فشار نرخ خوراک بر صنایع
گروه نفت و انرژی: ماجرای نرخ خوارک پتروشیمیها و قطعی گاز آنها به ویژه در فصل زمستان، به معضل سنگینی برای صنایع تبدیل شده است؛ این موضوع همواره تاثیر زیادی بر روند سودسازی شرکتها دارد و میتواند به تبع آن بر سهام آنها در بورس هم اثر داشته باشد. در همین حال نرخ خوراک در ایران که خود یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز جهان است نسبت به رقبای منطقهای بسیار بالاست که همین امر فشار مضاعفی را بر شرکتها وارد آورده است. زمستان سخت صنایع شروع شده است و در چند هفته اخیر شاهد قطعی گاز صنایع بودیم. بحران قطعی گاز هر سال مشکلساز بوده و امسال نیز با شروع شدن سرمای هوا گاز اغلب صنایع قطع یا سهمیهبندی شد. با شروع فصل سرما ابتدا گاز صنایع پتروشیمی و پس از آن صنایع فولادی و سیمانی قطع میشود. تا امروز گاز پتروشیمیهای شیراز، کرمانشاه، خراسان، پردیس، فولاد سبزوا و زاگرس از سهمیهبندی یا قطعی گاز خود خبر دادهاند.
حاشیه سود و میزان مصرف خوراک در پتروشیمیها بسته به نوع محصول آنها با یکدیگر متفاوت است. برای مثال حاشیه سود متانولسازها از پلیمریها کمتر است و در همین حال ممکن است به میزان کمتر یا بیشتری به خوراک گاز نیاز داشته باشند. این تفاوت در مورد صنایع فولادی و سیمانی هم صادق است. همچنین از آنجا که ایران تحت تحریم است تنها بازار موجود برای ارائه محصولات پتروشیمی چین به حساب میآید. بنابراین بازار خرید از رقابتپذیری خارج و دچار انحصار است. در ضمن، انحصار بازار خرید باعث کاهش قیمت میشود و قدرت تصمیمگیری را به خریدار واگذار میکند. با این حساب نه میتوان صرفا به عقیده کارشناسان مبنی بر سود خالص پتروشیمیها اکتفا کرد و نه به اعتراض این صنایع نسبت به زیاندهی. در این شرایطی تنها میتوان تاکید داشت که این تعیین نرخ خوراک و سهمیهبندی گاز تاثیر منفی روی صنایع در بورس دارد و میتواند مسیر زیاندهی سهامداران را با شیب بیشتری به سمت نزولی هدایت کند.
بیش از یک سال است که فعالان اقتصادی، کارشناسان بازار سرمایه و حتی نمایندگان مجلس به نادعالانه بودن نرخ خوراک گاز اعتراض دارند. اما به گفته کارشناسان هیچ تصمیم مناسبی گرفته نمیشود و هر ساله باید منتظر قطعی گاز بیشتر صنایع نسبت به سال قبل، در زمستان باشیم. در حال حاضر قطع گاز پتروشیمی و فولاد در اولویت است و با توجه به وضعیت این دو گروه در بورس کاهش تولیدات میتواند به بورس آسیب سنگینی وارد کند. با کاهش یا قطعی گاز میزان تولیدات صنایع کاهش پیدا میکند و این یعنی کاهش میزان سود. کاهش سود نیز باعث میشود که دیگر سهامداران اقبالی به سرمایهگذاری در این صنایع نداشته باشند و به نوعی قطعی گاز و به دنبال آن کاهش سود باعث سرخپوشی این گروهها در بورس میشود. باید تکلیف سهمیه بندی گاز صنایع مشخص شود چرا که در این وضعیت صنایع با زیان مواجه میشوند.
در همین حال مدیر برنامهریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: صنعت پتروشیمی حدود ۱۲ میلیارد دلار خوراک تحویلشده به این صنعت در سال گذشته را به حدود ۲۳ میلیارد دلار محصول با ارزش تبدیل کرده است. به گزارش وزارت نفت، حسن عباسزاده در اجلاس سراسری روابط عمومیهای صنعت پتروشیمی ایران به نقش مهم روابط عمومیها در فرهنگسازی و جهتدهی به برنامههای توسعهای صنعت پتروشیمی تأکید و با نگاهی کلی به صنعت پتروشیمی، نقاطی را که با روابط عمومیها میتوان همافزایی بیشتری داشت، تشریح کرد. وی با اشاره به اینکه صنعت پتروشیمی سال گذشته حدود ۴۵ میلیون تن خوراک معادل ۹۱۴ هزار بشکه نفت خام در روز از بالادست تحویل گرفته است، افزود: این مقدار در پایان امسال به حدود یک میلیون بشکه نفت خام میرسد که به محصولات با ارزش تبدیل میشود. مدیر برنامهریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به ۶۵ مجتمع تولیدی و سه مجتمع یوتیلیتی کنونی در کشور با ظرفیت تولید ۹۰ میلیون تن اشاره کرد و گفت: این صنعت پارسال ۳۵.۷ میلیون تن محصول را در بازار داخلی و صادراتی به فروش رسانده است که در مجموع حدود ۲۳ میلیارد دلار ارزشآفرینی ایجاد شده و برآورد میشود درآمد این صنعت امسال به بالغ بر ۲۷ میلیارد دلار برسد. عباسزاده با بیان اینکه صنعت پتروشیمی پارسال حدود ۱۲ میلیارد دلار مواد هیدروکربوری بهعنوان خوراک دریافت کرده که در این صنعت به ۲۳ میلیارد دلار محصول تبدیل شده است، ادامه داد: بنابراین ارزشی که این صنعت از مواد خام هیدروکربوری ایجاد کرده است ۲ برابر شده که این نشاندهنده ارزشآفرینی این صنعت است.
نرخ گاز را میتوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار روی قیمت تمام شده محصولات و سودسازی صنایع دانست. بر اساس آماری که رسانه سازمانب ورس به تازگی منتشر کرده، نرخ گاز در کشورهای همسایه که همانند ایران تولیدکننده گاز هستند، عموما پایینتر از نرخ خوراک ایران است.