روزنامه ابتکار
1400/09/02
آیا «فیلم‌های سخیف و مبتذل» بهانه‌ای برای افزایش سانسور خواهد بود؟ سینما در زمین مه‌آلود ممیزی
گروه فرهنگ و هنر – تقریبا پیش از سرکارآمدن وزیر جدید همه می‌دانستیم که با توجه به رویکرد دولت سیزدهم، احتمالا بسیاری از سیاست‌های سینمایی تغییر خواهد کرد. در آخرین اظهار نظر یک مسئول سینمایی، محمد خزاعی، رییس سازمان سینمایی، گفته است که برای فیلم‌های سخیف و مبتذل مجوز صادر نمی‌کنیم. اما آیا تعریفی مشخص برای این گونه فیلم‌ها وجود دارد یا تنها قرار است بر خط قرمز‌های مبهم افزوده شود و سینماگران بیش از پیش طعم سانسور را بچشند؟وقتی محمد مهدی اسماعیلی، به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی شد و آن پیش‌نویس معروف برنامه‌هایش را منتشر کرد بسیاری از فعالان سینمایی متوجه شدند که خط مشی احتمالی دولت سیزدهم در قبال سینما تغییرات قابل توجهی خواهد کرد. او در برنامه‌های هشتاد و سه صفحه‌ای خود به بررسی بخش‌های گوناگون فرهنگ و هنر پرداخت و درباره وضعیت موجود در سینما نوشت: «عدم برنامه‌ریزی صحیح برای مخاطب‌سازی و توجه به علاقه مخاطبان، وجود مفاسد در سیستم توزیع در سینما و خارج از سینما، کمبود سالن‌های سینما با توجه به پراکندگی جنس و جمعیت، عدم برنامه‌ریزی صحیح برای اکران فیلم در خارج از کشور، بدسلیقگی در شورای پروانه ساخت و شورای پروانه نمایش، تولید فیلم‌های ضدارزش، غیر انقلابی و غیراخلاقی با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد، عدم اتخاذ موضع شفاف و برخورد در برابر فعالیت محکومین امنیتی و چهره‌های سینمایی همسو با اهداف دشمنان، اثرگذاری زیاد جشنواره‌های خارجی بر تولیدات سینمایی داخلی، اعطای کمک‌های مالی به تولیدات سینمایی ناهمسو با انقلاب اسلامی و همچنین اعطای کمک‌های مالی به خانه سینما که فاقد وجاهت قانونی بوده و معدل فعالیت‌های آن در جبهه فرهنگی معارض انقلاب اسلامی دیده میشود، عدم نظارت و رهاسازی ارائه کنندگان فیلم و سریال‌های خارجی (VOD)، عدم برخورد با رفتارهای ساختارشکنانه برخی مدیران، وجود سرمایه‌گذاری مشکوک در تولیدات سینمایی، کارگردان محوری در تولیدات سینمایی، عدم بازپرداخت وام و تسهیلات اعطایی به تولید‌کنندگان سینمایی، وابستگی مالی سینمای کشور به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ناکارآمد بودن قانون کپی‌رایت، وجود نگاه‌های سیاسی و بعضاً مخالف آرمان‌های انقلاب در جشنواره فجر.»
اسماعیلی همچنین اشاره کرده بود که در سال ۱۳۹۷، از ۷۷ فیلم رصد و تحلیل شده، ۵۹ فیلم مروج سبک زندگی غیر اسلامی ایرانی و تخریب کننده انقلاب اسلامی، ۶۱ فیلم ارائه کننده تصویر مثبت از زن بی‌حیاء، ۵۰ فیلم سیاه‌نما و ناامیدکننده، ۶۰ فیلم مروج وادادگی و تحقیر ملی، ۵۵ فیلم القاءکننده واگرایی دینی و ملی و قانون‌گریزی و نمایش ناکارآمدی نهاد‌ها بوده‌اند. در این برنامه وضعیت موسیقی و هنرهای تجسمی نیز چندان تفاوتی با برنامه‌های سینمایی نداشت.
