«ابتکار» عوامل موثر در تحقق پیش‌بینی رشد ۴.۴ درصدی اقتصاد ایران را بررسی کرد اقتصاد در خط پایان رشد منفی؟

کیمیا نجفی
اقتصاد ایران از سال 2018 و از زمان وضع تحریم‌های آمریکا 3 سال به صورت متوالی شاهد رشد منفی بود. اما آنطور که گفته می‌شود، اکنون نتیجه انتخابات آمریکا وضعیت را برای اقتصاد ایران تغییر داده است و حالا پایان یافتن دوره رشد منفی اقتصاد ایران به یکی از پیش‌بینی‌های موسسات بین‌المللی تبدیل شده است. حال با توجه به مسائل داخلی کشور و مشکلاتی که بر سر راه اقتصاد قرار دارد باید دید که این پیش‌بینی چقدر امکان محقق شدن دارد.
بایدن در زمان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه سپتامبر گفته بود که چنانچه ایران تعهد سخت‌گیرانه به تعهدات برجامی خود را از سر بگیرد، آمریکا نیز به عنوان نقطه آغازی برای ادامه دادن مذاکرات، مجددا به توافق هسته‌ای خواهد پیوست. با بالا گرفتن احتمال بازگشت آمریکا به برجام حالا زمزمه پایان یافتن سه سال رشد منفی اقتصاد ایران به گوش می‌رسد. اخیرا موسسه مالی بین‌المللی (IIF) در گزارشی با اشاره به بازگشت احتمالی آمریکا به برجام در دوره ریاست جمهوری جو بایدن پیش‌بینی کرد: با وجود بحران ناشی از کرونا و محدودیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی، پیش‌بینی می‌شود اقتصاد ایران سال آینده رشد ۴.۴ درصدی را تجربه کند و سه سال رشد منفی این کشور به پایان برسد. این موسسه مالی افزود که اگر صادرات نفت افزایش یابد، ایران می‌تواند ذخایر ارزی خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ به ۱۰۹.۴ میلیارد دلار افزایش دهد.
بازگشت آمریکا به برجام پایان مشکلات خواهد بود؟


احتمال بازگشت آمریکا به برجام و لغو بخشی از تحریم‌ها، امید به بهبود اقتصاد ایران را افزایش داده و حالا پیش‌بینی موسسه مالی بین‌المللی (IIF) از وضعیت رشد اقتصاد در سال آتی نیز نکته امیدوارکننده دیگری است که این روزها مطرح شده است. البته عده‌ای از کارشناسان معتقدند لغو برخی از تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام تنها بخشی از مشکلات اقتصادی ایران را رفع می‌کند و برای بهبود وضعیت کلی اقتصاد، باید با برنامه‌های دقیق و کارآمد مسائل را در درون مرزها مدیریت کرد. به گفته آنها چالش‌های داخلی و بین‌المللی می‌تواند سرعت‌گیری برای تحقق پیش‌بینی اخیر درخصوص رشد ۴.۴ درصدی اقتصاد ایران باشد و نمی‌توان با اطمینان از محقق شدن آن صحبت کرد. ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به احتمال رشد ۴.۴ درصدی اقتصاد ایران در سال آینده به «ابتکار» گفت: پیش‌بینی‌ها همیشه به واقعیت نزدیک نخواهد بود و یک‌سری عوامل مختلف باید دست به دست هم بدهند تا پیش‌بینی‌ها محقق شوند. باید توجه داشت که بازگشت رشد مثبت به اقتصاد ایران تحت تاثیر مسائل مختلفی است، اگر آمریکا بدون چانه‌زنی و به دور از حاشیه‌ها به برجام بازگردد و با روند قبلی خود ادامه پیدا کند، همچنین از سوی دیگر تحریم‌ها در مدت کوتاهی لغو شود می‌توان خوشبین بود که پیش‌بینی بانک تسویه بین‌الملل محقق شود.
اقتصاد نیازمند برنامه‌هایی دقیق است
این کارشناس اقتصادی به ضرورت برنامه دقیق و کارآمد در داخل کشور برای بهبود شرایط اقتصاد اشاره کرد و گفت: البته برای بهبود شرایط اقتصاد ایران، تنها مسائل بین‌المللی مطرح نیست و ما برای رشد نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و کارآمد در داخل هستیم. اگر مناسبات بین‌المللی و تصمیمات داخلی هم‌راستا با یکدیگر در مسیر مناسبی قدم بگذارند می‌توان شاهد تاثیرات مثبت آن در اقتصاد بود.
