بررسی جزر و مد روابط ایران- چین

حقیقت‌پور: امیدواریم اقدامات پکن «سهل‌انگاری» باشد آرمان امروز، گروه ديپلماسي: سفر «نخست وزير چين» به عربستان سعودي و امضاي دو بيانيه‌ي ضد ايران در شوراي همکاري خليج فارس، باعث شد تا افکار عمومي بار ديگر بر عليه آنچه مواضع نسنجيده چين خوانده مي‌شود، تحريک شود. در دو بيانيه‌اي که به امضاي «شي جين پينگ» و مقامات برخي کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس منتشر شد، در يکي به موضوعات هسته‌اي ايران پرداختند و از تهران خواستند تا در موضوعات هسته‌اي شفاف‌سازي کند و همکاري‌هاي خود را با آژانس انرژي اتمي افزايش دهند. البته بايد به اين موضوع اشاره کنيم که اين بيانيه تا حدودي با سياست‌هاي جمهوري اسلامي در قبال مسائل هسته‌اي همسو محسوب مي‌شود زيرا تهران همواره اعلام کرده است که اگر شرايط مهيا باشد با آژانس همکاري خواهد کرد و هيچ قصدي براي ساخت بمب اتم ندارد. ولي در مورد بيانيه دوم بايد بگوييم که چين در کنار برخي کشورهاي عربي حوزه خليج فارس در امور داخلي ايران دخالت آشکاري کرده است که مي‌تواند ابعاد گسترده‌اي در افکار عمومي ايران ايجاد کند. اگر پکن باتوجه به اينکه حالا يکي از شرکاي استراتژيک تهران محسوب مي‌شود، نتواند توضيح قانع کننده‌اي در اين مورد ارائه دهد قطعا در انتظار مواضع ضدچيني از سوي شهروندان ايران خواهيم بود. آنچه مشخص است حاکميت ايران بر جزاير سه‌گانه «ابوموسي»، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک» ريشه در دوره پادشاهي‌هاي «ايلامي»، «ماد»، «هخامنشي»، «اشکاني» و «ساساني» دارد و در طول هزاران سال جزو خاک ايران محسوب مي‌شود و تا انتها هم بخش جدا ناشدني سرزمين ما خواهد بود ولي کشوري مانند «امارات متحده عربي» با تئوري‌هايي که انگليسي‌ها برايشان تهيه کرده‌اند ادعاهاي بي‌اساسي مطرح مي‌کنند.
 
گلايهمندي رئيس جمهور از اقدام چين
تنها پس از گذشت چهار روز از امضا رئيس‌جمهوري چين بر بيانيه ضد ايراني شوراي همکاري خليج فارس در رياض، معاون نخست وزير چشم بادامي‌ها در راس هياتي تجاري و اقتصادي به ايران سفر کرد تا هم از شدت اقدام رييس کشورش کم کند و هم پيگير توافقات درخصوص همکاري‌هاي دو کشور در موضوعات مختلف اقتصادي، صنعتي، انرژي، ترانزيت و مالي باشد.


در ديدار «هو چون هوآ»، معاون نخست وزير چين با «ابراهيم رييسي»، رئيس‌جمهوري ايران مراتب دلخوري ايران از رفتار رئيس‌جمهور چين را به اين مقام چيني اعلام کرد و گفت: برخي مواضع مطرح‌شده در سفر اخير رئيس‌جمهور چين به منطقه موجب ناخرسندي و گلايه‌مندي ملت و دولت ايران شده است و مطالبه جدي ايران جبران مواضع بيان‌شده است.
معاون نخست وزير چين در اين ديدار ضمن ارائه گزارشي از ديدارها و توافقات صورت پذيرفته در اين سفر با مقامات ايراني بر عزم چين براي تقويت و تعميق روابط با جمهوري اسلامي ايران فارغ از تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي تاکيد کرد و از توافقات جديدها ميلياردي براي سرمايه‌گذاري چيني‌ها در عرصه‌هاي مختلف در ايران خبر داد.
در حالي که همواره ايران و چين روابط به‌نظر مستحکمي در عرصه‌هاي مختلف اقتصادي و سياسي و بين المللي داشته‌اند و در شرايطي که انعقاد قراداد 25 ساله همکاري ميان دوکشور در سايه سياست «نگاه به شرق» جمهوري اسلامي محل مخالفت دنياي غرب و آمريکا بوده است. برخي مدعي هستند که نزديکي چين به کشورهاي خاورميانه باعث «نظم نويني» در جهان خواهد شد. موضوعي که مقامات بلند پايه ايران بايد به آن دقت داشته باشند تا در اين مورد حداقل فرصت‌سوزي نکنيم.
سياست نگاه به شرق ايران همواره از سوي مقامات ايراني در سايه سياست اصولي «نه شرقي و نه غربي» جمهوري اسلامي تعريف شده است و رفتار و واکنش‌هاي مقامات و ملت ايران در قبال آنچه رييس جمهور چين در رياض انجام داد نشان مي‌دهد ايران در هر شرايطي بنا بر کوتاه آمدن از اين سياست اصولي ندارد و همواره در تعاملات منطقه‌اي و بين المللي‌ بر تماميت ارضي خود تاکيد دارند موضوعي که اگر مورد توجه سياست‌مداران نباشد ولي ملت ايران خواستار جلوگيري از اقدامات اين چنين هستند. اين تحولات در حالي است که معاون نخست وزير چين در ديدار با ابراهيم رييسي تاکيد کرد: چين همواره به حاکميت ملي و تماميت ارضي جمهوري اسلامي ايران احترام گذاشته و از تلاش ايران براي تامين منافع اساسي خود حمايت مي‌کند. اين گفته مقام چيني را بايد در کنار بياينه ضد ايراني که شي به امضا رساند بگذاريم که به يک دوگانگي مشخص برخورد مي‌کنيم. اين دوگانگي به زودي بايد برطرف شود تا در آينده رفتارهاي ديپلماتيک بين دو کشور شکل بگيرد.
 