البته او پس از مواجهه با انتقادات بسیاری از سوی سینماگران، کمی سخنانش را تعدیل کرد. اما چندی پیش او در گفت‌وگویی تلویزیونی گفت: «آیا وضعیت سینما ما قابل قبول است؟ آیا مشکل دارد یا ندارد؟ من نمی‌توانم حرف‌هایی بزنم که همه از من تعریف کنند. وضعیت سینما واقعا اشکال دارد. من مواجه هستم با انبوهی از فیلم هایی که در نوبت اکران هستند. من خودم را موظف می‌دانم که این فیلم‌ها را تماشا کنم و می‌بینم که بعضی‌هایشان اشکالاتی دارد. من حاضر نیستم فیلمی را با خانواده ام ببینم؛ چطور می‌توانم اجازه بدهم که مردم ما این فیلم ببینند. خود اهالی سینما باید کمک کنند این وضعیت را تغییر دهیم. قطعا حوزه مدیریتی ما از آثاری که به فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی ما توجه دارند حمایت می‌کند. من خودم را سرباز این مردم و نظام می دانم. تا روزی که در خدمت مردم هستم در پایبندی جدی به صیانت از فرهنگ ایرانی و اسلامی تاکید خواهم کرد». این گفته‌ها برای بسیاری به معنای بازگشت به همان پیش‌نویس بود. گرچه بعد باز هم او بعد از روبه‌رو شدن با سیل انتقادات از مواضعش کوتاه آمد و گفت: «تعداد بسیار محدودی از فیلم‌های نیازمند اصلاح را ممکن است با خانواده‌ام نتوانم ببینم».
اما روز 29 آبان ماه، محمد خزایی، رییس سازمان سینمایی با حضور در مجلس شورای اسلامی، گفته است بخشی از تولیدات سینمایی، قابل دفاع و در شان یک خانواده ایرانی و مسلمان نیستند و به همین دلیل از این پس، به آثار ضعیف و سخیف پروانه ساخت و نمایش داده نمی‌شود، زیرا سینمای ایران سینمای فرهنگی، اندیشه محور و سینمای خانواده مدار است.
محمد خزاعی تاکید کرده است که «اگر چه سازمان سینمایی با انبوهی از تولیدات دپو شده مواجه است که باید مشکلات و اشکالات آن‌ها مدیریت شوند، اما در دولت جدید هیچ مجوزی برای ساخت فیلم‌های سخیف و مبتذل صادر نمی‌کنیم.»
صفت مبتذل که گاهی به برخی فیلم‌های سینمایی نسبت داده میشود از آن دست واژه‌هایی است که چند سالی است خیلی بیشتر در سینما باب شده و از هر نگاه و طیفی مورد بحث قرار گرفته است، اما حالا که رییس سازمان سینمایی - مدتی بعد از اظهارنظر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره وضعیت برخی فیلم‌ها - اعلام کرده است که از این پس به فیلم‌های سخیف و مبتذل مجوز نمی‌دهد این پرسش مطرح میشود که معیار تشخیص فیلم مبتذل برای تماشاگران مختلف چیست؟ ابوالحسن داودی که ساخت فیلم‌های مختلفی همچون فیلم «مرد بارانی»، «زادبوم»، «رخ دیوانه» و کمدی «هزارپا» را در کارنامه خود دارددر این مورد گفت: احتمالا آن‌هایی که تصمیم گرفته‌اند به فیلم‌های سخیف مجوز ندهند خودشان تعریف مشخصی از آن را در نظر دارند؛ اگر مسئله فقط مقابله با فیلمسازی است که به نظر آن‌ها پایش را از گلیمش درازتر کرده، قطعا نیاز به صراحت و شجاعت بیشتری در ابراز نظر دارد و خُب نوعی بدعت‌گذاری هم محسوب میشود، اما اگر این پیام کلی برای همه فیلمسازان است باید مدیریت فرهنگی ابتدا به روشنی تعریف قاعده‌مند و مشروع ابتذال را روشن و اعلام کند که چگونه بر این «حق» و «درک» نائل شده‌اند، چرا که معمولا این روشِ کسانی است که خود را متولی همه امور مردم می‌بینند، به جای آن‌ها انتخاب می‌کنند و تصور می‌کنند که حق دارند خود را معیار ارزش‌گذاری قرار دهند پس غالبا هم چنین اشتباهاتی را مرتکب می‌شوند.
