روزنامه مردم سالاری
1396/04/25
خداحـافظی با نخبـه ایرانـی
گروه اجتماعی: چند روزی بیشتر از انتشار خبر ابتلای مریم میرزاخانی به سرطان در رسانه نگذشته بود که دیروز ظهر، خبر تاسف برانگیزی فضای علمیایران و جهان را تحت تاثیر قرار داد. «نابغه ریاضی ایرانی در گذشت» خبری که به یکباره جهان را متاثر کرد.اولین خبر را فیروز نادری محقق برجسته ایرانی ناسا به صورت مبهم صبح دیروز منتشر کرد . او با قرار دادن یک تصویر سیاه در پیج اینستاگرام خود نوشت: «امروز یک چراغ خاموش شد، این قلبم را به درد میآورد، خیلی زود رفتی.» و این آغاز نگرانیها برای حال نابغه ریاضی ایران بود.
بعد از مدتی و باانتشار تاییدیهها و تکذیبیهها، در نهایت خبر فوت دکتر مریم میرزاخانی تایید شد و بدین ترتیب یک نابغه ایرانی در دنیای ریاضی دار فانی را وداع گفت.
ریاضیدان ایرانی
مریم میرزاخانی، ریاضیدان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد در ۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۵۶ در تهران متولد شد و در سال ۲۰۱۴ به دلیل انجام تحقیقات در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانهای آنها» برنده مدال فیلدز به عنوان بالاترین جایزه در ریاضیات شد. وی نخستین زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز بوده است.زمینه تحقیقاتی وی مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه همتافته بوده است.
مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برنده مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سالهای ۱۹۹۴ (هنگکنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به عنوان نخستین دانشآموز ایرانی جایزه نمره کامل شد.
وی نخستین دختری بود که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. میرزاخانی سپس در سال ۱۹۹۹ کارشناسی خود را در رشته ریاضی از دانشگاه شریف و دکترای خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاههاروارد به سرپرستی کورتیس مکمولن از برندگان مدال فیلدز گرفت.
وی به عنوان یکی از 10 ذهن جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا و به عنوان «ذهن برتر» در رشته ریاضیات تجلیل شد.
میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه «ستر» از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳، جایزه کلی و مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ است. وی از یازدهم شهریور ماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشته ریاضیات بوده و پیش از این نیز به عنوان استاد دانشگاه پرینستون مشغول به فعالیت بوده است.
گفتنی است وی در اسفندماه ۱۳۷۶ در بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که در آن تیم متشکل از میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی حضور داشت و در آن رتبه اول کشور را کسب کردند. این اتوبوس که از اهواز راهی تهران بود به دره سقوط کرد و 6 نفر از دانشجوی نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف شامل آرمان بهرامیان، رضا صادقی - برنده دو مدال طلای المپیاد جهانی - علیرضا سایهبان، علی حیدری، فرید کابلی، دکتر مجتبی مهرآبادی و مرتضی رضایی دانشجوی دانشگاه تهران جان باختند و مریم میرزاخانی از جمله دانشجویان بازمانده از این سانحه بود.
همانطور که پیش تر مطرح شد ، او در سال ۲۰۱۴ برنده مدال فیلدز شد که بالاترین نشان علمیرشته ریاضیات است و هر چهار سال یکبار به دانشمندان برگزیده زیر ۴۰ سال اهدا میشود و از آن به نوبل ریاضیات نیز تعبیر میشود. این جایزه بازتاب زیادی به همراه داشت. حسن روحانی رئیس جمهور وقت ایران در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ در پیامیکه در صفحه فیسبوک وی نیز منتشر شد، ضمن تقدیر از میرزاخانی، دریافت مدال فیلدز را به وی تبریک گفت. رضا فرجیدانا، وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری و علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمیایران هم در پیامهای جداگانهای موفقیت مریم میرزاخانی را در کسب برترین جایزه ریاضیات در جهان را به وی تبریک گفتند. جیمز کارلسون از انستیتو ریاضیات کِلی هم (به انگلیسی:Clay Mathematics Institute) گفته است: «میرزاخانی در یافتن ارتباطات جدید، عالی است. وی میتواند به سرعت از یک مثال ساده به دلیل کاملی از یک نظریه ژرف و عمیق برسد».
