بارقه یک‌صدم‌درصدی نوزادان جدید

منفی‌شدن رشد جمعیت کابوسی است که طی سال‌های اخیر و با شیب تند کاهش نرخ رشد جمعیت ذهن جامعه ایرانی را آشفته کرده‌است. حالا بیش از یکسال از ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت انگار کم‌کم بند‌های حمایتی این قانون در کنار تلاش رسانه‌ای برای فرهنگ‌سازی در این حوزه به ثمر می‌نشیند و آنطور که رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس خبر می‌دهد، نرخ باروری در کشور پس از ۳۰سال برای اولین‌بار افزایش داشته‌است. البته این افزایش چندان قابل‌توجه نیست و فقط یک‌صدم درصد است. بر این اساس نرخ باروری پس از ۳۰ سال روند کاهشی، روند افزایشی به خود گرفته و از عدد ۶۵/۱ به ۶۶/۱ رسید، اما همین یک‌صدم درصد افزایش هم می‌تواند کمی ما را به آینده جمعیتی کشور امیدوار کند. نرخ رشد جمعیت از ۹/۳ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۶/۰ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده تا ما رکورد‌دار کاهش نرخ رشد جمعیت در جهان باشیم. رشد جمعیت کشورمان در سال ۱۴۰۱، ۶/۰ درصد بوده و چیزی به صفر و منفی شدن رشد جمعیتی باقی نمانده بود تا رفته‌رفته به انقراض جمعیت نزدیک شویم. به خصوص اینکه روند کاهش جمعیت و سالمندی جامعه آنچنان با شتاب رو به تزاید است که ایران در دنیا در حوزه روند کاهش جمعیت رکورد‌دار است. بر این اساس، طبق پیش‌بینی‌ها در ۲۰ساله آینده، نرخ رشد جمعیتی منفی را در کشور تجربه خواهیم کرد و این میزان پایین‌ترین نرخ باروری منطقه غرب آسیا و جهان اسلام در ایران خواهد بود. همچنین در صورت ادامه روند فعلی در سال ۱۴۳۰ حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور ما سالمند خواهند‌بود؛ یعنی به ازای هر سه نفر یک سالمند خواهیم داشت. این درست نگران‌کننده‌ترین بخش ماجرای کاهش رشد جمعیت است. حالا آنطور که امیر حسین بانکی پور‌فرد در حاشیه هجدهمین جلسه قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده خبر داده، نرخ باروری در ۳۰ ساله گذشته هر سال کاهشی بوده و امسال اولین سالی است که رو به افزایش گذاشته و از عدد ۶۵/۱ به ۶۶/۱ رسید.
افزایش تولد فرزندان سوم و چهارم
بانکی‌پورفرد با اشاره به موفقیت طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اینگونه توضیح داد: «در جلسه‌ای که با سازمان ثبت احوال و مرکز آمار ایران داشتیم، اعلام شد آمار جدید نشان می‌دهد بعد از ۳۰ سال که موالید فرزند سوم و چهارم در کشور روند کاهشی داشته‌است، امسال موالید فرزندان سوم و چهارم در کشور افزایش یافته است.»
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس گفت: «همچنین موالید گروه سنی بالای ۳۵ تا ۴۰ سال و ۴۰ تا ۵۰ سال افزایش یافته‌است. این دو گروه سنی خیلی مهم هستند، زیرا کم‌کم از نرخ باروری عبور می‌کنند.»


به گفته وی در حالی که تعداد موالید در شش سال گذشته ۵۰۰ هزار تولد کاهش یافته‌بود، امسال فقط ۲۰ هزار کاهش یافت.
افزایش فرزندآوری در گروه‌های سنی ۳۵ تا ۴۹ سال
صابر جباری فاروجی، سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با مقایسه نرخ باروری کل (متوسط تعداد فرزندان زنده‌ای که هر زن در سنین باروری ۱۵ تا ۴۹ سال به دنیا می‌آورد) در سال‌های مختلف اذعان داشت: «در سال ۱۳۶۵ نرخ باروری ۳/۶ بود. با شروع سیاست‌های تنظیم خانواده از سال ۱۳۶۸ این عدد در سال ۱۳۷۵ به ۵۲/۲ رسید.»
