انضباط گمشده گمرکات
گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: یکی از چالش های عمده اقتصاد ایران، روان نبودن ساختار اجرایی و عملیاتی گمرک های کشور است. نبود نظم در گمرک های کشور چالش هایی را از این بابت متوجه اقتصاد ایران کرده و این چالشها زمانی بیشتر عینیت پیدا کرد که از یک سو مردم در بازار خالی از کالا سرگردان بودند و از سوی دیگر کالاهای مورد نیاز مردم در انبارهای گمرکات دپو شده بود. سرکشی های پی در پی وزرای مربوطه، داستان، رئیس سازمان بازرسی و دیگر مسئولان حاکی از وجود بی نظمی ساختاری در کارکردهای گمرکات کشور بود. تجارت در این شماره به بررسی و تحلیل دیدگاه صاحبنظران و نقش گمرک در ساماندهی اقتصاد کشور میپردازد.
فاسد شدن کالاهای اساسی در گمرک
برای آنکه به عمق ناکارآمدی در نظام ورود و خروج کالا به کشور پی ببریم، کافی است به اعداد و ارقامی توجه کنیم که از سوی معاون فنی گمرک اعلام می شود.مهرداد جمال ارونقی با اعلام اینکه بیش از ۷ میلیون تن کالای اساسی دپو شده که بیشتر این کالاها ارز ترجیحی دولت را دریافت میکنند گفت: حدود ۲.۵ میلیون تن کالا روی کشتیهایی که این کالاها را وارد کردند دپو شده، ۷۰۰ هزار تن از چند فروند کشتی در حال تخلیه کالاهای اساسی و نزدیک به ۴ میلیون تن هم در بنادر کشور تخلیه شدهاند.او با بیان اینکه بیشتر کالاهایی که در گمرکات هستند جزو کالاهای اساسی هستند و علی رغم هشدار ها و پیگیری ها، این کالاها فاسد شده اند تصریح کرد: در بنادر شمالی کشور بیش از ۱۲۰ هزار تن کالای اساسی داریم که اکثر آنها مشمول ارز ترجیحی و دچار فساد هستند و هیچ ارتباطی هم به حال حاضر و دولت فعلی پیدا نمیکند.
دهها مکاتبه بدون نتیجه
معاون گمرک با اعلام اینکه بیش از دهها نامه در سال ۹۹ مکاتبه شده و حتی در متن این نامهها و عنوان آنها صراحتا قید شده که وضعیت هشدار دهنده در خصوص کالاهای رسوبی حس میشود گفت: کالاهایی که توسط بخش دولتی و غیر دولتی وارد این بنادر و گمرکات شدند، با توجه به پیگیریها و هشدارهایی که در سال ۹۹ و اوایل ۱۴۰۰ از سوی گمرک اعلام شد، هیچ گونه ترتیب اثری داده نشد و در آخر باعث شد که این کالاها دچار فساد شوند.به گفته ارونقی در بنادر جنوب کشور هم کالایی وجود دارد که بیش از ۶ ماه دپو شده و باید تدابیر لازم به قید فوریت در خصوص آن اتخاذ شود تا فساد کالا به سایر کالاهایی که در کنارشان تخلیه شده اند سرایت نکند.
سم آفلاتوکسین در کالاها
ارونقی با اعلام اینکه چند ۱۰ هزار تن کالای اساسی مربوط به شرکتهای دولتی و غیر دولتی به نحوی دچار فساد هستند گفت: محمولههایی شامل ۱۲۵ هزار تن ذرت نیز در سال ۱۳۹۵ وارد منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی (ره) شده که این محمولهها نیز توسط استاندارد، مغایر و آلوده به سم آفلاتوکسین تشخیص داده شده و در نهایت پس از پیگیریهای فراوانِ گمرک، خریدار کالای اشاره شده، نسبت به مرجوع کردن ۱۰۳ هزار تن از این ذرتها به مصر اقدام کرد و ۲۲ هزار تن از این کالای اساسی آلوده، از دو سال قبل در بندر امام خمینی (ره) موجود است و هنوز به خارج از کشور مرجوع نشده است. کالاهای اساسی که در حال حاضر در گمرک دپو شده اند، گندم، ذرت، جو، کنجاله سویا و دانههای روغنی هستند که ارزهای دولتی را دریافت میکنند.
