عملیات تلخِ دره یخار

برف یکدستی دماوند را پوشانده. سرمای هوا، امدادگران شیفت پایگاه را دور بخاری کم‌جان جمع کرده است. گوش به زنگ، منتظر پیامی از مرکز کنترل و هماهنگی عملیات هستند تا خودشان را به محل حادثه برسانند. تجربه پنج ساله این پایگاه امدادی به آنها نشان داده که با سردشدن هوا و آغاز بارش برف، صعودهای تفریحی افراد غیرحرفه‌ای به دماوند هم کمتر می‌شود و در عوض پای کوهنوردان حرفه‌ای برای صعود به دماوند یا دره یخار و ... بیشتر به منطقه رینه باز می‌شود. اوایل آبان بود که دو نفر از همین کوهنوردان، موقع صعود، پیکر کوهنوردی را دیده بودند که در دره یخار جان خود را از دست داده بود. سرما و نبود تجهیزات برای حمل پیکر این کوهنورد، آنها را دست خالی از صعود به پایین کوه فرستاده بود. اما خبرش به گوش هلال‌احمر رسید تا تیم‌های جست‌وجو برای برگرداندن این کوهنورد یخ‌زده در دماوند به کوه بزنند. سه روز عملیات برای صعود به دره یخار و برگشت از آن، کوهنورد مفقودشده را به تهران برگرداند.

رینه در برف
وقتی خبر پیدا شدن اتفاقی پیکر یک کوهنورد در دره یخار به هلال‌احمر رسید، این منطقه کوهستانی به دلیل بارش همیشگی سنگ‌ها، ناامن شده بود. صعود ممکن نبود و اگر کسی هم می‌توانست خودش را به محل حادثه برساند، بارش بی‌امان سنگ‌های بزرگ و کوچک از ارتفاع بالاتر، جانش را به خطر می‌انداخت. آخرین روزهای آبان بود که بارش برف و بعد هم سقوط بهمن در دره یخار، سنگ‌ها را از جنب‌وجوش همیشگی انداخت و شرایط را برای صعود به دره یخار فراهم کرد. «داوود لشکری» مسئول پایگاه امداد رینه می‌گوید: «برف باریده بود و منطقه را بهمن زده بود. خیال‌مان برای صعود راحت‌تر شده بود. چون هم احتمال ریزش سنگ‌ها کمتر شد و هم اینکه با سقوط بهمن، باری از برف‌های بالادست منطقه کم شده بود و احتمال سقوط بهمن دوباره را کم کرد. با این حال رسیدن به ارتفاع 4650 متری، جایی که پیکر کوهنورد را پیدا کرده بودند، کار بسیار سختی بود.»
خبر پیدا شدن پیکر یک کوهنورد در ارتفاع 4650 متری را دو کوهنورد به امداد کوهستان داده بودند. اتفاقی، هنگام عبور از آن نقطه از دره یخار کوهنورد را دیدند. اوایل آبان بود و هنوز بهمن، آن ارتفاع را در خود نبلعیده بود. اولین تلاش تیم جست‌وجو 20مهر ماه انجام شد تا پیکر پیداشده را به پایین برگردانند. اما ریزش سنگ‌ها در دره مانع از این کار شد. دومین تلاش در روزهای پایانی آبان انجام شد و به نتیجه نشست. لشکری می‌گوید: «اینکه می‌دانستیم پیکر کوهنورد دقیقا کجا قرار دارد، کار را راحت کرده بود. اما رسیدن تا آن منطقه کار سختی بود. هوا بسیار سرد شده و برداشتن هر قدم در آن برف بسیار سخت بود. جنازه این کوهنورد، زیر بهمن و برف دوباره گم شده بود و باید به دنبالش می‌گشتیم. درنهایت، با پیدا کردن لباس و وسایلش توانستیم به او برسیم. تا بهمن را کنار بزنیم و بتوانیم پیکر را بیرون بیاوریم، غروب شده بود. به کمپ سه برگشتیم و فردا هم خود را به پایگاه رساندیم.»
خطر بهمن مجدد، تیم عملیات را تهدید می‌کرد. با این حال بعد از ساعت‌ها تلاش توانستند پیکر را از زیر خروارها برف بیرون بکشند و به کمک تجهیزاتی که همراه‌شان بود، با خود به پایین حمل کنند.



