سهم ناچیز آفریقا در تجارت خارجی ایران
گروه صنعت و تجارت: فروردین امسال، ۷۱ هزار و ۸۷ تن کالای ایرانی به ارزش ۳۱ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۲۳۴ دلار به ۲۳ کشور آفریقایی صادر شدکه بیش از نیمی از این آمار مربوط به محصولات آهنی و فولادی بوده و میزان واردات ایران از آفریقا در اولین ماه سال چهار هزار و ۳۲۹ تن کالا به ارزش پنج میلیون و ۸۷۹ هزار و ۴۸۲ دلار از ۹ کشور آفریقایی بوده است.
به گزارش «تجارت»، بازار آفریقا همیشه یکی از بازارهایی بوده که ایران میتوانسته با وجود تحریمهای سنگین غرب روی آن حساب ویژهای باز کند به ویژه اینکه این بازار طبق گفته مقامات ظرفیت 10 میلیارد دلاری برای کالاهای ایرانی دارد. اما به نظر میرسد با توجه به بکر بودن این بازار و همچنین پتانسیل جذب انواع مختلف کالاها، ایران نتوانسته به اهداف تجاری خود در این قاره دست پیدا کند و حتی تجارت خارجی ایران با کشورهای عضو جامعه اقتصادی غرب آفریقا یا همان «اکواس» در سال 1401 با کاهش نیز مواجه شد.
وضعیت تجارت خارجی ایران با آفریقا در سال 1401
در سال 1401 از کل مجموع تجارت مجموع تجارت غیرنفتی، صادرات به کشورهای آفریقایی به دو میلیون و ۴۵۲ هزار و ۱۲ تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۱۸۳ میلیون و ۲۲۴ هزار و ۸۷۳ دلار رسید که یک درصد کاهش را نسبت به سال ۱۴۰۰ نشان می دهد و واردات از این قاره با رشد ۵۹ درصدی به ۹۲ هزار و ۸۹۸ تن کالا به ارزش ۹۵ میلیون و ۳۱۶ هزار و ۴۴۰ دلار رسیده است. مقاصد صادراتی ایران در سال گذشته به آفریقا هفت کشور اصلی بودند که شامل آفریقای جنوبی با خرید ۳۰۵ میلیون و ۴۱۱ هزار دلار (رشد ۲۰ درصدی)، موزامبیک با ۱۹۰ میلیون و ۵۱۷ هزار دلار (رشد ۹۴ درصدی)، غنا با ۱۶۵ میلیون و ۱۴ هزار دلار (کاهش ۵۳درصدی) ، سودان با ۱۴۲ میلیون و ۷۰۲ هزار دلار ( رشد ۹۶ درصدی)، نیجریه با ۱۲۹ میلیون و ۳۳۲ هزار دلار (رشد ۳درصدی)، کنیا با ۵۳ میلیون و ۲۰۳ هزار دلار (کاهش ۳۱درصدی) و ساحل عاج با ۴۱میلیون و ۶۰۵ هزار دلار (رشد ۱۸۳درصدی )، هفت مقصد نخست کالاهای ایرانی به قاره آفریقا در سال ۱۴۰۱ بودند.
همچنین هفت کشور از کشورهای آفریقایی بیشترین کالا را به ایران فروختهاند. از ۲۳ کشور آفریقایی فروشنده کالا به ایران ، تانزانیا با فروش ۲۰ میلیون و ۸۹۹ هزار دلار (رشد ۴۳ درصدی) ، کنیا با ۱۷ میلیون و ۲۷۷ هزار دلار (رشد ۱۷۴ درصدی) ، آفریقای جنوبی با ۱۶ میلیون و ۶۳۷ هزار دلار (رشد ۱۵۸ درصدی) ، غنا با ۹ میلیون و ۱۳۶ هزار دلار (رشد ۲۲ درصدی)، سیشل با هفت میلیون و ۲۸۵ هزار دلار (رشد ۸۲ درصدی) ، مصر با پنج میلیون و ۷۲۷ هزار دلار ( رشد ۶۰ درصدی ) و کنگو با چهار میلیون و ۷۴۲ هزار دلار (رشد هزار و ۴۲۴ درصدی ) به ترتیب هفت کشور نخست فروش کالا به ایران در سال ۱۴۰۱ بودند. طبق آمارهای منشتر شده بروندی، بوتسوانا ،جمهوری دموکراتیک کنگو و سیرالئون چهار مقصد صادراتی است که در سال ۱۴۰۰ در لیست مقاصد صادراتی ایران نبودند که در سال ۱۴۰۱ به آنان کالای ایرانی صادر شده است.