رامین تکلو، استاد ریاضی دانشگاه ایلینوی شیکاگو هم درباره این جایزه گفت : «مریم میرزاخانی حتی بدون گرفتن فیلدز هم در میان معروفترین ریاضیدانان جهان بوده است.» بهرنگ نوحی، استاد دانشگاه کویینمری گفت: «به محض اینکه درهاروارد شروع کرد مشخص بود که کارش خوب است. مشخص بود که تز دکترایش یک تز انقلابی است.» یورگ کرامر (رئیس اتحادیه ریاضیدانان آلمان) و گونتر سیگلر (استاد ریاضی دانشگاه آزاد برلین) هم به میرزاخانی تبریک گفتند. همچنین نشریات آلمانی چون اشپیگل، فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ، زوددویچه تسایتونگ، تاگس اشپیگل و برخی رسانههای دیگر در مطالب جداگانهای به این موضوع پرداختند.
این ریاضیدان و نخبه ایرانی اخیرا هم موفق شده بود به عضویت آکادمیعلوم و هنر آمریکا در سال 2017 درآید. پروفسور مریم میرزاخانی یکی از یازده عضو هیئت علمیدانشگاه استنفورد بود که به عنوان عضو جدید آکادمیعلوم و هنر آمریکا (AAAS) در سال 2017 در آمده بود.
اعضای آکادمیعلوم و هنر آمریکا شامل برخی از برترین محققین، دانشمندان، نویسندگان، هنرمندان و رهبران بشردوستانه جهان میباشند.
جواهری بنام مریم
چند روز پیش محمدعلی نجفی، مشاور رئیسجمهور و وزیر اسبق علوم و آموزش و پرورش در واکنش به بیماری مریم میرزاخانی، یادداشتی منتشر کرد و از او به عنوان «جواهر» یاد کرد. یادداشتی که اینک در حالی بازنشر میشود که این نابغه ایرانی دیگر در بین ما نیست.
در این نوشتار آمده بود : در خبرها آمده است که خانم مریم میرزاخانی، بانوی افتخارآفرین ایران و یکی از برجسته ترین ریاضیدانان حال حاضر دنیا از نظر جسمیشرایط وخیمی دارد و متاسفانه بیماری سرطان وی که از مدتها قبل بر وجود نازنینش مستولی و تا حدی کنترل شده بود، بخش دیگری از بدن وی را فراگرفته است.
سال 1373- زمانی که مسئولیت وزارت آموزش و پرورش را داشتم - مریم به همراه دختر خانمیدیگر (خانم رویا بهشتی) نخستین دانش آموزان سال سوم دبیرستان بودند که قبل از ورود به دوره پیش دانشگاهی به عضویت تیم المپیاد ریاضی دانش آموزی کشور انتخاب و به مسابقات بینالمللی اعزام شدند.
با توجه به سن کم این دو و اینکه هنوز سال سوم را هم تمام نکرده بودند، انتظار زیادی از آنها نداشتیم، ولی در کمال شگفتی، هر دو در المپیاد جهانی مدال طلا گرفتند و عملکرد تیم ایران موجب حیرت همه شرکتکنندگان شد و مریم در میان دانش آموزان دختر شرکت کننده در المپیاد، رتبه اول را کسب کرد.
از آنجا مریم به عنوان دارنده استعدادی درخشان در حد نبوغ شناسایی شد و در سال بعد هم با کسب نمره کامل المپیاد، نه تنها مدال طلای خود را تکرار کرد، که در میان کل شرکتکنندگان نفر اول شناخته شد. مریم برای ادامه تحصیل دانشکده ریاضی، دانشگاه شریف را برگزید و خوشبختانه من هم از نزدیک در جریان موفقیتهای درخشان و پیشرفتهای وی قرار داشتم. بعد از گذراندن دوره کارشناسی به دانشگاههاروارد رفت و پس از اخذ مدرک دکتری با درجه عالی، به عنوان استاد دانشگاه معروف پرینستون مشغول به کار شد و نوآوریهای ذهنی و خلاقیتهای خیره کننده وی منجر به کسب جوایز و افتخارات متعدد علمیو نهایتا به اهدای مدال فیلدز بزرگترین و معتبرترین جایزه ریاضی دنیا که به نوعی نوبل ریاضی شناخته میشود، به او شد.
مریم را میتوان در عالم ریاضی با بزرگترین ریاضیدانان دنیا مانند «امینوتر» مقایسه کرد و بدون شک آثار او در ریاضیات تا سالهای متمادی مورد استفاده و بحث مجامع علمیریاضی دنیا قرار خواهد داشت.
