بازگشت از مسیر اشتباه
[ ملیحه محمودخواه ] سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چندی پیش اعلام کرد که میل به فرزندآوری در خانوادهها 15درصد افزایش داشته است. این در حالی است که فرزندآوری در خانوادههای دو فرزندی نیز ۲.۵ درصد افزایش داشته است. جباری فاروجی اعلام کرد که در سال گذشته یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در کشور متولد شدند که نسبت به سال قبل از آن سهوهفتدهم درصد کاهش داشته، اما الگوی باروری در کشور در حال تغییر بوده و با وجود کاهش موالید، میل به فرزندآوری در کشور افزایش یافته است. بهگفته سرپرست مرکز جوانی جمعیت، بحران جمعیتی در سالهای گذشته دانسته و ندانسته به کشور تحمیل شد و ایران د ر لبه پرتگاه جمعیتی است و باید چارهای اندیشید و از آن جلوگیری کرد. قانون، تسهیلگریهای خوبی برای مادران شاغل در زمینه فرزندآوری فراهم کرده که باید این قوانین به درستی اجرا شود. ازدواج نکردن، دیر ازدواج کردن و بیفرزندی جزو چالشهای بزرگ جامعه است. سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آب، جمعیت و اقتصاد را سه بحران مهم در کشور عنوان کرده و معتقد است که بحران جمعیت مهمترین آنهاست. این در حالی است که متاسفانه ما در دهههای گذشته سیاستی معکوس در پیش گرفته بودیم. چنین بود که سیاست تنظیم خانواده در کشور کلید خورد و جالب اینکه در دنیا، ایران تنها کشوری بود که برای تنظیم خانواده جایزه دریافت کرد و ۱۳ روش برای پیشگیری از باروری را دنبال کرد.
همهچیز در خدمت افزایش جمعیت
سرانجام اما اصلاح سیاستهای نادرست آغاز شد تا آب رفته به جوی بازگردد؛ بانکها تسهیلات میدهند و بسیاری از شرکتهای مهم وسایل و لوازم خانه را بهصورت اقساط در اختیار خانوادهها قرار میدهند و تسهیلات شرکتها و خودروسازها برای به دنیا آمدن فرزند دوم، سوم و چهارم بهصورت صعودی افزایش داشته است. همه این اتفاقهای خوب در کنار هم قرار گرفته تا میزان فرزندآوری در کشور افزایش پیدا کند.
بیش از ۳ دهه است که نرخ رشد جمعیت در کشور ما روندی کاهشی داشته و اکنون به مرحله بحرانی رسیده است. زنگ خطر سالهاست به صدا درآمده و کارشناسان و مسئولان درباره عواقب تداوم این وضعیت هشدار میدهند. این در حالی است که در نظرسنجی ای که به تازگی از سوی یکی از خبرگزاریهای رسمی کشور انجام شد بیش از ۷۰ درصد مشارکتکنندگان بر این باورند که داشتن فرزند بیشتر تأثیر مثبتی بر تحکیم خانواده و رشد اجتماعی فرزندان دارد. این در حالی است که از بین کل پاسخگویان ۴۶.۶ درصد فقط یک یا دو فرزند دارند. درحالیکه ۶۴ درصد از پاسخگویان در این نظرسنجی متأهل و از سوی دیگر بیش از ۶۰ درصد از مشارکتکنندگان در سنین باروری قرار داشتهاند، اما ۲۸.۶ درصد اعلام داشتهاند که هیچ فرزندی ندارند و ۲۰.۷ درصد نیز گفتهاند فقط یک فرزند دارند.
بررسیهای این نظرسنجی نشان میدهد که نزدیک به ۵۵ درصد شرکتکنندگان «شرایط اقتصادی جامعه» را مهمترین مانع اعلام کردهاند. همچنین ۱۰ درصد «تأخیر در ازدواج»، ۱۰ درصد «مسئولیتناپذیری زوجین»، ۹ درصد «بالا رفتن سن فرزندآوری»، ۷ درصد «رشد میزان طلاق» و ۵ درصد «رشد خانواده تکوالد» را از موانع اصلی فرزندآوری در کشور میدانند. این در حالی است که بیش از 60درصد از شرکتکنندگان این نظرسنجی، به این موضوع اتفاقنظر دارند که فرزندآوری میتواند کانون خانواده را تحکیم بخشد.
بیش از ۳۰ درصد از قانون جوانی جمعیت در کشور اجرا شده است
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با «شهروند» نیز به این موضوع تکیه کرد که تاکنون ۳۰ درصد از قانون جوانی جمعیت در کشور اجرا شده و ۷۰ درصد این قانون تازه به تصویب رسیده به مرحله اجرا نرسیده است.
امیرحسین بانکیپور با توضیح این مطلب که باید قدر جوانی جمعیت را بدانیم بر این موضوع تاکید کرد که بحث جوانی جمعیت بسیار اهمیت دارد و این بحرانی است که میتوان از آن بهعنوان اَبَربحران تاریخ ایران نام برد.