صادرات به آفریقا در فروردین ماه 1402
قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا درباره تجارت ایران با کشورهای آفریقایی در فروردین امسال اظهار داشت: در سبد صادراتی کالاهای ایرانی به آفریقا در فروردین، ۲۹ هزار و ۶۰۲ تن محصولات آهنی به ارزش ۱۶ میلیون و ۲۰۱ هزار و ۱۶۲ دلار با سهم ۵۱.۵ درصدی از کل صادرات به آفریقا در صدر قرار گرفت. پس از آن، کود اوره با ۲۷ هزار و ۱۷۲ تن به ارزش هفت میلیون و ۸۸۰ هزار دلار (سهم ۲۵ درصدی)، مواد غذایی با سه هزار و ۳۴۶ تن به ارزش ۲ میلیون و ۷۹۳ هزار دلار (سهم ۹ درصدی)، انواع قیر با ۶ هزار و ۲۹ تن به ارزش یک میلیون و ۷۹۳ هزار دلار (سهم ۶ درصدی) و سایر مشتقات پترو پالایشگاهی با ۲ هزار و ۵۲۴ تن به ارزش یک میلیون و ۴۰۷ هزار دلار (سهم ۴.۴ درصدی) در رتبه های دوم تا پنجم صادرات به آفریقا قرار گرفتند. «روحالله لطیفی» در ادامه صحبتهای خود خاطرنشانکرد: محصولات شیمیایی و پلاستیکی، ماشین آلات صنعتی، کف پوش، سولفور سدیم، لاستیک موتورسیکلت، بنتونیت، سیمان سفید، گچ، دارو، اسباب بازی و ظروف شیشه ای از دیگر کالاهای صادره از ایران به قاره آفریقا در فروردین بود.
پنج مقصد نخست صادراتی ایران در این ماه شامل غنا با خرید ۱۵ میلیون و ۲۷۷ هزار و ۱۵۹ دلار (رشد ۱۳۳درصدی)، آفریقای جنوبی با ۹ میلیون و ۲۲۱ هزار و ۵۳۷ دلار (رشد ۹۶درصدی)، تانزانیا با یک میلیون و ۹۴۷ هزار و ۸۴۵ دلار (کاهش ۴۱درصدی)، کنیا با یک میلیون و ۲۰۳ هزار و ۹۰۲ دلار (کاهش ۶۰ درصدی) و سودان با یک میلیون و ۳۱ هزار و ۴۳۷ دلار (رشد ۷۳۹ درصدی) پنج مقصد نخست کالاهای صادراتی ایران به آفریقا بودند. بر اساس این آمار صادرات کشور به غنا با افزایش 133 درصدی مواجه شده که بیشترین سهم از صادرات ایران به آفریقا را از آن خود کرده است.
سهم واردات ایران از آفریقا در فروردین ماه 1402
طبق آمارهای منتشر شده توسط مقامات اقتصادی، در فروردین امسال چهار هزار و ۳۲۹ تن کالا به ارزش پنج میلیون و ۸۷۹ هزار و ۴۸۲ دلار از ۹ کشور آفریقایی وارد کشور شد. مهمترین کالاهای وارداتی از آفریقا شامل ۶۳۴ تن مواد غذایی شامل عصاره های نباتی، قهوه، چای، حبوبات و غیره به ارزش سه میلیون و ۲۰۵ هزار و ۹۴۶ دلار با سهم ۵۴.۵ درصدی از کل واردات از این قاره، ۴۹۸ تن روغن ترانسفورماتور به ارزش یک میلیون و ۳۴۶ هزار دلار (سهم ۲۳ درصدی)، سه هزار و ۱۵۰ تن منگنز به ارزش ۹۹۱ هزار و ۴۰۹ دلار (سهم ۱۷ درصدی)، ۳۶ تن تری اکسید کروم به ارزش ۱۵۲ هزار دلار همراه با تیغه تراش، ابزار صنعتی و هواکش و غیره به ترتیب کالاهای وارده به کشور از قاره آفریقا در فروردین امسال بود.
پنج کشور نخست طرف معامله با ایران عبارتند از آفریقای جنوبی با فروش ۲ میلیون و ۵۴۰ هزار و ۴۳۵ دلار (رشد ۱۰۷ درصدی)، کنگو با یک میلیون و ۳۴۶ هزار و ۴۲ دلار، غنا با ۸۷۹ هزار و ۹۴۱ دلار، کنیا با ۳۹۵ هزار و ۸۳ دلار (کاهش ۳۴ درصدی) و تانزانیا با ۳۵۳ هزار و ۹۷۸ دلار (کاهش ۴۰ درصدی)، پنج کشور نخست فروش کالا به ایران در قاره آفریقا در فروردین بود. آمارهای فوق نشان میدهند که واردات از آفریقا در فروردین ماه سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 98 درصد افزایش یافته و این در حالیست که واردات از کشور آفریقای جنوبی رشد بیش از 105 درصدی داشته است. این در حالیست که بر اساس آمارهای صادرات غیرنفتی، میزان صادرات ایران به این قاره کاهش 73 درصدی را در اولین ماه سال تجربه کرده است. بر اساس گفته قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا «این بازار کشش خرید بیش از ۱۰ میلیارد دلار کالاهای ایرانی را در سال دارد» و با توجه احتمال ادامهدار بودن تحریمهای غرب و کوچک شدن حجم تجارت خارجی ایران در سالهای اخیر، تمرکز و سرمایهگذاری روی این بازار پرپتانسیل تجاری با در نقطه ثقل مقامات تجاری کشور باشد. افزایش تجارت خارجی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همچنین آفریقا و اکواس میتواند در نهایت به تعادل تجاری ایران و رشد و گسترش بازارهای صادراتی ایران در شرایطی تحریمی کمک شایانی کند.