تخصیص ارز بدون ورود کالا
ارونقی افراد مختلفی ثبت سفارش گرفته اند بدون اینکه کالاهای خود را به گمرکات کشور وارد کنند، ارز برای این دسته افراد پرداخت شده و افراد مختلفی هستند که بدون ثبت سفارش کالاهای خود را وارد کرده اند. معاون گمرک افزود: این موضوع نشان میدهد که در فرآیند تجارت خارجی کشور مشکلاتی وجود دارند که تا رفع نشوند باید هر ۶ ماه تا یک سال یک بار در خصوص وصول کالا تصمیمات مقطعی گرفته شود که باعث میشود این معضلها به صورت ریشهای حل نشوند و به دنبال آن با فساد کالاها مواجه شویم.
چالش لوازم خانگی وارداتی
معاون فنی گمرک با اعلام اینکه حدود ۸۰ درصد لوازم خانگی وارداتی هستند گفت: واردات آنها به صورت قاچاق نیست، زیرا لوازم خانگی کالاهایی نیستند که بتوان آنها را پنهان کرد تا به صورت قاچاق وارد کشور شوند و به صورت کوله بری و از مناطق آزاد وارد کشور میشوند. ۴۲۸ کانتینر لوازم خانگی بوش از سال ۹۹ وارد کشور شده و تمامی تشریفات گمرکی آنها انجام شده و این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که این کالا وارد کشور نشده اند. ۲ دستور از دادگاه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت مبنی بر ترخیص این اقلام صادر شده است.
اخذ ۱۶ میلیون یورو با سند سازی
ارونقی از پرونده چند میلیون یورویی خبرداد که در مراجع قانونی در حال رسیدگی و تحقیقات است گفت: این موضوع در خصوص واردات یکی از کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی است که توسط یکی از شرکتهای معتبر وارد کشور نشده و برای کالایی که واردات آن صورت نگرفته، براساس سند سازی ۸ تا ۱۶ میلیون یورو ارز ترجیحی تعلق داده شده است.او تصریح کرد: برای واردات این کالا ثبت سفارش به عمل آمده، ولی کالایی وارد نشده و در صدد رفع تعهد ارزی هم بودند، اما جلوی این عملیات گرفته شد و در سال ۹۹ این تخلف از جانب یکی از نهادهای نظارتی و سازمان اطلاعات سپاه کشف شد و باتوجه به ابعاد گسترده این پرونده، این موضوع در حال رسیدگی است.
نقش گمرک در پیشگیری از جرایم
با توجه به اهمیت این مهم جلسه ای با حضور معاون قضایی دادستان تهران، مدیران دستگاهها و سازمانهای مرتبط، در راستای بررسی و پیگیری تعیین تکلیف کالاهای رسوبی و اموال متروکه در گمرکات تشکیل شد معاون قضایی دادستان گفت: منطقه تلاقی و اجرای تمامی قوانین و مقررات مرتبط با تجارت خارجی، گمرک است و عملیاتی شدن قوانین مختلف در گمرکات کشور صورت میپذیرد. پسندیده گفت: وقتی اهمیت گمرک، درست دیده نشود و وقتی ساز و کارهای قانونی در این منطقۀ حائز اهمیت به درستی اجرا نشود، کشور با مشکلات متعددی مواجه میشود. وی افزود: اگر در گمرکات کشور، سیاستهای اقتصادی و تجاری کشور، توسط سازمانهای مرتبط، به درستی اجرا نشود، کشور با یکسری کالاهای اساسی مورد نیاز کشور که تمامی لایههای اجتماعی را تحت تأثیر قرار میدهد مواجه میشود که لازم است تدابیر ثابتی در این خصوص اتخاذ شود تا در آیندۀ نه چندان دور، بحثی بنام دپوی کالا و رسوب کالا به صفر برسد.پسندیده تصریح کرد: گمرکات کشور نقش اساسی در پیشگیری از وقوع جرایم اقتصادی، گمرکی و ارزی دارند و این امر جز با هماهنگی سایر سازمانها و دستگاهها با گمرک در اجرای صحیح وظایف و مأموریتها امکان پذیر نیست.
کالاها گرفتار قصور وتقصیر
همچنین معاون پیشگیری از وقوع جرم دادستان تهران با تأکید بر برنامه ریزی صحیح و مستمر برای تعیین تکلیف کالاها گفت: بازدیدهای مختلف میدانی از گمرکات صورت پذیرفته که در مواردی قصور و تقصیرهایی، هم از سوی دستگاههای متولی و هم برخی از واردکنندگان صورت گرفته است. تورک گفت: اهتمام دادستانی در وهلۀ اول بر رفع مشکلات و انجام امور با روانی و رعایت مقررات است؛ اما اگر این روند توسط دستگاهها یا واردکنندگان، به درستی اجرایی نشود، دادستان، به عنوان مدعی العموم به قضیه ورود کرده و با خاطیان در این زمینه برخورد میکند.