قانون هوای پاک روی کاغذ ماند

ایران زمین - وضعیت هوای تهران قرمز شد. اصفهان آلوده‌ترین روزهای خود را تجربه می‌کند. هوای مشهد هم برای گروه‌های حساس ناسالم است. آلودگی هوا کیفیت هوای کرج و اشتهارد را هم در وضعیت قرمز قرار داد تا آلودگی‌ها همچنان معضل اول کلانشهرها در پاییز و زمستان باشد. محمد سبزواری مدیرکل هواشناسی خوزستان در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «در میان کلانشهرها باران به داد اهواز رسید و آنها تا آخر هفته  هوای مطلوبی را تنفس خواهند کرد.»
هرچند شاخص آلودگی هوای تهران روز گذشته روی عدد ۱۵۹ قرار گرفته و وضعیت هوای تهران قرمز شد اما امروز با وزش باد بتدریج از شدت آلاینده‌ها در پایتخت و دیگر کلانشهرها کاسته می‌شود.
«صادق ضیاییان» مدیر کل پیش‌بینی سازمان هواشناسی به «ایران» می‌گوید: از روز چهارشنبه باز هم باید منتظر انباشت آلاینده‌ها در آسمان کلانشهرهای اراک، تبریز، کرج و اصفهان باشیم. به‌دلیل پایداری هوا درآخر هفته، انتظار می‌رود ساکنان تمام کلانشهرها بجز مشهد در روزهای چهارشنبه ، پنجشنبه و جمعه هوای ناسالمی را داشته باشند.
به‌گفته وی، سامانه بارشی که از چند روز گذشته کشور را فراگرفته بود امروز موجب بارش‌های پراکنده‌ای در خراسان رضوی می‌شود و این سامانه فردا چهارشنبه به طور کامل از کشور خارج می‌شود. در همین حال پیش‌بینی می‌شود روزهای آخر هفته بجز در استان‌های ساحلی خزر، در دیگر استان ها شاهد بارشی نباشیم.