اما آنچه مرا در طول این سالها پیش از پیش از نبوغ ریاضی مریم تحت تاثیر قرار داده است، سجایای اخلاقی و به خصوص سادگی و تواضع علمیو سایر خلقیات نیکوی او است که از وی یک انسان به تمام معنی ساخته است.
مریم واقعا یک جواهر است و نه تنها برای زن ایرانی که برای همه بانوان جهان میتواند الگوی فروتنی و انسان دوستی در کنار توانمندی علمیو ذهنی باشد. وی به کشورش ایران عشق میورزید و در طول سالهای اقامتش در آمریکا بارها به ایران سفر کرد و ریاضیدانان ایرانی را از نتیجه تحقیقات خود بهره مند ساخت.
اندوه بزرگی است اگر دنیای ریاضیات و جامعه علمیایران، به این زودیها مریم عزیز را از دست بدهد».
پیامهای تسلیت در پی درگذشت نابغه
در پی درگذشت مریم میرزاخانی نابغه ایرانی ریاضی، شخصیتهای مختلف در پیامهایی این ضایعه را به جامعه علمیکشور تسلیت گفتند.
محمدجواد ظریف در اینستاگرام خود درگذشت مریم میرزاخانی را تسلیت گفت. وزیر امور خارجه کشورمان که در نیویورک به سر میِبرد در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «خبر درگذشت نابغه جوان ایرانی و استاد ریاضیات دکتر مریم میرزاخانی موجب تاسف شدید این جانب و همه ایرانیانی که به مفاخر برجسته علمیکشورمان میبالند، شد.این جانب در گذشت این بانوی دانشمند را به همه ایرانیان در سراسر جهان، خانواده محترم و داغدار ایشان و جامعه علمیکشور صمیمانه تسلیت عرض میکنم. مریم میرزاخانی ریاضیدان برجسته ایرانی به علت ابتلا به بیماری سرطان روز شنبه درگذشت».
علی لاریجانی، رییس مجلس هم در پیام تسلیت خود در صفحه رسمیاینستاگرامش نوشت: «فقدان بانوی دانشمند، فرهیخته و نخبه ریاضی جهان، خانم مریم میرزاخانی باعث تاسف فراوان گردید. درگذشت این بانوی پرافتخار ایران را به جامعه علمی و خانواده محترم ایشان تسلیت میگویم».
وزیر بهداشت هم در پیامیدرگذشت پروفسور مریم میرزاخانی، نابغه ریاضی ایران و جهان را به جامعه جهانی، ملت شریف ایران و خانواده ارجمند وی تسلیت گفت. در بخشی از متن پیام تسلیت دکتر سیدحسنهاشمیآمده است:"خبرها گاه آنقدر تلخ و ناگوارند که میشنویم اما باورشان نمیکنیم، و آنقدر دردناک که جراحتی جانسوز بر دل و روح آدمیمینشانند، بغض را در گلو میشکنند و در بهت و حیرت اشک را بیصدا و آرام آرام برگونه روان میکنند. خبر درگذشت پروفسور مریم میرزاخانی نابغه ریاضی ایران و جهان از این دست است، باورش سخت و داغش تا عمق جان را میسوزاند.
امروز ناباورانه چراغی در جهان دانش خاموش شد که به شرافت انسانی، اخلاق نیکو، سادگی، رأفت و معرفت شهره بود و از همه مهمتر، نماد یک زن ایرانی که جهان به او افتخار میکند. اینجانب به سهم خود فقدان آن اندیشمند گرانقدر را که برای همیشه افتخار ایران و ایرانی خواهد بود به جامعه جهانی، ملت شریف ایران و خانواده ارجمندش تسلیت میگویم و از خدای مهربان میخواهم به پاس خدمت، تلاش، مهربانی و خلق نیکش، لباس مغفرت بر روح بلندش بپوشاند و در بهشت برینش مأوا دهد. یادش همیشه زنده و نامش هماره بلند».
متن پیام محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس نیز به شرح زیر است: «مطلع شدم سرکار خانم مریم میرزاخانی بعد از تحمل کردن یک دوره بیماری سخت جان به جان آفرین تسلیم کردند.
خبر درگذشت این نخبه ایرانی برای من بسیار سخت و متاثر کننده بود.
