی دوبله در ایران است؟ شوکت‌السادات حجت، از دوبلورهای تلویزیون، در این باره گفته است: طبیعتاً برخی از ستاره‌های دوبلاژ ما کم‌رنگ شده‌اند. توان‌شان کم شده است. به غیر از تعداد معدودی بقیه نمی‌توانند با قدرت گذشته کار کنند. البته این یک اتفاق طبیعی است چون به هرحال دوبله یک کار تمرکزی که فرد را مستهلک می‌کند. دوبلور دائم باید حرف بزند، تمرکز کند، از خودش جدا شود و شخصیت‌پردازی کند؛ قاعدتاً این مشکلات را ما داریم.
اما برای تغییر نسل چه کاری انجام شده است؟ حجت گفت: دراین مدت تلاش‌های زیادی شده است. هرچند ماه یک بار یک گروه وارد می‌شود. از آن‌ها تست گرفته شده، تعلیم می‌بینند و انتخاب می‌شوند. اصلاً این‌طوری نیست که درها بسته باشد. دائماً این اتفاق می‌افتد. اما متقاضی چون خیلی زیاد است و چون آدم‌های این سال‌ها خیلی بیشتر با دوبله آشنا و عاشقش شده‌اند، خروجی‌اش زیاد به چشم نمی‌آید. الان خیلی‌ها جذب شده و آموزش می‌بینند.
او همچنین درباره علت دوبلری افراد ثابت به جای نقش‌های اصلی افزود: باید نسل‌ها جایگزین هم شوند و این روند باید به صورت پله‌پله باشد. وقتی مرحوم عرفانی بودند تا روز قبلش هم گویندگی می‌کردند که اتفاقاً باید هم می‌کردند. دوبلورهای پیشکسوت حتی اگر گاهی به‌دلیل کهولت سن توپق هم بزنند باز باید باشند. یک جمله آن‌ها اعتبار کار است پس باید درمقابل این عزیزان صبوری کرد. به مرور اگر من نوعی نباشم این تغییر رخ خواهد داد. گاهی فکر می‌کنیم که اگر مثلاً نباشیم چه اتفاقی خواهد افتاد.
او ادامه داد: درصورتی‌که پیش می‌آید ما یک روز غیبت می‌کنیم اما مشاهده می‌کنیم که در نبود ما هم کار انجام شده است. اگر من هم نباشم هستند کسانی که یا شبیه من می‌گویند یا شکلی دیگر؛ من همیشه می‌گویم تا وقتی دوبلور هست نباید کسی او را تقلید کند اما بعد از رفتنش هیچ ایرادی ندارد و تازه یادش هم زنده خواهد شد.
حجت همچنین درباره آینده دوبله ایران گفت: ممکن است برخی اتفاقات نیفتد؛ چون به‌هرحال هر اتفاقی مال زمان و آدم‌های خودش است. اما دوبله همچنان است چون جوانان فن را یاد گرفته‌اند. اساتید قبلی خیلی ستاره بودند اما جوانان امروز در ابتدای راه هستند. ما برای رسیدن به یک شرایط مناسب دائم درحال کار و استعدادیابی هستیم.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
ناکامی گناه مبهم فرشته! (خراسان) حباب «ریزپرنده- غول‌رسانه» ترکید! (جوان) اخبار ویژه (کيهان) اسرائیل دوباره تحقیر شد (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
چنگیز جلیلوند درگذشت خاموشی حنجره طلایی دوبله ایران کورش الماسی پارادوکس تاریخ و توسعه شرایط مذاکره مجدد فراهم خواهد شد؟ بازگشت به برجام؛ خیلی دور خیلی نزدیک چرا فقط صنوف باید هزینه کرونا را بپردازند؟ اصناف همچنان چشم‌‌انتظار تحقق وعده‌های کرونایی دولت تحرکات پمپئو در سفرهای اخیرش به اروپا و خاورمیانه ادامه دارد سه دلیل خطرناک برای حمله به ایران «ابتکار» آثار و پیامد عرضه خودرو و مسکن در بازار سرمایه را بررسی کرد اما و اگرهای بورسی شدن خودرو و مسکن محدودیت‌های جدید هنوز به کاهش ترددها منجر نشده است عدم تناسب شرایط تهران با یک شهر کرونازده دلیل افزایش قیمت‌ها از زبان وزیر اقتصاد سخنگوی وزیر امور خارجه: آمریکا راهی جز احترام به حقوق ملت ایران ندارد واکنش جهانگیری به تخریب خانه یک زن در بندرعباس مجتبی ذوالنور: به حضرت عباس هیچ کس در این مجلس مخالف برداشتن تحریم نیست اجرای دور جدید سیاست‌های حمایتی دو یارانه جدید را چه کسانی می‎گیرند؟ معاون اول قوه قضائیه: اگر در رسیدن به اهداف انقلاب کوتاهی‌ شده باید نواقص را رفع کنیم