فصل د اغ تغييرات اقليمي

آرمـــان ملی- منیره چگینی: تغییرات اقلیمی در سطح جهان مشهود است و به تبع آن ایران را نیز تحت الشعاع قرار داده است. چندی پیش مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی هشدار داد، در سال‌جاری و سال‌های آینـــده باید در انتظار خشکسالی‌ها، آتش‌سوزی جنگل‌ها، بیابانی شدن برخی سرزمین‌ها، رخداد سیل‌های یکباره، از بین رفتن تنوع زیستـــی و ذوب‌شدن یخ‌های قطبی باشیم. با اين وجود از روز گذشته گرماي بيش از اندازه در استان خوزستان آغاز شده و اين امر را مي‌توان يکي از موارد اين تغييرات در کشور ما دانست، همان‌طور که از روز گذشته گرماي شديد در اين استان و شهر اهواز، ادارات و مدارس اين شهر را تعطيل کرد. به علت پيش‌بيني وقوع دماي 49 درجه و بالاتر، ادارات 16 شهر خوزستان در روز 30 خرداد به دستور استاندار خوزستان تعطيل اعلام شدند. پيرو هشدار سطح نارنجي اداره‌کل هواشناسي خوزستان مبني بر افزايش دما و رطوبت و احتمال وقوع دماهاي بالاي 49 درجه و بالاتر همراه با پديده شرجي در برخي مناطق استان مشاغل اداري 16 شهرستان براي پايداري شبکه در روز دوشنبه 30 خردادماه تعطيل شدند. تعطيلي مذکور شامل مراکز امدادي، درماني، بهداشتي، اورژانس 115، آتش‌نشاني‌ها، بيمارستان‌ها، بخش‌هاي عملياتي داراي نوبت کاري و خدمات شهري شهرداري نيست. امتحانات مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي شهرستان‌هاي مذکور در تاريخ اعلام‌شده بدون تغيير و براساس برنامه زمان‌بندي اعلام شده توسط مراکز مربوطه برگزار خواهد شد. فرماندار دهلران از اعلام آماده‌باش سراسري مديريت بحران ايلام در پي وقوع گرماي 51 درجه‌اي دهلران خبر داد. بنا به گفته لطيف صادقي، «شدت گرما موجب سوختگي 10 کنتور برق در اين شهرستان شده و حتي کولرها نيز منازل را خنک نمي‌کنند و اين امر موجب مشکل براي شهروندان شده است.» فرماندار ويژه دهلران از ادارات منابع طبيعي و محيط ‌زيست خواست براي هرگونه آتش‌سوزي احتمالي آمادگي داشته باشند و شبکه بهداشت و درمان و هلال احمر آمادگي لازم در خصوص مراجعات شهروندان براي گرمازدگي و امدادرساني در جاده‌ها حفظ کنند. همچنين بيش از 50 نفر با علائم گرمازدگي در چند روز گذشته به بيمارستان مراجعه کرده‌اند. مراکز بهداشت اين شهرستان اعلام کرده‌اند که افرادي که احساس سرگيجه يا افت فشار مي‌کنند حتما به مراکز درماني مراجعه کنند ضمن اينکه کودکان، افراد مسن و کساني که مشکلات قبلي عروقي دارند در معرض نور آفتاب قرار نگيرند.