سرکار خانم میرزاخانی با دانش و نبوغ بالای خود باعث سرافرازی ملت ایران در مجامع بینالمللی شدند و مطمئنا جبران ضایعه درگذشت ایشان بسیار سخت خواهد بود.
مطمئنا آثار علمیبرجای مانده از این استاد برجسته دانشگاه میتواند برای جهان و نسل جوان ما میراثی گرانبها باشد.
اینجانب فقدان این چهره برجسته علمیرا که بیتردید برای جامعه علمیایران و جهان ضایعه جبرانناپذیری است به دانشگاهیان و پژوهشگران کشور و بستگان آن فقیده سعیده بویژه جامعه علمیکشور و دانشگاه صنعتی شریف تسلیت عرض کرده و برای ایشان رضوان الهی و برای بازماندگان محترم صبر و اجر مسالت میکنم».
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم تسلیت گفت.متن پیام دکتر محمد فرهادی به شرح ذیل است: «در شرایطی که جامعه علمیو دانشگاهی و آحاد مردم علم دوست و فرهیخته کشور در سوگ از دست دادن بانوی عالم و دانشمند، دانشآموخته دانشگاه صنعتی شریف و استاد دانشگاه استنفورد، سرکار دکتر مریم میرزاخانی نشستهاند، برخود فرض میدانم مراتب تسلیت و همدردی خود را با استادان، همکاران، دوستداران و خانواده محترم ایشان اعلام کنم.از درگاه خداوند منان برای آن بانوی گرامیکه با گرفتن معتبرترین جایزه جهانی، نام ایران و ایرانی را در جهان پرآوازه ساخت، رحمت واسعه الهی و برای همکاران، خانواده محترم ایشان و همه سوگواران در این فقدان اندوهناک، صبر و اجر آرزو میکنم». علیاکبر صالحی معاون رییسجمهور و رییس سازمان انرژی اتمیهم در پیامیدرگذشت نابهنگام دکتر مریم میرزاخانی را تسلیت گفت. در متن این پیام آمده است: «با دریغ و افسوس بسیار اطلاع یافتم که چهرۀ درخشان جامعۀ علمی و دانشگاهی کشور و نماد و نمایندۀ شایستۀ فرهنگ و تمدّن ایرانی- اسلامیدر مجامع و محافل بینالمللی، سرکار خانم دکتر مریم میرزاخانی، جامه از این خاکدان برگرفته و به جاودانگی پیوسته است.
آن نادرۀ دوران و فرزند برومندِ ایران، یکی از پرورش یافتگان مکتب علمیدانشگاه صنعتی شریف بود که به واسطۀ بهرهمندی از توانمندیهای ذاتی خویش و در پرتو مجاهدتی خستگیناپذیر، بر فلک سروری عروج کرد و به عنوان ریاضیدان و پژوهشگری ژرفاندیش، نشان جهانی فیلدز را به خود اختصاص داد.
اینجانب به نمایندگی از خانوادۀ بزرگ و افتخارآفرین صنعت هستهای کشور، درگذشت نابهنگام و تألمبار آن عزیز را به پیشگاه ملّت شریف ایران به ویژه خانواد معزّز و مکرّم ایشان و تمام دانشپژوهان و فرهیختگان ایرانی در سر تا سر جهان تسلیت عرض کرده و از درگاه یگانۀ هستی بخش برای آن بانوی بزرگوار غفران و رضوان الهی مسالت دارم».
بانوان کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در پیامیدرگذشت مریم میرزاخانی را تسلیت گفتند.در پیام تسلیت پروانه سلحشوری، سیده فاطمه ذوالقدر و طیبه سیاوشی آمده است: «بانوان کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ایران ضایعه از دست دادن چنین گوهری را به مردم ایران و تمام ایرانیان در هر کجای دنیا، تسلیت میگویند. ستارهای که ظاهرا در آسمان علم دنیا به خاموشی گرایید ولی انوار دستاوردها، تلاشها و نبوغ او همچنان پرتلالو خواهد ماند».
گری لوییس، نماینده سازمان ملل در تهران هم در توییتر خود نوشت: از خبر درگذشت مریم میرزاخانی غمگین شدم؛ دختر، همسر، مادر و پروفسور هوشمند ایرانی؛ روحش جاودانه در آرامش باد.
