روزنامه آفتاب یزد
1400/12/12
فرصتها و چالشهای بحران اوکراین برای خاورمیانه
دکتر سیدمحمد حسینی- نظام بین الملل را از آن جهت در دانش روابط بین الملل، نظام مینامند که به مثابه یک سیستم عمل میکند. سیستم یعنی اجزایی که در کنار هم، یک کلیتِ هویت دار را تشکیل میدهد و بر اساس قواعدی به نام ساختار عمل میکند. کنش هر جزء بر کلیت سیستم اثر میگذارد و ساختار سیستم (که در نظام بین الملل آنارشیک است) بر تک تک اجزاء سیستم اثربخشی دارد. بر این اساس کنش بازیگران نظام بین الملل با قواعد ساختار نظام بین الملل در یک رابطه متقابل قوام بخش قرار میگیرند. این مقدمه نظری تبیین میکند که چرا باید بحران اوکراین را بر تحولات خاورمیانه حتما تاثیر گذار بدانیم.در یک دهه گذشته و به طور مشخص پس از جنبشهای عربی در مصر و تونس، صورتبندی ساختار قدرت در خاورمیانه وضعیتی دو قطبی به خود گرفت و به تعبیر دیگر، ساختار دوقطبی جنگ سرد در خاورمیانه میان دو قطبِ جبهه مقاومت و جبهه غربی-عربی حلول پیدا کرد. اگر شبه انقلابهای عربی را نقطه شروع دوقطبی شدن در خاورمیانه در نظر بگیریم؛ با تحلیلی از پیشرانهای شکل دهنده به آینده، حمله نظامی روسیه به اوکراین را نیز باید نقطه عزیمتی برای شکل گیری ساختار دوقطبی در اروپا فرض کنیم. در این ساختار دوقطبی، روسیه و متحدانش با ابزار بازدارندگی نظامی در برابر امریکا و اروپا با ابزار تحریم و مهار صف آرایی میکنند. حالا با نگرشی سیستمی تاثیر صورتبندی ساختار دوقطبی در اروپا در خاورمیانه را مورد پرسش قرار دهیم. دوقطبی در حال تکوین در اروپا چه چالشها و فرصتهایی را برای خاورمیانه فراهم میکند؟
۱- تقابل آمریکا و اروپا با روسیه در اوکراین و شرق اروپا موجب میشود تا رقابتهای دوقطبی در خاورمیانه تشدید شود. ساده انگاری است اگر تصور کنیم امریکا برای تقابل با چین و روسیه، خاورمیانه را رها میکند. آمریکا شکل مداخلات خود در خاورمیانه را تغییر خواهد داد. نقش متحدین آمریکا در خاورمیانه در پیگیری سیاستهای هژمون طلبانه آمریکا پررنگتر خواهد شد. در این شرایط لایه جدیدی بر دوقطبی سنتی در خاورمیانه، با پوشش رقابت غرب و روسیه اضافه خواهد شد.
۲- تشدید رقابت آمریکا با چین و تقابل امریکا با روسیه در اروپا موجب تقویت «سیاست توازن از دور»
Offshore balancing در دستگاه سیاست خارجی آمریکا میشود. در این شرایط نقش موکلین Proxies در خاورمیانه افزایش مییابد.
۳- بازتولید جنگ سرد در اروپا فرصتهای جدیدی برای کشورهای خاورمیانه در حوزه انرژی، افزایش قیمت انرژی و به خصوص جایگزینی صادرات گاز روسیه به اروپا توسط کشورهای صادرکننده گاز ایجاد میکند.
۴- تحریمهای فزاینده غرب نسبت به روسیه؛ طرح یک کمربند یک جاده را با تغییراتی مواجه خواهد کرد و مسیر ایران برای اتصال شرق به غرب را با صرفهتر و جذاب خواهد کرد.
۵- چین به عنوان پرچمدار نیروهای سوم در دوقطبی خاورمیانه و دوقطبی تسری یافته به غرب خواهد بود. خلاء قدرت در خاورمیانه چین را به حضور تاثیرگذار در این منطقه بیش از گذشته تشویق میکند. کشورهایی که خود را در این فضای دوقطبی تعریف نکنند، بیش از سایر کشورها از فرصتهای ایجاد شده بهره خواهند برد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
مردم اوکراین، بازندهی جنگ زرگریِ ناتو و روسیه
بلای مدارس غیرانتفاعی بر سرآموزش
رهبر معظم انقلاب با عفو و تخفیف مجازات تعدادی از محکومان موافقت کردند
باز هم خودکشی؟
ایده جرم انگاری سوء تدبیری
بازخوانی طرح قانون مطبوعات مجلس
بررسی علل پایین بودن کیفیت خودروهای داخلی
بوی سمنو را به خاطر بیاور!
اختلال شخصیت مرزی یا بیثبات
فتنه در دقیقه ۹۰
پاسخ سازمان خصوصی سازی و وزارت ورزش به یک گزارش آفتاب یزد
سکوت استراتژیک قالیباف
فرصتها و چالشهای بحران اوکراین برای خاورمیانه