بازارهای نفت ایران در تسخیر روسیه


گروه انرژی: پالایشگاه‌های هندی به دلیل بالا رفتن نرخ حمل محموله، در سپتامبر تمایلی به خرید نفت روسیه نشان ندادند. پیش از جنگ در اوکراین، هند خریدار کوچک نفت روسیه بود اما پس از این که خریداران غربی، نفت روسیه را بایکوت کردند، هند و چین به مقصدهای اصلی صادرات نفت روسیه تبدیل شدند. پالایشگاههای هندی برای معامله با روسیه که نفت را به قیمت ارزانتری نسبت به قیمتهای پایه جهانی و گریدهای مشابه خاورمیانه و آفریقا عرضه می کردند، تردید نکردند. با این حال، با افزایش اخیر نرخ حمل بار، نفت روسیه ارزان به نظر نمی رسد. بعلاوه، زمان سفر از خاور دور روسیه که گرید نفتی اسپو از آنجا برای صادرات به هند بارگیری می شود، یک ماه است؛ در حالی که محموله های خاورمیانه ای در مدت یک هفته، به هند می رسند. با این حال برخی از کارشناسان معتقدند که وقتی روسیه مسیر ایران را مبنا قرار می‌دهد که نفت و گاز خود را صادر کند در واقع به نوعی در پی حذف ایران از بازار است.
هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با ایلنا، درباره سواپ نفت روسیه از مسیر ایران تا هند و تاثیر آن بر بازار ایران اظهار داشت: وقتی روسیه مسیر ایران را مبنا قرار می‌دهد که نفت و گاز خود را صادر کند در واقع به نوعی در پی حذف ایران از بازار است. درست که ما هزینه ترانزیت را دریافت می‌کنیم اما این هزینه هزینه خیلی کمتر از قیمت فروش نفت است، مبلغ کمی می‌گیریم و در واقع روسیه را در بازار بین‌المللی جایگزین خودمان می‌کنیم. وی افزود: اگر روسیه با هند قرارداد چند ساله منعقد کند، حتی اگر برجام هم به سرانجام برسد هیچ‌یک از طرفین روسیه و هند زیر قرارداد نمی‌زنند، در نتیجه ما تنها وقتی باید این کار را بکنیم که هیچ امیدی به بازگشت ایران به بازار بین‌المللی نفت و گاز نداشته باشیم و این بدترین حالت ممکن است، بنابراین اگر ما امیدی داشتیم که برجام پا می‌گیرد و اجازه ورود مجدد به بازار نفت در صحنه بین‌الملل را داشته باشیم نباید روسیه را جایگزین خودمان کنیم، بعبارت دیگر ما اکنون منافع بلندمدت را فدای منافع کوتاه‌مدت می‌کنیم و این در کشور ما عجیب نیست. استاد دانشگاه صنعتی شریف در ادامه درباره برنامه‌ای که ایران برای هاب شدن دنبال می‌کند، گفت: عربستان نزدیک 11 میلیون بشکه، امارات 3.7 میلیون بشکه و عراق 4.2 میلیون بشکه در روز نفت صادر می‌کند، با این ارقام صادراتی قطعا ایران نمی‌تواند، چراکه ما ظرفیت اجرایی نداریم. تجهیزات ما نیز در صنعت نفت و گاز قدیمی است، حتی تولید و صادرات را حد فعلی هم نمی‌توانیم حفظ کنیم، بنابراین وقتی عدد و رقم‌ها کنار هم قرار می‌گیرند ایران به هیچ‌وجه شرایط لازم را نه فقط از نظر فنی و اقتصادی بلکه به لحاظ ژئوپلیتیک و بین‌المللی هم ندارد. باتوجه به جایگاهی که ایران در صحنه بین‌الملل دارد، هیچ‌کس اجازه نمی‌دهد که بتوانیم هاب انرژی منطقه باشیم و در واقع این موضوعات خواب و خیال است. وی درباره احتمال از دست رفتن دیگر بازارها مثل چین هم خاطرنشان کرد: چین هم در واقع نفت ما را هم ارزان می‌خرد و هم اینکه پول را به درستی تسویه نمی‌کند، اکنون مشکل ما تحویل نفت نیست بلکه دریافت پول آن است. بنابراین اگر شرایط ایران در صحنه بین‌الملل بدتر از این شود و غرب بخواهد بیشتر فشار وارد کند می‌تواند که با روسیه معامله کند و با تخفیف‌هایی هم که روس‌ها اعمال می‌کنند ما دیگر در صحنه بین‌الملل انرژی قدرت چانه‌زنی نخواهیم داشت. وی در ادامه تاکید کرد: مهمترین ویژگی نفت این است که به عمر آن رو به پایان بوده و کشورهایی که در نظر داشتند انرژی‌های جایگزین را در صدر سبد سوخت قرار دهند با حمله روسیه به اوکراین این قضیه را سرعت دادند در نتیجه نفت تا 3، 4 سال آینده به شکل امروز بازاری نخواهد داشت، تمام کشورها به طور مشخص عربستان و روسیه تمام تلاش خود را می‌کنند در چند سال باقی مانده تا می‌توانند نفت خود را بفروشند، اما اتفاقی که برای ما افتاده اینکه روسیه بازار را از ما گرفته و اکنون پنجره برای ما نیمه باز است.