ناگفتههای استاد راهنما از شاگرد پروفسورش
دکتر سید عبادلله محمودیان؛ استاد راهنمای «مریم میرزاخانی» هم از خاطرات و ناگفتههایش از شاگرد پروفسورش میگوید. اوبا تاکید بر اینکه ایشان علاقه بسیار زیادی برای انجام فعالیتهای علمیدر ایران داشت، گفت: در آخرین ملاقاتی که با ایشان داشتم، «مریم میرزاخانی» پیشنهاد دادند که دانشجویانی از دانشگاه شریف را برای انجام پژوهش به نزد او بفرستیم که متاسفانه بیماری جسمیاو اجازه گسترش این همکاری را نمیداد.
دکتر سید عبادلله محمودیان در گفتوگو با ایسنا با اعلام این مطلب در خصوص میزان ارتباط علمیمریم میرزاخانی با دانشگاه صنعتی شریف، اظهار کرد: ایشان بعد از خروج از ایران ارتباط علمیخود را با دانشگاه قطع نکردند، مرتب به ایران میآمدند و در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی میکردند، به طوری که در سال 2010 آخرین سخنرانی خود را در دانشگاه انجام دادند.
وی در ادامه تصریح کرد: دیداری که در سال 2014 یعنی دو ماه قبل از دریافت «جایزه فیلدز» با مریم میرزاخانی داشتم، به ایشان پیشنهاد کردم که با ایران ارتباط بیشتری داشته باشند تا میرزاخانیهای بیشتری توسط او تربیت شوند که البته ایشان استقبال بیشتری کردند و گفتند که من بسیار خوشحال میشوم که شما از دانشگاه شریف دانشجویانی را به منظور تحقیق به مدت چند ماه نزد من بفرستید. بطوریکه دو ماه پیش نیز که به آمریکا سفر کردم شنیدم که او دانشجوی دوره دکتری ایرانی را برای فعالیتهای پژوهشی پذیرفتند.
این استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه بیماری «مریم میرزاخانی» امکان انجام فعالیتهای علمیبیشتر را به او نمیداد، خاطرنشان کرد: حدود یک سال پیش از مریم میرزاخانی دعوت کردیم در همایش هندسه بینالمللی دانشگاه صنعتی امیرکبیر سخنرانی داشته باشند که متاسفانه به دلیل مساعد نبودن شرایط جسمانی امکان حضور در این همایش برای ایشان فراهم نشد.
استاد ریاضی «مریم میرزاخانی» در خصوص سابقه آشنایی خود با مریم میرزاخانی، خاطرنشان کرد: هر کدام از همکاران ما در آن دورهها یکی دو جلسه سخنرانی و در ادامه مسالههایی را مطرح میکردند. من آنجا مسالهای را مطرح کرده بودم که «مریم میرزاخانی» با دوستش «رؤیا بهشتی» هر روز عصر به دانشگاه میآمدند و در ادامه حل آن مساله با هم همکاری میکردیم تا اینکه بعد از یک سال آن مساله را تا یک جایی حل کرده و نتیجه آن را در بیست و پنجمین کنفرانس ریاضی کشور ارائه و در مجموعه مقالات معتبر در خارج از کشور چاپ کردیم.
دکتر محمودیان گفت: وی طی دوبار شرکت در المپیاد جهانی هر دو بار مدال طلا گرفت. او بعد از دوبار گرفتن مدال طلا بدون کنکو وارد دانشگاه شد. زمانی که میرزاخانی در دبیرستان تحصیل میکرد، مقالاتی از وی به چاپ رسید. وی در یکی دو مقاله دیگر هم در دوره لیسانس کار کرده بود. ما هم سعی میکردیم به او کمک کنیم که در نهایت آنها هم چاپ شد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
نقد عاميانه يا نگاه تخصصي؟
شکاف آشکار ترکیه و عفونت پنهان اردوغان
ایران با ناتوی اطلاعاتی مواجه است
بعضیها تمایل ندارند اکسیدان دیده شود
هیچگونه توافقی نباید زمینهساز تجزیه سوریه باشد
مشورت با اصلاحطلبان برای انتخاب کابینه دوازدهم
سایه سنگین اردوغان در ترکیه پساکودتا
اعتراف اصولگرایان به یک اشتباه
خداحـافظی با نخبـه ایرانـی
توتال ثابت کرد اروپا در قبال ایران تابع آمریکا نیست