گروه صنعت و تجارت: در فرآیند تنش‌‌‌زدایی گسترده منطقه‌‌‌ای میان بازیگران رقیب، تحرکات در روابط ایران و مصر نیز بروز یافته و مقامات دو کشور سیگنال‌هایی را مبنی بر تجدید روابط دیپلماتیک پس از حدود چهاردهه فراز و فرود ارسال کرده‌اند؛ روابطی که در صورت بازگشت به وضعیت عادی با بازگشایی سفارتخانه‌ها و استقرار سفیر ضمن اینکه می‌تواند روند تنش‌زدایی در منطقه را در فرآیندهای تثبیت قرار دهد، می‌تواند بر الگوهای دوستی و دشمنی و صف‌بندی‌های موجود نیز تاثیرات قابل‌توجهی بگذارد. مضاف بر اینکه مزایای اقتصادی این رابطه، به‌ویژه برای ورود ایران به دروازه‌های شمال آفریقا قابل‌توجه است. وزیر خارجه ایران اخیرا با بیان اینکه دفاتر حفاظت منافع دو کشور در تهران و قاهره فعال هستند و در راس این دفاتر از هر دو طرف فردی در سطح سفیر فعالیت می‌کند، گفت: کانال رسمی برای تماس و ارتباط به‌طور مستقیم بین ما وجود دارد. اشاره وی به تلاش‌‌‌های میانجی‌گرانه بغداد میان ایران و مصر است که پیش‌تر موفق شده بود پنج‌دور گفت‌‌‌وگوهای امنیتی را بین ایران و عربستان میزبانی کند که در نهایت با وساطت چین به اعلان توافق ایران و عربستان در ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ منجر شد. این اولین‌بار نیست که مقام‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جمهوری اسلامی از تمایل خود برای برقراری مجدد روابط با مصر خبر می‌دهند. مهرماه ۱۴۰۰، میرمسعود حسینیان، مدیرکل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه ایران گفته بود: در حال تلاش برای بهبود روابط با مصر هستیم و حل مشکلات ایران و عربستان می‌‌‌تواند بر این موضوع تاثیرگذار باشد.

پتانسیل تجاری ایران و مصر
ایران و مصر روابط اقتصادی چندانی ندارند که این موضوع در واقع زیر سایه‌های تنش‌های سیاسی قرار گرفته است، تنشی که از سال 1358 در اعتراض به توافق صلح مصر با رژیم صهیونیستی و پناه دادن قاهره به شاه مخلوع ایران آغاز شد و دو کشور دیگر هرگز روی خوش روابط سیاسی و تجاری با یکدیگر را نچشیدند. حال پرسش این است که آیا آغاز روابط سیاسی ایران و مصر می‌تواند در بخش تجارت و اقتصاد نیز مؤثر باشد؟ «جعفر قنادباشی» سفیر اسبق ایران در لیبی و کارشناس مسائل آفریقا به پتانسیل‌های روابط تجاری ایران و مصر پرداخته است. از منظر او اقتصاد جمهوری اسلامی ایران با بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله مصر یک اقتصاد مکمل است که می‌تواند دنبال شود. آنها دارای امکانات و آب و هوای خاصی هستند که به بازارهای مدیترانه و اروپایی نزدیکترند و ایران هم دارای ظرفیت‌ها و پتانسیلهای ویژه‌ای با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی خود است. وی افزود: برای نمونه می توان به تولیدات الکترونیکی و مصالح ساختمانی ایران اشاره کرد در حالی که دارای پیشرفت بهتر و بیشتری هستیم و می‌توانیم بسیاری از نیازهای مصری ها را تامین نماییم. در مقابل، مصری‌ها در حوزه مرکبات و منسوجات یک قطب تجاری مهم در نظر گرفته می شوند. بر همین اساس، به جای استفاده از مصنوعات چینی می توانیم از کالاهای مصری استفاده کنیم و زمینه واردات به کشور را فراهم نماییم و یا حتی از درآمدهای صادراتی بهره مند شویم. سفیر اسبق ایران در لیبی گفت: مصر از بنادر مهمی از دریای مدیترانه و همچنین کانال سوئز به عنوان گلوگاه جهانی برخوردار است و کشتیرانی و تجارت ایران بدان نیازمند است. بر همین اساس همکاری با این کشور می تواند موجب حذف بسیاری از کشورهایی شود که مانع رونق تجارت با کشورهای اسلامی می شوند و صحنه فعالیت مطلوب تجاری را فراهم می‌کند. قنادباشی بر این عقیده است اگر وحدت میان ایران و مصر در جهان اسلام برقرار شود، در تمام فعالیتهای تجاری و اقتصادی کشورهای اسلامی تحول بزرگی ایجاد خواهد شد، به گونه ای که بدبینی ها از میان رفته و بازارهای اسلامی توسعه و گسترش خواهند یافت و علاوه بر توسعه حوزه گردشگری، سرمایه گذاری های مشترک در نقاط مختلف افریقا با توجه به اینکه مصر کشوری آفریقایی است، هم می تواند برای ایران انجام شود.