بانکیپور بر این موضوع تصریح کرد که در تاریخ ایران هروقت با بحرانی مواجه شدیم، پس از ۳۰ سال به حالت عادی برگشتیم، اما اکنون با اَبَربحران تاریخ مواجه شدیم که وارد سیاهچاله جمعیتی خواهیم شد و تا ۱۵۰ سال طول خواهد کشید تا ما از این سیاهچاله بیرون بیاییم و در آن روزها با مشکلاتی مانند بهداشت و درمان، سالخوردگی جمعیت و بسیاری از موضوعات دیگر مواجه خواهیم شد و ممکن است جایگاه سیاسی و جغرافیایی کشور تغییر کند. او با اشاره به قانون جوانی جمعیت که چند وقتی است در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، توضیح میدهد: «ما در این قانون ۲۱ مانع رشد جمعیتی را به روش حل مسئله تبیین کردیم و بیش از ۲۰۰ حکم را در ۷۳ ماده قانونی برای کمک به حل بحران درنظر گرفتیم.» بهگفته او بخش عظیمی از مشکلات جمعیت در حوزه جوانی است که تاکنون اجرا نشده است. در نقش فرهنگسازی ما رسالتهای بسیار بزرگی را برعهده داریم که از آن جمله، حقوق مادران و زنان خانهداری است که این حقوق را باید برای آنها درنظر بگیریم.
پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری از ۳۲ هزار میلیارد تومان گذشت
این روزها شرایط برای ازدواج کردن و فرزندآوری راحتتر شده است و بانکها هم در این امر همکاری خوبی دارند. براساس آمار بانک مرکزی از ابتدای امسال ۳۲.۲ هزار میلیارد تومان شامل ۷.۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات فرزندآوری و ۲۴.۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات ازدواج توسط شبکه بانکی به متقاضیان پرداخت شده است.
«مهدی صحابی»، مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی، در تشریح اقدامهای بانک مرکزی در راستای تسریع و تسهیل در پرداخت تسهیلات قرضالحسنه ازدواج و فرزندآوری توضیح میدهد که تأکیدهای جدی در جلسات و مکاتبات مربوط برای تسهیل در اخذ ضمانت و تسریع در فرآیند پرداخت، ایجاد امکان مشاهده وضعیت و رتبه اعتباری متقاضیان در سامانه فرزند و نیز آغاز فرآیند اخذ ضمانت و وثایق بهصورت غیرحضوری در تعدادی از بانکها منجر به این موضوع شده است که از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا ۲۸ خرداد مبلغ ۷.۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات فرزندآوری پرداخت شود که بیانگر رشد حدود ۱۳۳ درصدی نسبت بهمدت مشابه سال قبل است. او بر این موضوع هم تکیه کرده که از این مبلغ ۱.۲ هزار میلیارد تومان برای فرزند نخست، ۳.۱ هزار میلیارد تومان برای فرزند دوم، ۲.۲ هزار میلیارد تومان برای فرزند سوم، ۸۰۰ میلیارد تومان برای فرزند چهارم و ۳۰۰ میلیارد تومان برای فرزند پنجم و بیشتر پرداخت شده است.
مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی تصریح کرده است که درخصوص تسهیلات ازدواج از ابتدای سالجاری تا تاریخ ۲۸ خرداد مبلغ ۲۴.۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرضالحسنه پرداخت شده است که نسبت بهمدت مشابه سال قبل رشد ۱.۸ درصدی را نشان میدهد.
استاد دانشگاه در گفت و گو با «شهروند» : کشورهای توسعه یافته به سمت افزایش جمعیت رفته اند
امانالله قرایی مقدم، جمعیتشناس و استاد دانشگاه، در گفتوگو با «شهروند» میگوید که بیشتر از تصحیح امکانات و شرایط اقتصادی آنچه در کشور باید انجام گیرد تصحیح کردن افکار مردم است.
او توضیح میدهد که هماکنون بسیاری از کشورهای توسعهیافته خودبهخود به سمت افزایش جمعیت رفتهاند و دلیل آن هم این است که بیشتر روی فکر و ذهن افراد جامعه کار میکنند و مردم را برای افزایش جمعیت آماده میکنند. قرایی مقدم با اشاره بر اینکه از زمانهای گذشته بحث فرزندآوری و افزایش جمعیت در جامعه مطرح بوده است، توضیح میدهد: «از زمان افلاطون این موضوع مطرح بوده است. در آن زمان نظریه 5040مطرح بود به این معنا که هر شهر باید 5040نفر جمعیت داشته باشد، اما کمی بعد بحث باروری جمعیت مطرح شد و نظریه دوم به افزایش فرزندآوری تأکید داشت. اما کمی بعدتر نظریه سومی مطرح شد که ضدجمعیت بود و جامعهشناسانی که روی این نظریه کار میکردند بر این معتقد بودند که نباید اجازه دهیم جمعیت زیاد شود، زیرا منابع غذایی کم میشود. او به این نکته اشاره میکند که این نظریه کاملا اشتباه بود و آسیب زیادی به جوامع وارد کرد. با وجود این، نظریه چهارمی هم مطرح بود. اینکه باید به ازای افزایش میزان جمعیت باید دولتها تلاش کنند به همان نسبت امکانات و تسهیلات لازم را نیز فراهم کنند.» او با اشاره به اینکه باید تلاش کرد با فرهنگسازی آمار افزایش جمعیت را صعودی کرد، ادامه میدهد: «آنچه مهم است، وضعیت اقتصادی افراد نیست، بلکه تغییر در نگرش مردم است که با تغییر سبک زندگی و فرهنگسازی قابل انجام است و این باید در عمل اجرایی شود تا مردم نگرانی از فرزندآوری نداشته و با آوردن فرزندان بیشتر، زندگی خود را بانشاطتر کنند.» قرایی مقدم با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تأکید کردهاند، ادامه میدهد: «به همین منظور، سازمانهای مسئول و دولت نیز باید در تحقق این موضوع مهم، اهتمام به خرج دهند تا بحث فرزندآوری و افزایش جمعیت محقق شود.»