او افزود: نکته اینجاست که ابتذال در هر ذهنی می‌تواند یک معنا و تعریف متفاوت داشته باشد، چنانچه معنی آن از نگاه منِ نوعی ممکن است با آنچه در نگاه آقایان وجود دارد فرق داشته باشد؛ پس اگر قصد محدود کردن دایره کار بعضی فیلمسازان است و یا اینکه نمی‌خواهند بعضی فیلم ها (مثل آثار اجتماعی افشاگرانه) به بهانه این تعریف مبهم ساخته شوند، شاید ابرازش صادقانه‌تر باشد تا اینکه پشت این واژه‌های مبهم و قابل تفسیر پنهان شوند چون به هر حال کسانی که چنین ارزش‌گذاری‌ای می‌کنند و آن‌هایی که پشت‌شان هستند دیدگاه خود را نسبت به این جریان بارها نشان داده‌اند. نگاه آن‌ها شبیه همان است که عده‌ای طرح محدودیت اینترنت را «صیانت» نام‌گذاری می‌کنند. این دوستان با چنین کارهایی فقط دست خود را رو می‌کنند و اینکه شما خود را ارباب سلیقه اکثریت و حتی عامه مردم و از هرطیف مختلف بدانید، عملا جز دیکتاتوری فکری و مدیریتی، معنایی نمی‌توان بر آن متصور شد.
داودی ادامه داد: همیشه هر گروهی که بر سر کار می‌آیند نگاه و رویکردشان نسبت به مسائل و جریان‌ها مشخص است و خیلی قابل استتار نیست، آن‌ها معمولا یا با معیارهای فکری خود و یا با معیارهای دیکته شده از مراجع دیگر تصمیم می‌گیرند تا امور را پیش ببرند. اتفاقا این آقای خزاعی‌ای که من می‌شناسم شاید خودش نسبت به این موضوع (فیلم مبتذل) ذهنیت روشن‌تری داشته باشد و حتی گاهی شاید معیارهایی که در این موضوع دارد به سلیقه من هم نزدیک باشد و حتما هم قابل اعتنا و تفکر و ارزیابی است، ولی تجربه نشان داده که در بعضی تفکرات سیاسی خاص، خیلی نمی‌توان بر مبنای درک عالمانه افراد یا بر اساس دانش و نظرگاهشان تصمیم بگیرید چرا که گاهی افراد مامور هستند تا یکسری رفتارهای سیاسی و فکرهای خاص را پیاده کنند، به همین دلیل معتقدم این تاکید و دستورالعمل بیشتر می‌تواند تحمیل یک سلیقه سیاسی باشد تا یک روش‌مندی مدیریتی فرهنگی یا اجتماعی.
حالا باید منتظر عملکرد سازمان سینمایی ماند و دید آیا همچنان همان سیاست غیر شفاف مرسوم در خصوص ممیزی را ادامه خواهند داد یا این بار قرار است تعریفی ارائه شود.
سایر اخبار این روزنامه
افزایش آلودگی هوای تهران:
باران هم به داد هوای تهران نرسید
جلال خوش‌چهره
توافق جامع یا موقت در وین؟
عضو هیئت مدیره کانون‌های شوراهای اسلامی کار سراسر کشور اعلام کرد
پولِ مسافرکشی بیشتر از حقوق مصوب شورایعالی کار
آیا «فیلم‌های سخیف و مبتذل» بهانه‌ای برای افزایش سانسور خواهد بود؟
سینما در زمین مه‌آلود ممیزی
احمد توکلی و مصباحی مقدم مطرح کردند
سکوت مجمع تشخیص و دو پاسخ متفاوت
سخنگوی وزارت امور خارجه:
با هدف رفع تحریم‌ها عازم وین می‌شویم
«ابتکار» دلایل ریزش قیمت خودرو طی روزهای اخیر را بررسی کرد
بازار خودرو در انتظار ابرتورم؟
در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مطرح شد
تاکید رئیس جمهوری بر اهمیت منطقی شدن نرخ کالاهای اساسی
قالیباف در هفتمین اجلاسیه کنگره ملی همفکری بسیج دانش‌آموزی:
آموزش و پرورش در ۲۰ سال گذشته بی‌ثبات‌ترین وزرا را داشته است
جهش سنگین واردات با ارز ۴۲۰۰!
تشریح اهمیت تشکیل اتحادیه اقتصادی تهران، آنکارا و بغداد
عراق به دنبال عمانی‌سازی استراتژی تجاری است