مصر؛ دروازه ورود ایران به آفریقا
یکی دیگر از نکات بسیار مهم احیای روابط تجار با مصر دسترسی ایران به بازارهای آفریقایی است که چندان در سیاست‌گذاری اقتصادی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. مصر دروازه ورود به آفریقاست؛ قاره‌ای‌ است که همزمان هم قابلیت صادرات منابع و هم توان جذب سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی را دارد. این کشور عضو بازار مشترک کشورهای شرق و جنوب آفریقا «کومسا»‌ست؛ پیمانی با ۲۱ کشور و جمعیتی بیش از ۵۸۳ میلیون نفر که تولید ناخالص داخلی ۸۰۵ میلیارد دلاری و حجم صادرات و واردات کالا به ارزش ۳۲۴ میلیارد دلار دارند. ایران پیش از این تلاش‌هایی را برای ایجاد بانک مشترک و شرکت‌های صنعتی و تجاری داشته‌ است که با آغاز روند عادی‌سازی روابط این اقدامات می‌تواند گسترش پیدا کند. جمعیت ۱۰۹ میلیونی مصر می‌تواند بازار قابل قبولی برای محصولات ایرانی باشد که پیش‌نیاز آن شناسایی نیازهای این بازار هدف و توان تولید در داخل است. با توجه به تجربه ایران در عرصه کشتیرانی و جغرافیای مصر، این تجربه می‌تواند برای هر دو کشور ارزش افزوده تولید کند. عرب‌ها از دیرباز مشتریان فرش و پسته و زعفران ایران بودند و مصر هم از این قاعده مستثنا نبوده‌ است. دانش پزشکی و دارویی ایران و دانش‌های نوبنیانی چون نانوتکنولوژی و حوزه هوافضا می‌تواند در بلندمدت میان دو کشور پل ارتباطی مستحکمی برقرار کند و در نهایت تجربه ایران در بخش نظامی و تسلیحات دفاعی هم می‌تواند مشتری خوبی مانند قاهره داشته باشد؛ همه این ظرفیت‌ها به منظور عبور از حالت بالقوه و رسیدن به حالت بالفعل نیازمند اقدام‌هایی در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی است. نکته دیگر اینکه مصر نیز جمهوری اسلامی ایران را به عنوان شاهراه ارتباط با آسیا و به ویژه قفقاز و آسیای شرقی می‌داند و در ارزیابی‌های تجاری خود امیدوار است با آغاز ازسرگیری روابط بتواند از بازار انرژی ایران بهره بیشتری ببرد. همچنین عادی‌سازی روابط با ایران به ایجاد روابط اقتصادی و تجاری نزدیکتر قاهره با کشورهایی مانند عراق، سوریه و لبنان که تهران در آنها نفوذ قابل توجهی دارد، منجر خواهد شد. از طرف دیگر باید این مسأله را نیز مدنظر قرار داد که مصر از نظر اقتصادی شرایط بسیار دشواری را سپری می‌کند و واحد پول این کشور در کمتر از یک سال نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده و بدترین عملکرد ارزی در جهان در سال 2023 را تجربه کرده است. تورم در این کشور سنگین است و برخی اقلام اولیه مانند تخم مرغ و روغن رشد 100 درصدی قیمت را تجربه کرده‌اند. آمار خروج سرمایه این کشور نشان می‌دهد که جنگ اوکراین باعث خروج 20 میلیارد دلار سرمایه از این کشور شده و با توجه به اینکه یکی از بزرگترین کشورهای واردکننده گندم در جهان است تنش در اوکراین تاثیری شدیدی روی اقتصاد این کشور گذاشت و دولت در تهیه نان و گندم با مشکلات زیادی روبرو شده است. با تمامی این اوضاع و احوال برقراری روابط تجاری با ایران و تنش‌زدایی اقتصادی دو کشور می‌تواند یک روابطه برد – برد باشد و به عنوان مثال مصر می‌تواند از درآمدهای بخش گردشگری و حضور ایرانی‌ها در آن کشور منتفع شود.