آمار و آنالیز فوتبال همه چیز را به شما نمی‌گوید

رسول مجیدی     @Rasoulmajidi   علاقه‌مندان آنالیز داده خیلی دوست دارند بگویند همه فوتبال در آمار و ارقام و آنالیز خلاصه می‌شود و فقط از این راهبرد است که می‌توان فوتبال مدرن را فهمید و توضیح داد. آنها به جمع‌آوری بیگ‌دیتا علاقه‌مندند و سعی می‌کنند اینطوری موفقیت‌های مربیان بزرگی مثل گواردیولا، یورگن کلوپ و توخل را توضیح دهند. ورد زبان‌شان هم این است که اعداد به آدم دروغ نمی‌گویند و بدون جانبداری فوتبال‌ها را آنالیز می‌کنند اما واقعیت این است که شما اگر یک فوتبال را درست و همه‌جانبه نبینی، نمی‌توانی آن را صرفاً با آمار توضیح دهی. مایکل کاکس که یکی از فنی‌نویس‌ترین روزنامه‌نگاران فوتبالیست و خودش علاقه زیادی به آنالیز فوتبال دارد، هفته پیش بعد از شکست فاجعه‌بار منچستر مقابل لیورپول مطلبی نوشت که به خوبی توضیح می‌داد چرا نباید تنها در دام آمار افتاد. او برای اتلتیک نوشته بود: نتیجه نهایی بازی همیشه کل داستان را روایت نمی‌کند. این یکی از موضوعات اصلی تحلیل فوتبال در سال‌های اخیر بوده است؛ پذیرش معیار گل‌های مورد انتظار به این دلیل است که متفکران خلاق متوجه شدند که نتایج بازی‌ها به تنهایی بسیار پرهیاهو هستند و ممکن است گمراه‌کننده باشند. اما همه چیز صرفاً به این اعداد و ارقام اصولی بستگی ندارد. به هرحال ممکن است شما به اعداد گل‌های مورد انتظار در شکست صفر-5 منچستریونایتد مقابل لیورپول در روز یکشنبه نگاه کنید (44/3 به 50/1) و فکر کنید که آنها بدشانس بوده‌اند. نتیجه‌ای شبیه به 1-4 مناسب‌تر بود. اما ارقام گل‌های مورد انتظار این واقعیت را نشان نمی‌دهند که لیورپول پس از به ثمر رساندن گل پنجم در دقیقه 50 عملاً دست از بازی کشید و برای بالا بردن تعداد گل‌های زده، خودش را به زحمت نینداخت. تاتنهام نیز در جریان پیروزی پنج گله فصل گذشته‌اش در اولدترافورد همین کار را کرد؛ در غیر این صورت یونایتد مطمئناً شکستی رکوردشکن در تاریخ باشگاه را در هر دوی این بازی‌ها رقم می‌زد. اعداد نشان نمی‌دهند که یونایتد تا چه حد کنترلش را از دست داده و وحشت‌زده شد؛ در حالی که کریستیانو رونالدو و هری مگوایر در آستانه دریافت کارت قرمز بودند و در نهایت این پل پوگبا بود که به دلیل تکل کارت قرمز گرفت که بیشتر از اینکه در زمان اشتباه زده شده باشد، از روی عمد و بدجنسی زده شده بود. اعداد نشان نمی‌دهند که یونایتد چطور در زمانی که توپ را در اختیار نداشت، عملاً بدون ساختار بود؛ روش آنها برای پرسینگ این بود که بازیکنان دوندگی‌های انفرادی بدون هدفی انجام دهند و برای اثبات اینکه سخت در حال کار هستند، تلاش کنند. اعداد نشان نمی‌دهند که یکی از تک به تک‌های لیورپول روی پاس 60 متری مارکوس راشفورد به پشت دفاع خودی که به محمد صلاح رسید، خلق شد. مطلب کاکس به خوبی نشان می‌دهد که شاید جمع‌آوری اطلاعات و آمار بتواند تا حدود زیادی ما را از چیزی که در ذهن مربیان می‌گذرد مطلع سازد اما همه چیز را افشا نمی‌کند. فوتبال فقط در آمار و درون زمین خلاصه نمی‌شود. موفق‌ترین مربیان دهه اخیر یعنی گواردیولا و کلوپ اتفاقاً کسانی بودند که نه تنها در داخل زمین بلکه در خارج از آن هم تأثیرات شگرفی روی شاگردان‌شان انجام داده‌اند. آنها به خوبی از آنالیز و بیگ دیتا بهره می‌برند ولی می‌دانند فوتبال فراتر از تاکتیک و آنالیز است. پپ و یورگن مسأله دیتا و مسائل روانی را با هم جمع کرده‌اند چون می‌دانند فوتبال فقط در آنالیز و اطلاعات خلاصه نشده.