آب در معرض خطر جدي
اما با افزايش گرماي هوا، آنچه در معرض تهديد و خطر جدي قرار دارد، افزايش مصرف آب، آن‌هم در شرايط خشکسالي و کاهش بارندگي‌هاست که استان‌هاي جنوبي کشور را تهديد مي‌کند. در اين ميان، تغييرات اقليمي، ايران را از خشکسالي بي‌نصيب نگذاشته است. طبق هشدار کارشناسان، منطقه خاورميانه و کشور ايران، حتي بيش از مناطق ديگر تحت‌تاثير تغييرات اقليم قرار گرفته‌اند چنانکه چندي قبل يک کارشناس آب هشدار داد که تغييرات اقليمي و به سبب آن خشکسالي، باعث شده تا بارش‌هاي متوسط در اين منطقه تبديل به بارش‌هاي بيش از حد يا کمتر از حد عادي شوند و به‌طور متناوب سيل‌هاي بزرگي ايجاد کنند. محسن موسوي خوانساري در گفت‌وگو با ايسنا تاکيد کرده بود که افزايش سيل و حوادث طبيعي در ايران طي سال‌هاي اخير، نمود پديده تغيير اقليم است، چرا‌که ازجمله اثرات تغييرات اقليم، تغيير رفتار بارش است به اين معنا که بارش‌هاي متوسط تبديل به بارش‌هايي با مدت کم يا بارش‌هايي با مدت زياد مي‌شوند و به همين سبب بارش از حالت تعادل خارج خواهد شد. خوانساري با اشاره به سابقه خشکسالي طي سال‌هاي اخير در ايران گفته بود: «با نگاهي به وضعيت بارش در سال‌هاي گذشته مي‌بينيم که در سال 97 کشور درگير خشکسالي بود، در سال 98 سيل مهيبي را تجربه کرديم و در سال‌هاي 99 و 1400 نيز خشکسالي گريبانگير ما بوده است. وضعيت بارش در سال 1401 تاکنون مطلوب نبوده و ميزان بارش نسبت به متوسط آن در سال قبل 25 درصد کاهش يافته است. با نگاهي به اين الگو مي‌توان انتظار داشت تا در سال‌هاي آتي بارش‌هاي شديدي داشته باشيم که منجر به سيل خواهند شد. فعاليت‌هاي انساني نيز در سال‌هاي اخير سبب شده‌اند تا بسياري از جنگل‌ها و مراتع از بين بروند و به اصطلاح زمين لخت شود. اين عامل در کنار تغيير اقليم که در کل جهان به علت افزايش دماي جهاني رخ داده، سبب شده تا ميزان خشکسالي و حجم و تعداد سيلاب‌ها به‌ويژه در ايران و خاورميانه بيشتر شود. مقابله با اين چالش‌ها اول از همه به خود انسان‌ها و دولت‌ها بستگي دارد. سرانه آب کشورها در حال کاهش است و ما بايد تلاش کنيم تا خود را با اين چالش وفق دهيم. لازم است ما رفتار خود را با رفتار سيل هماهنگ کنيم و تابع آن باشيم. سيل نمي‌تواند تابع ما باشد. حريم، بستر و حواشي رودخانه‌ها بايد از گزند انسان مصون بمانند. همچنين در صورت وقوع سيل بايد مديريت آن به درستي اتفاق بيفتد. در کنار اين راه‌حل، لازم است مصارف آب در سطح شهرها نيز مديريت شوند.»
فرونشست زمين، خطر دوم


علاوه بر اين، طبق آخرين اعلام رئيس مرکز کيفيت هوا و تغيير اقليم، هم‌اکنون در تمام استان‌هاي کشور کم‌آبي موجب نگراني مردم شده چنانکه حدود 40درصد ميزان بارش به علت افزايش گرما کاهش پيدا کرده و تا سال 2040 ايران در زمره پرتنش‌ترين مناطق دنيا با تنش آبي بالاي 80درصد خواهد بود. اين مقام مسئول همچنين هشدار داده بود که خشکي در ايران يک واقعيت اقليمي است؛ سرزميني خشک با نزولات بسيار کم که ميزان متوسط بارندگي آن 228 ميلي‌متر در سطح کشور است و علاوه بر مواجه شدن با کاهش بارش‌ها، سرعت کاهش باران در 30 سال اخير، حدود چهار برابر بيشتر از سرعت کاهش باران در 60 سال گذشته است که اين تغيير حکايت از تشديد گرمايش در اين30 سال دارد آن هم در کشوري که 36درصد مساحتش را مناطق فراخشک، ‌29درصد مناطق خشک بياباني و تنها 3درصد مرطوب، 5درصد مديترانه‌اي و 7درصد را مناطق مرطوب دربر مي‌گيرد اما خطر جدي اين است که 18 استان کشور هم‌اکنون درگير فرونشست هستند و استان‌هاي اصفهان (31 درصد فرونشست زمين) تهران (30درصد فرونشست زمين) کرمان (24درصد فرونشست زمين) و خراسان رضوي (25درصد فرونشست زمين) اولين‌ها در اين فهرست هستند.