ايران از وضعيت به وجود آمده نهايت استفاده را بکند
«منصور حقيقت‌پور»، تحليلگر مسايل بين‌الملل که خود در زمان تنظيم قرار داد 25 ساله همکاري ايران-چين عضو کميسيون امنيت ملي و سياست‌خارجه مجلس شوراي اسلامي بود، در پاسخ به اين سوال که روابط جزر و مدي ايران و چين در هفته اخير را بايد چگونه تحليل کرد، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «در ابتدا بايد اميدوار باشيم که امضاي اين دو بيانيه بر عليه ايران «سهل‌انگاري» چيني‌ها باشد که در واکنش‌هاي چند روز آينده مقامات اين کشور بايد اين سوءتفاهم برداشته شود در غير اين صورت بايد جوابي در خور و دندان‌شکنان به پکن داد شود. چون ما هيچ‌گاه دخالت در امور داخلي کشور را بي‌جواب نخواهيم گذاشت. هنگامي که ايران ادعاي چين را بر سر جزاير مورد مناقشه چيني‌ها را به رسميت مي‌شناسيم اين حرکت پکن را بايد زشت توصيف کنيم. البته بايد به کم کاري سفيران ايران در کشورهاي عربي حوزه خليج فارس هم اشاره کنيم که باعث بروز اينگونه رفتارها خارج از عرف شده است. مقامات چيني بايد مي‌دانستند که نبايد در حوزه‌هاي مين‌گذاري شده ايران ورود کنند. جزاير  ايراني جزيي از خاک ايران است که نبايد هيچ بحثي در مورد آن انجام شود.»
اين تحليلگر مسايل بين‌الملل با پرداختن به قرارداد پکن-رياض ادامه مي‌دهد: «عربستان يک بازار پرسود براي چين محسوب مي‌شود و ما نمي‌توانيم اين انتظار را از پکن داشته باشيم که چون تهران با رياض روابط تنش‌آميزي دارد آنها هم نبايد رابطشان را با سعودي‌ها گسترش بدهند. در عصر کنوني اولويت منافع کشورها، فضاي جامعه جهاني را تحت تاثير قرار داده است. اينکه ايران در شرايط کنوني چه نوع تئوريي را بايد در دستور کار قرار دهد مهم است. در دولت قبل به‌دليل اينکه شخص «حسن روحاني» روابط با چين را گسترش نمي‌داد رهبري دستور دادند که «علي لاريجاني» مسئوليت قرارداد 25 ساله را بر عهده بگيرد. اين قرارداد بالغ بر 80 ميليارد دلار است که در دولت جديد پيشرفتي در آن صورت نگرفت. در حال حاضر مسئوليت اين پروژه بر عهده معاون اول رييس جمهور گذاشته شده است. با اين سياست‌ها چگونه بايد اميد داشته باشيم که پروژه سرمايه‌گذاري چين را که مي‌تواند ايران را به قطب انرژي جهان تبديل کند به سرانجام برساند؟ به هرحال، حالا چين که به‌نوعي قدرت اول اقتصادي جهان محسوب مي‌شود نسبت به ايران نگاه استراتژيک مثبتي دارد و همچنين با نفوذش به منطقه باعث دور شدن آمريکا خواهد شد. هر دو مورد به نفع ايران محسوب مي‌شود ولي به شرطي که بتوانيم از اين شرايط به وجود آمده به خوبي استفاده کنيم و به فرصت‌سوزي‌ها پايان دهيم. اگر دولت لياقت داشته باشد بايد با تقويت ديپلماسي ايران که اولويتش منافع ملي باشد، از شرايط به وجود آمده نهايت استفاده را خواهيم کرد.»