برند نامعتبر مانع مهم صادرات فناوری
نسیم توکل
عضو اتاق بازرگانی تهران
در چند سال گذشته، موضوع صادرات خدمات فنی مهندسی به شکل گسترده مورد بررسی و تبادل نظر قرار می‌گیرد. هر چند رشد این مسئله به دلیل وجود تحریم‌ها و نامناسب بودن وضعیت اقتصادی هر سال عقب نشینی کرده؛ با این حال، همواره از صادرات خدمات فنی مهندسی به خاطر وجود پارامترهایی همچون ارزش پایین پول ملی، دستمزد کارگران و قیمت پایین تمام شده نهایی به عنوان راهکاری برای ارز آوری و بهبود وضعیت گروه‌های تولیدی و در مجموع افزایش نرخ صادرات کشور یاد می‌شود.
صرفنظر از دیگر مشکلات و مسائل موجود، دو چالش بزرگ در این حوزه وجود دارد که به طور خاص مورد توجه فعالان بوده و از جانب بسیاری صادرکنندگان و فعالان بخش خصوصی مطرح شده است. یک بخش این مسئله متوجه تولیدکننده یا صادرکننده بخش خصوصی و سوی دیگر آن متوجه وضعیت حاکمیتی کشور است.
بخش ابتدایی با شرایط راحت‌تری قابل رفع است اما در چالش دوم یک برنامه‌ریزی بلند مدت نیاز دارد و به میزان زیادی با شرایطی که مجلس و دولت آینده به وجود می‌آورد مرتبط است. با این همه، چالش اول در صادرات خدمات فنی مهندسی، دانش دست دوم است. فارغ التحصیلان حتی دانشگاه‌های برتر و تراز اول کشور وقتی وارد صنعت می‌شوند نسبت به هم قطاران 20 سال گذشته خود از نظر سطح دانش و مهارت آموزی ضعف شدیدی دارند. از همه مهم‌تر اینکه تخصص به سوی مهارت آموزی نرفته و دانش فعلی مربوط به دورانی است که اساتید دانشگاه در آن دوران مشغول پژوهش، ارائه مقالات به روز در منابع معتبر و سفرهای علمی برای فراگیری و دریافت دانش روز بوده‌اند.
چالش مهمی که در مسیر صادرات خدمات فنی و مهندسی وجود دارد، تصویر و برند ملی است. متأسفانه تصویر ایران از نظر فرهنگی و ساختار برند ملی افت بسیار زیادی را شاهد بوده و هیچ تلاشی برای ارتقا یا بهبود آن نیز صورت نگرفته است؛ انگار دغدغه‌ای وجود ندارد.در واقع، نه تنها تلاش نشده بلکه در برابر بسیاری کشورها که با سیاست‌های داخلی و بین‌المللی کنونی مخالف هستند و همه کار برای از بین بردن جایگاه تجاری و اعتبار ملی برند ایران انجام داده‌اند نیز سکوت شده؛ به گونه‌ای که بسیاری افراد و کشورهای جهان باور و شناخت منفی از ایران در ذهن دارند؛ به طوری که بازرگانان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی باید زمان بسیار زیادی را برای تغییر
باورها و شناسایی توانایی ایرانیان در حوزه‌های فنی مهندسی صرف کنند؛ آن هم با نتیجه‌ای نامعلوم، صرف وقت و هزینه فراوان برای فعالیت در حوزه‌ای که تخصص آن را دارند.
