پیام‌نوریزه‌کردن دانشگاه‌ها

دانشگاه پیام نور، متولی سامانه آموزش از راه دور کشور و بزرگ‌ترین دانشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که در سال‌های اخیر با گذار از مراحل کمی و ورود به عرصه تحولات کیفی، گام‌های مؤثری را در جهت ارتقای سطح آموزش دانشجویان خود برداشته است. بیش از 500 هزار نفر دانشجو، چهارهزار نفر عضو هیئت علمی و 10هزار نفر کارمند در این دانشگاه مشغول به تحصیل و کار هستند. تقسیم‌بندی واحدها و مراکز آموزشی این دانشگاه مطابق با روش تقسیمات استانی است. اغلب مراکز استان‌ها از امکانات ویژه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی برخوردارند که به‌تبع آن، شاهد توزیع رشته‌محل‌ها و گرایش‌های متعدد در واحدهای تابعه هستیم. به‌عبارت‌دیگر، دانشگاه پیام نور قادر است امکانات مطلوبی را برای جذب دانشجویان بومی و ترغیب آنها به فراگیری تخصص‌های مورد نیاز هر استان فراهم کند؛ به‌طورمثال، آزمایشگاه‌های قطب شیمی و زمین‌شناسی استان قزوین، مجهز به ابزارهای پیشرفته‌ای به منظور حضور دانشجویان و دانش‌آموختگان پیام نور در عرصه‌های فناوری (با تأکید بر صنایع معدنی) هستند، اما ویژگی بارز این دانشگاه در اساسنامه پرمحتوا و مبتنی‌بر اصول اقتصاد مقاومتی آن است که از دو رکن «آزمون‌های سراسری» و «آموزش‌های کتاب‌محور» برخوردار است. به‌این‌ترتیب، دانش‌آموختگان پیام نور نه‌تنها در عرصه کارآفرینی، بلکه در رقابت برای کسب رتبه‌های برتر دانشگاهی، خوش می‌درخشند (نمونه اخیر آن را در پذیرش دانش‌آموخته نخبه کشور افغانستان در مقطع تحصیلات تکمیلی کشورمان شاهد بودیم). اکنون این سؤال مطرح است که با توجه به سوابق و ضوابط دانشگاه پیام نور، آیا ضرورتی برای تغییر اساسنامه این دانشگاه احساس می‌شود؟ یا آنکه باید اساسنامه سایر دانشگاه‌ها را طبق معیارهای دانشگاه پیام نور بازنگری و تبیین کرد؟ با تأمل در فضای آموزش عالی کشور، ضرورت استانداردسازی منابع به‌خوبی احساس می‌شود. در یک فضای آموزشی مدرن، تدریس جزوه‌های کلاسی و برگزاری آزمون‌های پایان ترم به شیوه سنتی (اعمال سلیقه در طرح سؤالات و انتخاب منابع)، منسوخ شده است. 
این در حالی است که دانشگاه پیام نور، صاحب اولین و معتبرترین سامانه آموزشی کتاب‌محور است که خود را مقید به برگزاری آزمون‌های سراسری پایان دوره به روش الکترونیکی می‌داند. در سال‌های اخیر، اعتبار علمی کتاب‌های پیام نور به حدی رسیده که در برخی از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی به‌عنوان منابع آموزشی استاندارد معرفی می‌شوند. بنابراین به نظر می‌رسد که اساسنامه این دانشگاه، نه‌تنها نیازی به بازنگری ندارد، بلکه می‌تواند الگوی مناسبی برای تسری و یکپارچه‌سازی نظام آموزش عالی کشور باشد. پس بیایید به‌جای تغییر اساسنامه این دانشگاه، به فکر اقدامات مؤثری برای «پیام‌نوریزه‌کردن» ارکان آموزش عالی کشور باشیم.