روزنامه آرمان امروز
1401/06/03
اشتباه بزرگ آمريکا در خاورميانه
یدالله کریمی پورسال ها است از تهاجم ايالات متحده به عراق و فروپاشي و حذف رژيم بعث و صدام حسين مي گذرد. اين حمله از ديدگاه شاخص هاي ژئوپليتيک براي عراق دردآور بوده است. سهل است که بعدها معلوم شد، منافي اهداف منطقه اي آمريکا بوده است. تقريبا همه ژئوپوليتيسين هاي کارآمد درباره اشتباه استراتژيک آمريکا در حمله و حذف صدام از چند منظر هم نظرند. نخستين عنوان در اين خصوص حذف خاکريز بزرگ در منطقه بود. رژيم سکولار و البته مستبد صدام بعثي، خاکريزي بلند و استوار در برابر تروريست هاي بنيادگرا و برباد دهنده اي همچون القاعده و داعش بود. تا اين ديکتاتور بر سر قدرت بود، بنيادگرايان سلفي در پايگاه هاي هندوکش محصور و منزوي بودند. با سقوط خاکريز صدام بعثي، شرايط براي خيز تروريست ها مهيا شد و عملا آمريکا در منطقه خاورميانه با چالش هاي متعدد ديگري مواجه شد و هزينه هاي زيادي به دولت هاي اين کشور تحميل شد. از سوي ديگر محور يکپارچگي با اين اقدام آمريکا از بين رفت. هر چند سرشت عراق چند مليتي است و بهترين شيوه حکومتداري آن گونه اي نظام فدرال است ولي فروپاشي رژيم صدام پيش و بيش از آن که به عقلانيت و بلوغ سياسي منجر شود، موجبات جنگ و تنش داخلي بي پاياني را مهيا کرده است. در شمال کردها دولتي با خودمختاري گسترده و درواقع با استقلال دوفاکتو تشکيل داده اند. در جنوب نيز احزاب و قبايل شيعي، قدرت را در دست دارند ولي پراکنده و نسبت به هم کينه ورزهستند. در باختر نيز سني ها ساز خود را مي زنند و سياست هاي خاص خود را در آن منطقه به شکلي پيش مي برند. آن چه مشخص است، در دوران پس از صدام تا کنون، عراق فاقد يکپارچگي مردمي سرزميني شده و همواره مهياي جنگ داخلي بوده است که جاي جاي آن را تبديل به سفره اي باز براي همسايگان شده است. با حذف صدام بعثي، جاي جاي عراق ميدان و جولانگه کشورهاي همسايه شده است. ترکيه به بهانه پ ک ک و نيز ترکمن هاي کرکوک، ايران با انگيزه پشتيباني از شيعيان و ايجاد دالان ارتباطي با سوريه و لبنان، عربستان براي ايجاد موازنه با ايران و همگرايي با ملي گرايي عربي ، پس از حذف صدام، همواره بازيگري توانمند در عراق ناتوان بوده اند. مشخصا حمله آمريکا در سال 2003 به عراق نتايج نامطلوب فراواني داشته است که در ادامه مي توان به آشفتگي ممتد نهادينه شده در عراق اشاره کرد. در آن مقطع زماني حمله آمريکا در پي اشتباهي بزرگ انجام شد. وجود و احتمال توسعه جنگ افزارهاي هسته اي، اشتباه و بي بنيادي ادامه حمله و حضور، هدف توجيهي رئيسان جمهوري آمريکا را به شکلي تغيير داد که هنوز تبعات آن را مي توان مشاهده کرد. پس از آن ايجاد دموکراسي به عنوان جانشين استبداد صدامي با اما و اگرهايي همراه شد. بايد توجه داشت که با خروج نيروهاي آمريکايي، خبري از مردم سالاري نشد. سهل است که جنگ و درگيري ميان دولت زير کنترل شيعيان و سني هاي الانبار و منطقه مياني تکوين و اوج گرفت. سپس نوبت داعش فرا رسيد و اينک منازعه بين احزاب شيعي عملا کشور را تعطيل کرده است. کردها همچنان در پي تبديل خودمختاري گسترده خود به استقلال هستند. سني هاي منطقه مياني و باختري، که همه چيز را از دست داده اند، از هر چه موجبات بازگشت به گذشته است، استقبال مي کنند و شيعيان نيز که پس از قرن ها بغداد و قدرت سياسي ملي را در دست گرفته اند، در آتش منازعه بي پايان دروني مي سوزند. همين شرايط سبب شده است تا عراق با وجود اين که منابع طبيعي هنگفتي در اختيار دارد و صادرات چشم گيري در سال هاي اخير داشته است اما هنوز آن گونه که بايد و شايد به سمت توسعه حرکت کند که مشخصا ريشه اين امر در عدم توسعه يافتگي سياسي است. دقيقا اشتباه بزرگ آمريکا نيز در اين نقطه بود که براي خود تنش هاي جديدي ايجاد کرده است که به صورت کلي جايگاه اين کشور بزرگ در منطقه خاورميانه را به چالش کشيده و هر آن ممکن است که چين و يا ساير قدرت هاي بزرگ منطقه اي، جايگاه آمريکا را در منطقه گرفته و از اشتباه بزرگ آمريکا در خاورميانه به بهترين شکل استفاده کنند. اشتباهي که در اين منطقه حساس مي تواند تبعات چندجانبه و بلندمدتي در پي داشته باشد.
تحليلگر مسائل سياسي
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
پاسخ برجامی آمریکا به ایران
خرید دلار سهمیهای با کارت ملی
«نه» مردم به اصلاح يارانه
بازدید معاون اول رئیس جمهور از غرفه چادرملو
خرید دلار سهمیهای با کارت ملی
گام بزرگ جريان صدر براي مصالحه در عراق
۲۱۰ شهر در تنش آبی
گزارش فولاد مبارکه مورد تایید مجلس نیست
پيکر «سايه» به وطن رسيد
اشتباه بزرگ آمريکا در خاورميانه
بي اقبالي مردم نسبت به واکسن
تداوم درگيري دولت و کاسبان تحريم