حسین درودیان
کارشناس مسائل اقتصاد ایران

به نظر می رسد به سمت تعادل تورمی سطح بالاتر نسبت به قبل حرکت کرده ایم. باتوجه به محدودیت های ارزی و تجاری و از طرفی با توجه به رشد نقدینگی و پایه پولی و کسر بودجه ای که در وضعیت فعلی در آن قرار داریم، باید یک مرتبه بالاتر تورمی را برای چند ماه آینده کشور انتظار داشته باشیم. هر چند انتظار می‌رفت با تثبیت نرخ ارز در چند ماه گذشته، نرخ تورم فروکش کند؛ ولی به این دلیل که دولت بیش از حد بر روی گشایش های ارزی انتظار به جامعه پمپاژ کرده بود و گشایش های ارزی به طور معنی دار برای ما اتفاق نیافتد، انتظار می رود فشار ملایمی روی نرخ ارز تا آخر سال داشته باشیم.
مهم تر از آن چه گفته شد، به دلیل نوع مدیریت ارزی ما در دو سال اخیر ارزهای با کیفیت خود را تقریبا از دست داده ایم. نتایج از دست دادن ارز با کیفیت به دلیل سیاست های ارزی که از 97 در پیش گرفته ایم، در حال حاضر خود را نشان داده است. نتایج و تبعات تصمیمات ارزی در سال های گذشته، هم اکنون به ویژه روی کالاهای اساسی تاثیر خود را نشان داده است و نمود پیدا کرده است. یعنی مقدار تورمی که الان با آن روبرو هستیم و فشار اصلی آن بر روی کالاهای اساسی است و آن هم به خاطر اختلالات ارزی است که فقط در بحث قیمت و افزایش نرخ ارز خود را نشان نمی دهد. موضوع اصلی در این بحث، کیفیت ارز و نحوه دسترسی به ارز است که از این ناحیه تورم ایجاد شده است. در اقتصاد ما وضعیتی را در خصوص تورم و افزایش نرخ ارز شاهد هستیم که حداقل در چشم انداز چند ماهه افق رو به بهبودی برای آن دیده نمی شود. بحث دیگر رابطه تورم و کسری بودجه است که جزییات زیادی وجود دارد و ماجرا به سادگی که در تعاریف متعارف گفته می شود، نیست. مسئله اصلی اینجاست که وقتی در مورد کسری بودجه و تورم صحبت می کنیم زنجیره علّی وجود دارد که می گویند کسری بودجه باعث رشد پایه پولی می شود و رشد پایه پولی باعث رشد نقدینگی و رشد نقدینگی باعث تورم می شود که به صورت خلاصه اول و آخر این زنجیره را می گویند.مسئله ای که وجود دارد در حلقه ها است. اینکه آیا کسری بودجه باعث رشد پایه پولی می شود؟ آیا پایه پولی باعث رشد نقدینگی می شود؟ آیا رشد نقدینگی باعث رشد تورم می شود؟ مهم ترین تردید در اینجا اثر علّی رشد پایه پولی و نقدینگی است. نظام بانکی ما نیروی اصلی در رشد نقدینگی است و این نظام بانکی میزان حساسیت و وابستگی اش به نسبت دهه های قبل کمتر شده است. اینطور نیست که بگوییم و قادر باشیم کسری بودجه را مهار کنیم یا جلوی ارتباط کسری بودجه با پایه پولی را بگیریم. در این صورت ترازنامه های بانک ها از حرکت باز نمی ایستد. این را یک بار در ابتدای دولت دوزادهم تا سال ۹۷ و برگشت تحریم ها تجربه کرده و آزموده ایم. در این سال ها دولت تلاش کرد به میزان زیادی برداشت خود را از بانک مرکزی کم کند؛ ولی نقدینگی به همان سیاق گذشته رشد کرد.