 23 دستگاه متهم آلودگی هوا
«سمیه رفیعی» رئیس فراکسیون محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی درباره آلودگی‌هایی که نفس کشیدن را برای بسیاری از شهروندان کلانشهر  سخت کرده 23 دستگاه را براساس قانون، مسئول مستقیم اجرای قانون هوای پاک دانست و گفت:«همه آنها در انجام تکالیف خود ناقص عمل کرده‌اند.»
 به‌گفته رفیعی سازمان محیط‌ زیست 60 حکم تکلیفی برای اجرای این قانون دارد و هماهنگ کننده و ناظر اجرای این قانون است اما بسیاری از تکالیف خود را انجام نداده است. از سال 96 که قانون هوای پاک تصویب شد تاکنون هیچ اقدام مؤثری برای کاهش آلودگی هوا انجام نشده است. از جمله قوانینی که روی زمین مانده معاینه فنی موتورخانه هاست که به گفته  رفیعی همه دستگاه‌های مسئول وظیفه قانونی خود را درباره ماده 17 قانون هوای پاک ناقص انجام داده‌اند.
سازمان محیط‌ زیست باید وضع آلودگی 129 هزار واحد صنعتی کشور را به‌صورت لحظه‌ای پایش کند اما فقط 21 هزار واحد سامانه پایش را نصب کرده‌اند که از این تعداد نیز فقط 548 واحد سامانه پایش برخط را نصب کردند و گزارش می‌دهند. او می‌گوید:«سال گذشته 28 راهکار کوتاه مدت و بلند مدت را که هیچ هزینه‌ای نداشت برای کاهش آلودگی هوا به دولت بویژه وزارتخانه‌های نفت، صمت، کشور و سازمان محیط زیست ارائه کردیم اما همه آنها برای اجرای این راهکارها بهانه آوردند.امسال نیز این راهکارها را به رئیس‌جمهور پیشنهاد دادیم که از آنها استقبال کرد.»
او تناسب نداشتن جرم با جریمه را از مشکلات قانون هوای پاک دانسته و با اشاره به اصلاح قانون هوای پاک در مجلس  می‌گوید:«دودزاترین و آلوده کننده‌ترین ناوگان حمل‌ونقل ناوگانی است که خود دولت از آن استفاده می‌کند. این ناوگان در تهران 10 درصد سیستم حمل‌ونقل شهری را شامل می‌شود اما 40 درصد آلودگی این شهر مربوط به آنهاست. از محل درآمد تبصره یک قانون مالیات بر ارزش افزوده، شهرداری‌ها موظف هستند ناوگان حمل‌ونقل شهری را تعویض و نوسازی کنند اما بر اساس آمار در سال‌های 97 و 98 در استان‌های اصفهان، تهران، خوزستان و البرز، فقط 235 دستگاه از این ناوگان تعویض شده است در حالی که با این درآمد می‌توانستند کل ناوگان را تعویض یا نوسازی کنند.»
اخطار محیط زیستی سازمان بازرسی کل کشور
وضعیت هوای کلانشهرها پای سازمان بازرسی کل کشور را هم به ماجرا کشاند.
بررسی‌های سازمان بازرسی کل کشور نشان می‌دهد مفاد ماده ۳۳ مذکور و سایر مقررات در زمینه تأمین بودجه و هزینه‌کرد بدرستی و کامل محقق نشده است.
غلامعباس ترکی معاون نظارت و بازرسی امور تولیدی سازمان بازرسی کل کشور می‌گوید:«در این قانون، سازمان حفاظت محیط‌ زیست دو تکلیف قانونی دارد؛ یکدسته از آنها، ناظر بر تکالیف خود دستگاه است و دسته دیگر نیز نظارت بر اجرای قانون و آیین‌نامه‌های قانونی است. بنابراین انتظار داریم این سازمان به هر دو وظیفه خود عمل کند و در این زمینه اخطار لازم را داده‌ایم.»
ورود سازمان بازرسی کشور، واکنش پردیسان را در پی داشت. گلعلیزاده معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست درگفت‌و‌گو با ایسنا می‌گوید: «براساس مستندات موجود، ما در وظایف خود چه به‌عنوان مجری و چه به‌عنوان ناظر بر حسن انجام تکالیف سایر دستگاه‌های اجرایی مکلف در قانون هوای پاک کوتاهی نکرده‌ایم.» او عدم تحقق برخی از تکالیف قانون هوای پاک توسط سایر دستگاه‌ها را دلیلی بر کم کاری و ضعف عملکرد محیط‌ زیست نمی‌داند. گلعلیزاده نبودن اعتبار لازم برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل را یکی از دیگر دلایل بی‌سرانجام بودن هوای پاک عنوان می‌کند. او ملاحظات سایر دستگاه‌های درگیر را هم از جمله دلایل عدم توفیق در اجرای هوای پاک اعلام می‌کند.بر اساس قانون هوای پاک، جلوگیری از تردد موتورسیکلت‌ها و خودروهای دودزا برای کاهش آلودگی هوا برعهده ناجا است اما نیروی انتظامی بنا به دلایلی از جمله این که بسیاری از شهروندان از موتورسیکلت به‌عنوان حمل بار و مسافر برای امرار معاش استفاده می‌‌کنند  یا این که خودروهای دودزا متعلق به قشر کم درآمد جامعه است، ملاحظاتی را در نظر می‌گیرد و در بیشتر مواقع اعمال جریمه می‌کند ولی از تردد وسایل نقلیه دودزا جلوگیری نمی‌کند.
بر اساس قانون هوای پاک، پلیس باید از تردد اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده جلوگیری کند ولی به‌دلیل این که در حمل‌ونقل بار و مسافر اختلال ایجاد می‌شود، غیر از اعمال جریمه، نمی‌تواند خودروها را متوقف کند.
چیزی که گلعلیزاده به صراحت اعلام نمی‌کند بی‌توجهی بسیاری از دستگاه‌های درگیر به قوانین هوای پاک است. دستگاه‌ها وظایفشان را انجام نمی‌دهند و از حفاظت محیط زیست کشور هم کاری جز تذکر بر نمی‌آید.

نیم نگاه

از سال 96 که قانون هوای پاک تصویب شد تاکنون هیچ اقدام مؤثری برای کاهش آلودگی هوا انجام نشده است. از جمله قوانینی که روی زمین مانده معاینه فنی موتورخانه هاست