طبق توضیحات سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در سال ۱۳۹۵ نرخ باروری به ۱۲/۲ و در سال ۱۴۰۰ به ۶۵/۱ رسید که با ابلاغ قانون جوانی جمعیت و سلامت خانواده در این سال، نرخ باروری در سال ۱۴۰۱ با روند افزایشی به ۶۶/۱ رسیده‌است.
جباری یادآور شد: «پس از ابلاغ قانون و اجرای برنامه‌های جوانی جمعیت و سلامت خانواده در گروه‌های سنی ۳۵ تا ۳۹ سال، ۴۰ تا ۴۴ سال و ۴۵ تا ۴۹ سال، شاهد روند افزایشی فرزند‌آوری بوده‌ایم.» وی با اشاره به اینکه حدود ۳۰ درصد بهورزان و مراقبان سلامت در طرح رویش موضوع ماده ۴۶ قانون جوانی جمعیت فعالیت داشتند، افزود: «فعالیت ۱۶ هزار بهورز و مراقب سلامت در این طرح موجب افزایش ۶۸ هزار و ۲۷۴ تولد یعنی ۷۴/۱۵ درصد از کل موالید شده‌است. در این طرح ۴۲ درصد از واحد‌های بهداشتی بالغ بر ۹ هزار و ۸۴۸ واحد مشارکت داشتند.»
جباری تصریح کرد: «برنامه جامع مهار، پایش، پیشگیری و کاهش سقط خودبه‌خودی جنین به صورت ادغام یافته در شبکه بهداشت شامل آموزش عمومی اصلاح سبک زندگی و آسیب‌های وارده ناشی از تغذیه و دارو‌ها بر سلامت جنین تدوین و آماده ابلاغ به دانشگاه‌ها توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت است.»
سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس و دبیر قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت اعلام کرد: «امسال شاهد اجرای برنامه جامع آموزش، رسانه و فرهنگ‌سازی فرزندآوری (هادیان زندگی) و راه‌اندازی برنامه کاربردی آموزش‌های حین ازدواج (هم نفس) خواهیم بود.»
مشهود شدن آثار اجرای طرح جوانی جمعیت
حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت هم با تأکید بر اینکه آثار اجرای برنامه‌های وزارت بهداشت در جوانی جمعیت را در کشور مشهود و ملموس است، گفت: «آمار و ارقام نشان می‌دهد برنامه‌هایی که از سال ۱۴۰۰ در وزارت بهداشت شروع شد، نتایج آن در سال ۱۴۰۱ به بار نشسته و منجر به افزایش روند باروری در کشور شده است.»
فرشیدی افزود: «یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲ جوانی جمعیت است که با پیگیری‌های مداوم وزیر بهداشت، برنامه‌های ویژه‌ای در حال اجراست.»
وی با بیان اینکه در هجدمین جلسه قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده نمایندگان مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت‌های وزارتخانه و نمایندگان سازمان‌های ذی‌ربط حضور داشتند و مصوبات قبلی مرور شد، اظهار داشت: «در این جلسه روی چند موضوع تأکید شد که یکی از آن‌ها قدردانی از بهورزانی است که در افزایش موالید نقش داشته‌اند. معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: قرارگاه جوانی جمعیت و سلامت خانواده درباره برنامه‌های جلوگیری از سقط‌های عمدی و خودبه‌خودی نیز مصوبات خیلی خوبی داشته‌است که در حال پیگیری است.»
به گفته فرشیدی مطابق مصوبات قرارگاه ارتقا و افزایش مراکز درمان ناباروری در دانشگاه‌های علوم پزشکی به ویژه دانشگاه‌های دارای ناباروری بالا و جمعیت مسن، با تأمین اعتبار لازم در اولویت قرار می‌گیرد.