نکو در بخش دیگری از صحبت‌هایش با توجه به شرایط سخت اقتصادی کشور که ناشی از تصمیمات و ترامپ و تحریم است، ادامه داد: متاسفانه اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر به واسطه تصمیمات ترامپ و تحریم‌ها به شدت آسیب دیده و اکنون نیز درگیر بحران ناشی از ویروس کرونا است. بنابراین ترمیم این اقتصاد نحیف و شکننده، دشوار بوده و بهبود آن بدون توجه به برخی از مسائل داخلی و بین‌المللی امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی گفت: همانطور که اشاره کردم چگونگی مدیریت بایدن و سرعت لغو تحریم‌ها در بیرون از مرزها و همچنین تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها در درون مرزها قبل از پایان ریاست‌جمهوری دولت فعلی از اهمیت بالایی برخوردار است و مسیر اقتصاد سال آتی (1400) را تعیین می‌کند.
این کارشناس اقتصادی افزود: دولت فعلی در ماه‌های پایانی باید ریل‌گذاری مطمئنی انجام دهد تا دولت بعدی بتواند در مسیر درستی قرار بگیرد و از فرصت‌های پیش‌آمده استفاده بهینه کند.
نکو با بیان این مساله که زمان‌بر بودن اجرای تصمیمات و برنامه‌ها همانند سرعت‌گیری برای محقق شدن پیش‌بینی‌ها است، ادامه داد : بایدن اشاره کرده است که بازگشت به برجام منوط به شروطی بوده و این شروط ولو اینکه قابل قبول ما باشد، زمان‌بر خواهد بود. زمان‌بر بود می‌تواند سرعت‌گیری برای محقق شدن پیش‌بینی‌ موسسات بین‌المللی از اقتصاد ایران باشد.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصاد مجلس اظهار کرد: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار اتفاقات منطقه‌ای خواهد بود. به عنوان نمونه روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای خلیج فارس موضوع مهمی است و این اتفاقات قطعا می‌تواند بر مسائل اقتصادی و سیاسی ما تاثیر بگذارد.
نکو گفت: اگر مجموع اتفاقات در مسیر صحیحی قرار بگیرد، حتی اگر پیش‌بینی‌ها هم به طور صددرصد اتفاق نیافتد اما در بلندمدت شاهد اتفاقات مثبتی در اقتصاد خواهیم بود.
برجام با تنش همراه بود
وی در پاسخ به این پرسش که انتخابات ریاست جمهوری ایران تا چه اندازه می‌تواند بر مسائل اقتصادی تاثیرگذار باشد، گفت: برجام در دولت قبلی با توجه به ترکیبی که مجلس داشت به شدت دچار تنش شده بود. پرسش‌ مهم در شرایط کنونی این است که مجلس فعلی با اعتقاد سیاسی بیشتر و نقش پررنگ‌تری که به نسبت زمان تصویب برجام دارد، آیا به شرایط مصوبه زمان برجام تن خواهد داد یا خیر؟ و اینکه با شرایط جدید چگونه برخورد خواهند کرد؟
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اکنون در ماه‌های پایانی دولت قرار داریم و اینکه دولت جدید نسبت به برجام چگونه عمل‌ خواهد یکی‌دیگر از عوامل مهم است، مجموع این مسائل با ابهام همراه بوده و باید منتظر ماند و دید تا تکلیف دولت بعد و چگونگی توجه به برجام مشخص شود.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اهمیت شفاف شدن ابهامات درخصوص برجام و نتیجه آن، گفت: ما انتخابات رئیس‌جموری کشور را در پیش‌رو داریم و روند و نتیجه انتخابات می‌تواند شرایط اقتصادی را تغییر دهد. اگر مساله برجام به نتیجه برسد دولت بعدی باید موثرتر عمل کرده و اقتصاد را به سمت شرایط بهتری سوق دهد. قبول برجام‌ جهش‌یافته می‌تواند اقتصاد را با سرعت بالاتری ترمیم کند، اما اگر مخالفت‌ها ادامه یابد بهبود یافتن شرایط دشوار خواهد بود. در شرایط فعلی ابهامات زیادی وجود و تا زمانی‌که این مسائل شفاف نشود نمی‌توان نسبت به چگونگی وضعیت اقتصاد در ماه‌های آتی نظر قطعی مطرح کرد.