ایمنی تهران و آتش‌سوزی پالایشگاه تندگویان

ایمنی تهران و آتش‌سوزی پالایشگاه تندگویان مهدی زارع ساعت ۱۹ و ۱۸ دقیقه عصر روز چهارشنبه (۱۲ خرداد 1400) آتش‌سوزی وسیعی به‌دلیل نشتی یکی از مخازن ضایعات نفتی پالایشگاه نفت شهید تندگویان شهر ری رخ داد که بر اثر آن بلافاصله برخاستن ستون دود از جنوب تهران توجه مردم را به خود جلب کرد. دو مخزن ۲۰ و ۲۴ هزار بشکه‌ای این پالایشگاه دچار آتش‌سوزی شد که در مخزن ۲۰ هزار بشکه‌ای شش‌هزار و در مخزن ۲۴ هزار حدود ۱۸ هزار بشکه فراورده نفتی وجود داشت. شرکت پالایش نفت تهران با ظرفیت پالایش ۲۵۰ هزار بشکه در روز در حدود ۱۷ تا ۲۰ درصد انرژی کشور را تولید می‌کند. این پالایشگاه سال ۱۳۴۷ تأسیس شده و اینک مشتمل بر دو پالایشگاه جنوبی و شمالی است. شش ایستگاه از سازمان آتش‌نشانی تهران به‌همراه چندین دستگاه خودروهای پشتیبانی از جمله خودروی بالابر، دستگاه تنفسی، تانکر آب و... در محل حضور پیدا کردند. مجموع خودروهایی که در این حریق استفاده شد، حدود ۶٠ دستگاه بود. حدود ١٨٠ آتش‌نشان در عملیات مشارکت کردند. آتش‌نشانی شرکت نفت نیز در عملیات حاضر بود. پلیس ناجا، راهور و کارشناسان مدیریت بحران و اورژانس تهران نیز در محل حضور داشتند. در ابتدا اعلام شد که یکی از مخازن دچار حریق شده، اما ظاهرا به بخشی از مخازن دیگر نیز سرایت کرد و نهایتا ۱۸ مخزن آتش گرفت. در پایان روز اول بعد از سانحه با مهار آتش، سردشدن مخازن پیگیری شد. حادثه پالایشگاه تندگویان شهر ری در سال 1400 حدود چهار سال و نیم بعد از حادثه پلاسکو رخ داد. حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در روز 30 دی‌ماه 95 ساعت ۷:۵۸ صبح آغاز شد. این حادثه شروع توجه به مسئله ایمنی تهران در سال‌های اخیر بود. آتش از طبقه دهم ساختمان پلاسکو شروع شد و در ساعت ۹:۰۰ صبح اکثر افراد عادی (اعم از کسبه و شهروندان) توسط نیروهای جست‌وجو و نجات سازمان آتش‌نشانی از محل خارج و اشتعال کاهش و لکه‌گیری آغاز شد. با فروکش‌کردن نسبی حریق، نیروهای عملیاتی با هجوم گسترده کسبه و مالکان برای جمع‌آوری اسناد و مدارک مالی مواجه شدند و عملیات اطفای حریق و لکه‌گیری با اختلال مواجه شد و عوامل انتظامی نیز نتوانستند مانع ورود آنها شوند و در همین زمان مجددا شعله‌های آتش شدت گرفت و با ریزش آوار در طبقه دهم، تعدادی آتش‌نشان گرفتار شدند. در ساعت ۱۱:۰۲ فرمانده صحنه عملیات دستور تخلیه فوری نیروهای عملیاتی و شهروندان را از طریق بی‌سیم صادر کرد و ساعت ۱۱:۳۳ ساختمان فرو ریخت. آنچه در ساختمان پلاسکو نادیده گرفته شده بود، شامل موارد ذیل بود...
- اخطارهای کتبی در سال‌های قبل از حادثه به مالک، صاحبان سرقفلی و هیئت‌مدیره ساختمان توسط سازمان آتش‌نشانی و شهرداری تهران که دلالت بر نقص سیستم‌های ایمنی ساختمان پلاسکو داشت.
- فقدان گاز شهری در ساختمان و استفاده سیستم گرمایشی و طبخ غذای غیراستاندارد مانند سیلندرهای گاز کوچک، متوسط و... .
- فرسودگی شبکه برق‌رسانی و مصرف برق زیاد توسط واحدهای تولیدی.
- فقدان سیستم‌های هشداردهنده و اطفای حریق.


- عدم اجرای مقررات ملی ساختمان در حوزه نگهداری و بهره‌برداری مناسب ساختمان.
- عدم تأمین تجهیزات ایمنی برای حدود ۱۷۷ کارگاه و واحد تولیدی البسه غیرمجاز و انبار پوشاک که دارای بار حریق و اشتعال سریع بودند.
- تغییر کاربری غیرمجاز و غیراصولی و مغایر با مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در واحدهای تجاری و تبدیل به کارگاه‌های تولیدی و استفاده از مصالح غیرمقاوم در مقابل حریق برای پارتیشن‌بندی واحدها.
براساس گزارش‌های کارشناسی آتش‌نشانی، همچنان این موارد در ساختمان‌های بلند و مجتمع‌های تجاری تهران از عمده موارد نقصان ایمنی در تهران است. سازماندهی سازمانی مانند آتش‌نشانی، بدون دسترسی به مدلی موفق و بین‌المللی و همچنین بدون آگاهی از اطلاعات دقیق و فنی نسبت به موضوع ممکن نیست؛ برای مثال در فرانسه مدیریت و فرماندهی عملیات پاسخ و مقابله با آتش‌های بزرگ مانند آتش‌های شهری و صنعتی از سوی یک آتش‌نشان انجام می‌شود؛ اما متأسفانه این وضعیت در تهران وجود ندارد و در دهه گذشته نیز اصلاح نشد. در بخش مدیریت بحران، در 20 سال اخیر با تشکیل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، در زیرمجموعه شهرداری تهران نیروهای خوب، کارآمد، علمی و کارشناس در این سازمان سازماندهی شده و رشد کردند. این افراد با موضوع بحران به شیوه مدرن آشنا هستند، اما به نظر می‌رسد این بخش در مدیریت شهری خیلی جدی گرفته نمی‌شود و در مجموعه شهرداری موضوع مربوط به خطر، ریسک و بحران موضوعی مهم تلقی نمی‌شود. نظر این افراد متخصص هیچ‌گاه به‌عنوان یک نظر وتویی در مدیریت شهری، به‌ویژه از دید اصلاح وضعیت ایمنی مطرح نیست و این برای شهری مانند تهران که از رآکتور هسته‌ای (امیرآباد) تا پالایشگاه را در خود دارد، کاری خطرناک و غلط است.