کوهنورد ناشناس
هنوز هویت کوهنورد پیداشده در دره یخار دماوند شناسایی نشده است. با این حال امدادگران حدس می‌زنند شاید این فرد پیکر یکی از کوهنوردانی است که تابستان گزارش مفقودی‌اش را اعلام کرده بودند. 9 روز جست‌وجوی تیم‌های امدادی در دره یخار به نتیجه نرسیده و پایان موقت عملیات اعلام شده بود. لشکری می‌گوید: «دره یخار منطقه وسیعی است و جست‌وجوی فرد گمشده بدون دانستن نقطه دقیق آن، کار ساده‌ای نیست. هر سال افراد زیادی در این منطقه گم یا دچار حادثه می‌شوند. پیکر برخی از این افراد هرگز پیدا نشده و برخی هم بعد از پایان سرما ممکن است پیدا شوند.»
با این حال با هر گزارش مفقودی یا سرمازدگی و ... در دماوند، امدادگران رینه به این منطقه اعزام می‌شوند و روزها به جست‌وجو می‌پردازند. خطرهای زیادی را به جان می‌خرند؛ از جست‌وجو در منطقه بهمن‌خیز گرفته تا امدادرسانی در صخره‌های صعب‌العبور و حمل مصدومان در این مسیرها. لشکری یادآوری می‌کند که به جز سه نجاتگر شیفت و یک پرسنل هلال‌احمر مستقر در پایگاه، همه 20 کوهنوردی که در عملیات‌های امدادی همراهی‌شان می‌کنند، داوطلب هستند. او می‌گوید: «بچه‌های امدادگر کوهستان نه‌تنها وسایل و تجهیزات شخصی خود را به رایگان برای امدادرسانی و عملیات‌های جست‌وجو و نجات به کار می‌گیرند و هیچ هزینه‌ای در قبال آن دریافت نمی‌کنند، بلکه از جان خود هم برای این عملیات‌ها مایه می‌گذارند.»

پایگاهی  برای تمام فصول

پایگاه کوهستان شهر رینه پنج سالی است که راه‌اندازی شده. اغلب ماموریت‌های امدادگران در این پایگاه مربوط به حوادث کوهستان است. این حوادث تابستان و زمستان ندارند و در هر فصلی از سال امدادگران را به سمت دماوند می‌کشانند. گاه در ارتفاعات 5هزار متری و گاه کمتر. گم‌شدگی در کوهستان، سرمازدگی، سقوط از ارتفاع، بهمن‌زدگی و... از جمله مهم‌ترین ماموریت‌هایی است که پای آنها را به ماموریت‌ها باز می‌کند. حوادث جاده‌ای منجر به سقوط خودرو به دره هم از دیگر حوادثی است که تیم امداد کوهستان رینه را به محل حادثه می‌کشاند. حادثه‌دیدگان دماوند در فصل‌های گرم سال اغلب کوهنوردان و افرادی هستند که برای تفریح به این منطقه سر می‌زنند و اطلاع چندانی از جغرافیای منطقه و نوع حوادث آن ندارند. صعودهای انفرادی به خصوص در این فصل‌ها، دردسرهای بزرگی برای کوهنوردان می‌آفریند و تیم عملیات را هم درگیر خود می‌کند. این عملیات‌ها در زمستان شکل و شمایل دیگری به خود می‌گیرد؛ اغلب کوهنوردان حرفه‌ای به دلیل سرما و شرایط سخت از صعود باز می‌مانند و حادثه رقم می‌خورد. امدادگران کوهستان متفق‌القول هستند که حوادثی که کوهنوردان حرفه‌ای دچارشان می‌شوند، حوادث سخت‌تر و پیچیده‌تری است؛ چون کوهنوردان حرفه‌ای با طی‌کردن دوره‌های لازم، اطلاعات اولیه‌ای برای مواجهه با حادثه را دارند و معمولا در نقاط سخت و صعب‌العبور است که زمینگیر می‌شوند.